370 ve 371 Hesapları ?

[feyzanur]

370 ve 371 nolu hesapların yevmiye kayıtları hakkında bilgi verebilirmisiniz?

 

[zarha]

370-dönem karı üzerinde hesaplanan kurumlar vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar v.b. yükümlülükler için ayrılan karşılıklar bu hesapta takip edilir.
yıl sonunda da aşağıdaki şekilde kayıt yapılabilir. ayrıca 193 hesapla da çalışır.
691 2550(b)
370 01 kurumlar vergisi (a) 2000
370 02 kurum stopaj (a) 100
370 03 fon payı (a) 250


371-peşin ödenen gelir, kurumlar, fonlar ile diğer yükümlülüklerin izlendiği hesap. 193 ve 360 hesaplarla çalışır genelde.

özet bilgi benden bu kadar kolay gelsin.

 

[Nusret Kurdoglu]

Sn. Feyzanur,

Bu konuda daha önce hazırladığım bir çalışmayı aşağıya kopyalıyorum.

Umarım yararlı olur.



TEK DÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNDE
193, 370 ve 371 HESAPLARIN KULLANIMINDA
KURUMLAR ve ŞAHIS İŞLETMELERİ ARASINDAKİ
FARKLILIKLAR

SMMM Nusret KURDOĞLU

1) GİRİŞ

Tek Düzen Muhasebe Sistemi (TDMS)’ni düzenleyen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (MSUGT) ekindeki Tek Düzen Hesap Planı (TDHP) açıklamalarında, 193, 370 ve 371 hesaplar için verilen bilgiler aşağıdaki gibidir.

193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR

Mevzuat gereğince peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.

İşleyişi :
Peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazılır. Dönem sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen “37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI” grubunda bulunan “371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ” hesabının borcuna aktarılır. Ancak aktarılacak tutar, “370- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI” hesabının tutarından fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.

370- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI

Dönem karı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar ve benzeri diğer yükümlülükler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi :
Dönem karı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler, dönem karı hesabının borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinleşmesi durumunda borç kaydı suretiyle hesap kapatılır ve ilgili tutar “371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri” ile mahsup edilerek kalan tutar “360- Ödenecek Vergi ve Fonlar” hesabına aktarılır.

371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)

Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi :
Dönem karı vergi ve diğer yasal yükümlülük karşılıklarından indirilmek üzere “193- Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı”ndan yapılan aktarmalar bu hesabın borcuna, 193 no.lu hesabın alacağına kaydedilir. Tahakkuk eden tutarlar ve gelir vergisinden mahsup edilen tutarlar ise bu hesaba alacak kaydedilir.

2- YAZILIM İLE İLGİLİ ELEŞTİRİLER VE ÖNERİLER

Yukarıda yer alan hesapların açıklamalarındaki yazılım biçimleri çeşitli hatalı algılamalara yol açabilecek biçimde düzenlenmiştir. Konuyu ilgili hesaplar açısından tek tek irdelemek gerekir.

I) 193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR

a) Bu hesabın “İşleyiş” açıklamalarında, “Dönem sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen “37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI” grubunda bulunan “371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ” hesabının borcuna aktarılır. “ cümlesi, sanki bu işlemin şahıs işletmelerinde de yapılabileceği izlenimini doğurmaktadır. Önceki cümledeki “gelir” kelimesi doğrudur. Çünkü kurumlardan da, değişik yollarla gelir vergisi kesintisi yapılabilmektedir. Ama bu kesintiler, gelir vergisinden değil, kurumlar vergisinden mahsup edilecektir. Kurumların gelir vergisi tahakkuku, dolayısıyla gelir vergisinden mahsubu olamaz. (Aşağıda açıklanacağı gibi, şahıs işletmelerinde de 370 ve 371 hesapların kullanım alanı yoktur.)
b) Yine 193 hesap açıklamasındaki “peşin ödenen” deyiminin, “peşin ödenen veya tahakkuk eden” biçiminde genişletilmesi gerekir. 31.12 itibariyle tahakkuk eden Geçici Vergi tutarı, yıllık beyannamenin verilme süresine kadar ödenmesi halinde (ki çoğunlukla ödenmektedir.) asıl vergiden mahsup edilebileceğine ve 31.12 itibariyle bu Geçici Verginin ödenmiş olması olanaksız olduğuna göre, kurum bilançolarında 370-371 hesapların karşılaştırılması sonucu ödenecek net vergiyi görebilmek için bu tahakkukun yapılması ve gerekli tutarın 371 hesaba devredilmesi şarttır.
c) Kaldı ki, yeni düzenleme ile yıl içerisinde kesilen fonların mahsup olanağı da ortadan kalkmış durumdadır. (gerçi yarın ne olacağı belli olmaz.) Bu nedenle metinde geçen fonlar için de gerekli düzeltmenin yapılması uygun olacaktır.
Bu nedenle, 193 hesap işleyiş açıklamalarının aşağıdaki biçimde algılanması (ve değiştirilmesi) doğru olacaktır.

“İşleyişi :
Peşin ödenen veya tahakkuk eden ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir ve kurumlar vergileri, bu hesaba borç yazılır. Dönem sonunda tahakkuk edecek Kurumlar Vergisinden yapılacak olan indirimi teminen “37- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI” grubunda bulunan “371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ” hesabının borcuna aktarılır. Ancak aktarılacak tutar, “370- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI” hesabının tutarından fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.”

II) 370- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI

Bu hesabın işleyiş açıklamasının” Dönem karı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler, dönem karı hesabının borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.” biçimindeki ilk cümlesi büyük bir hata içermektedir, yanıltıcıdır. 370 hesap, bu cümlede açıklanan biçimde “Dönem Karı” hesabının borcu ile karşılaştırılmaz. Neyse ki doğru söylem, aynı adı taşıyan “691- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI” hesabının açıklamasında yer almıştır. “Dönem karı üzerinden, ilgili mevzuat hükümlerine göre hesaplanan vergi ve yasal yükümlülükler bu hesabın borcuna, “370- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesabı”nın alacağına kaydedilir. Bu hesap, “690- Dönem Karı veya Zararı” hesabı ile birlikte kapatılarak, “692- Dönem Net Karı veya Zararı” hesabına devredilir.”

Bu hatayı düzeltmek için, 370 hesap işleyiş açıklamasının, adaşı 691 hesap açıklamasına paralel biçimde aşağıdaki gibi düzeltilmesi doğru olacaktır;

İşleyişi :
Dönem karı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler, “691- Dönem Karı ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları” hesabının borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun kesinleşmesi durumunda borç kaydı suretiyle hesap kapatılır ve ilgili tutar “371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri” ile mahsup edilerek kalan tutar “360- Ödenecek Vergi ve Fonlar” hesabına aktarılır.

III) 371- DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)

Bu hesabın hem genel, hem de işleyiş açıklamaları yanıltıcı biçimde düzenlenmiştir. Genel açıklamada yer alan; “Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.” cümlesi, iki yönden yanıltıcı anlam doğurmaktadır.

a) Öncelikle, mevzuat gereği peşin ödenen gelir ve kurumlar vergileri ile diğer yükümlülükler bu hesapta izlenmez. İçinde bulunulan dönem sonu itibariyle mahsup edilecek olan peşin ödeme veya tahakkuklar, “193” hesapta, mahsubu sonraki dönemlerde yapılacak olanlar da, “295” hesapta izlenirler. Dönem sonunda gerekli hesaplar yapılıp, tahakkuk edecek Kurumlar Vergisi ve diğer yükümlülükler hesaplandıktan ve “370” hesaba kaydedildikten sonra, bu hesaba kaydedilen tutarı aşmamak koşuluyla “193” hesaptan “371” hesaba gerekli tutar devredilir. Yani, “371” hesap, bir izleme hesabı değil, dönem sonunda (ve ertesi dönemin Nisan ayında) iki kez kullanılacak bir hesaptır.
b) Açıklamada yer alan “Gelir” kelimesi, uygulayıcıyı yanıltmaktadır. Burada kullanılan “Gelir” kelimesi, Gelir Vergisi Yasası’nın 94. maddesi uyarınca, Kurumlar Vergisine mahsup edilmek üzere kurumlardan yapılan çeşitli kesintileri ifade etmektedir. Aynı yanıltıcı ifade, “371” hesabın açıklamalarında da yer almaktadır. Son cümledeki “.. gelir vergisinden mahsup edilen tutarlar” ifadesi, sanki, şahıs işletmelerinde de bu hesap kullanılmalıdır görüntüsünü vermektedir.

Oysa, “370” ve “371” hesapların sadece ve sadece kurumlarda kullanılması gerekir. Kurumlar, sadece oluşan kurum kazancı üzerinden vergi öderler ve bu vergi doğrudan kuruma ait bir vergidir.

Şahıs işletmelerinde ise durum farklıdır. Bu işletmeler, kazançları üzerinden her hangi bir vergi ödemezler. Ödenen vergi, işletme sahip veya ortaklarının kişisel vergisidir ve işletmeye ait değildir. Üstelik, bir gerçek kişinin ödeyeceği vergi, kurumlarda olduğu gibi, tek başına bir işletmenin karı üzerinden hesaplanan bir vergi değildir. Vergi matrahı, o işletmenin karı dışında (varsa) sahip olunan diğer işletmelerin karlarının yanı sıra, ticari kazanç dışındaki diğer 6 gelir unsurundan gelen kazançların da katkısıyla oluşur. Bu kadar geniş bir alanın vergilendirilmesinin, tek bir işletmenin bilançosunda gösterilmesi ve karşılık ayrılması olanağı yoktur.

Bu nedenlerle, “370” ve “371” hesaplar, sadece kurumlarda kullanılabilir, şahıs işletmelerinde kullanım alanı yoktur.

“193” hesaba gelince, durum biraz farklıdır. “193” hesapta izlenen “Geçici Vergi”nin ve şahıs işletmesinin çeşitli gelirlerinden yapılan stopajların, doğrudan işletme faaliyetlerinden olduğu açıktır. Bu nedenle ödenen, kesilen ve tahakkuk eden bu tutarlar, şahıs işletmelerinde de “193” hesapta izlenmelidirler.

Dönem sonunda ise, durum farklılaşır. Şahıs işletmesinin faaliyetlerinden doğduğu için “193” hesapta izlenmesi gereken bu tutarlar, işletmenin değil, sahip veya sahiplerinin vergilerinden mahsup edilecektir. (Yukarıda da değinildiği gibi, zaten şahıs işletmesinin faaliyetinden doğan kar nedeniyle tahakkuk edecek her hangi bir vergi yoktur, vergi şahıslara aittir.) Bu durumda da, “193” hesapta biriken bu tutarların, “371” hesaba gönderilmesinin bir anlamı kalmamaktadır. Bu tutarlar, yapılacak mahsuplara esas olmak üzere, işletme sahip veya sahiplerinin cari hesaplarına devredilerek tasfiye edilmelidir.

 

[huseyinsisman]

Şahıs İşletmelerinde Vergi Tahakkuku

Nusret bey yazdıklarınızı ilgiyle okudum...

Şu an ki uygulamada Tekdüzen Hesap Planının herkesi bağladığı kabülü ile şahıs, şirket ayrımı yapmadan dönem sonu karın tespiti işlemlerinde 193 te ki bakiyeyi 371 e atma eğiliminde olduğumuzu(en azından yakın çevrem) öncelikle belirteyim.Ama yazınızda belirttiniz gibi A şahıs mük.nin sene sonu kapanışını yaptıktan sonra mart ayında senelik beyanını yaparken diğer kalemlerden gelen vergi tahakkuku sorun oluşturacak.Mesela kira geliri olan şahsın -ilk dilimde kar ettiğini düşünürsek-mart ayındaki vergi tahakkuku ilgili yıl için ödediği peşin vergi ödemelerinden daha fazla bir rakamın ortaya çıkmasına neden oluyor.Bu durumda mahsup kaydı girmeye gerek kalmıyor(370 borçlu 371 alacaklı 360 alacaklı gibi)

Sizin belirttiğiniz yöntemle gidersek :

Normal faaliyetten dolayı 2005 yılında atıyorum 100-ytl ticari kar eden a şahsının kapanış kaydı :
------------/------------
690 (B) 100-
692 (A) 100-
------------/------------
692 (B) 100-
590 (A) 100-
-------------/-----------
bu kaydıyaparsak şirketlerdeki gibi Gelir Tab.da 691 Vergi ve yas.yük.karşılıklarını görmeden brüt karı göreceğiz(vergi öncesi veya sonrasının bir önemi yok burada).Ve ayrıca bilançomuzda kar brüt olarak
duracak(vergi öncesi gibi...)

Mart 2006 da örneğin 100-ytl de kira geliri elde edip toplam matrah üzeinden 40-ytl gelir tahakkuk ettiğini düşünürsek 2 taksit halinde bu verginin ödeme kaydı şu şekilde olabilir mi?
--------------/--------------
590 (B) 20-
100 (A) 20-
---------------/--------------
veya 2005 teki 193 ü 131 e atmışsak :
----------------/------------
131 (B) 20-
100 (A) 20-
----------------/-------------
Teşekkür ederim.Kolay gelsin...

 

[nane]

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Seri No :1
"...
IV.Düzenlemenin Kapsamı:
...bilanço esasına göre defter tutan gerçek ve tüzel kişiler..."

şahıs firması veya şirket fark etmez karşılıklar ayrılacak.

 

[Nusret Kurdoglu]

Sayın Nane,

Öncelikle Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinin tüm bilanço usulüne göre defter tutan işletmeleri bağladığı hepimizce biliniyor.. Bu sizin koptyaladığınız tek cümleden de çıkmıyor. O cümlenin kapsama alanı daha farklı.. Vergi ödevlisi olmayanları da kapsadığını belirtir o cümle..

Konuya, (haklı olarak) muhasebe sistemi açısından yaklaştığınıza göre, o yaklaşımı biraz derinleştirerek sürdürelim.

Sistemin en temel kavramlarından biri, kişilik kavramıdır. Yani, tüm işlemler işletme kişiliği göz önüne alınarak yapılacaktır.

O halde, mali tabloda görünecek "ödenecek vergi karşılığı" işletme kişiliğine ait vergi karşılığı olacaktır. Bu da kurumlar vergisidir.

Gelir vergisi işletme kişiliğinin değil, işletme sahibinin kişiliğinin vergisidir. Mali tabloyu ilgilendirmez.
Sadece işletme sahibi adına ödeme yapıldığında, işletme sahibi borçlandırılır, o kadar..

Bir adi ortaklık düşünün, 5 ortağı var, her birinin ayrı ayrı vergi ödevliliği var? Her birinin değişik ve birden fazla vergiye tabi gelir kaynağı var. Hangi birinin karşılığını ayıracaksınız.

Kaldı ki, 370 hesap açıklamasında da sadece kurumlar vergisi ve eklerinden söz edilir. Gelir vergisinden hiç söz edilmez.

Zaten edilemez de..

Evet, tebliğ tüm işletmeleri bağlıyor, ama kendi koşulları içerisinde.. Şahıs işletmelerinde yedek akçe ayırıyor musunuz? Hayır.. Ama tebliğde var..

Sayın Şişman,

Bana göre en son maddeniz her durumda doğru. 590 hesaptan ayrım yapmaya gerek yok,
Kaldı ki, devreden kar tutarı eninde sonuda şahıs hesabına gidecek.. Ödeme kaydı da şahıs adına yapıldığına göre, doğrudan şahsa borç kaydedilmesi yeterlidir.

 

[nane]

Sayın Nusret KURDOĞLU,

193 ve 371 hesap açıklamalarını okuyunuz.
370 Hs içinde şahsın tüm gelirleri üzerinden karşılık hesap edilecek diye kim dedi? bilançosu çıkarılan firmanın karından ne kadar vergi ödeneceği hesap edilip karşılık ayrılamaz mı :?:

 

[stajyerMehmet]

İşletmenin peşin ödenmiş vergileri varsa peşin ödenmiş vergiler
371. Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi Ve Diğer Yükümlülükleri hesabına aktarılır.


Peşin ödenen vergilerin bilanço hesabına aktarılması kaydı

371. Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi Ve Diğer Yükümlülükleri (B)
193. Peşin ödenen vergi ve fonlar (A)


Ertesi dönem yıllık beyanname verilip vergi tahakkuku alındığın­da dönem karının peşin ödenen vergi ve diğer yükümlülükleri 370 kodlu karşılık hesabı ile karşılaştırılacak;

370. Dönem Karı Vergi Ve Diğer Yasal Yüküm. Karşılıkları (B)
371. Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi Ve Diğer Yükümlülükleri (A)
360. Ödenecek Vergi Ve Fonlar (A)

Peşin ödenen vergilerin vergi karşılığından düşülerek bakiyenin ödenecek vergilere aktarılması yevmiye maddesi yazılacaktır.

 

[mahmutyildirim]

Yalın bir anlatımla konuya katkıda bulunmak istedim ve bir örnek üzerinden gideceğim.

Dönem içinde 2 olasılık karşımıza çıkıyor:

1. Kar (193 hesabı ortaya çıkarır)
2. Zarar

Dönem içinde geçici vergi ya da banka vb kurumlardan elde ettiğimiz gelirleri 193 hesaba borç kaydediyoruz. Sonraki dönemlerde ya da dönem sonunda mahsup etmek üzere burada borç bakiyesi olarak kalıyor. Dönem sonunda da 2 seçenek karşımıza çıkıyor.

1. Kar (Bu durumda ödediğimiz geçici vergi fazla ise fazla kısmını 193 hesapta bekletiyoruz, mahsup ettiğimiz kısmı 371 hesaba borç şeklinde virmanlıyoruz)
2. Zarar ( Peşin ödediğimiz vergileri ya 193 hesapta bekletiyoruz ya da iadelerini vergi kurumundan talep ediyoruz)

1. Senaryodaki kurumlar vergisi tutarının geçici dönemlerinde ödenenlerden yüksek olması durumunda tıpkı KDV mahsup kaydı gibi kayıt atıyoruz. Yani 371 hesaba 193 den virmanladığımız tutarı alacak, 370, karşılık ayırdığımız hesaba borç ve ödenecek kurumlar vergisi kadar da vergi dairesini alacaklandırıyoruz. Yani 360 hesabı.

1. şıktaki 2. senaryo gerçekleşirse bu tahakkuk kaydında 360 hesap olmuyor. 193 hesapta ise bakiye oluyor.

2. şıktaki zarar senaryosunda da eğer dönem içinde peşin vergi ödemelerimiz varsa 193 hesapta bekletiyoruz. Bazı durumlarda müşavir raporuyla iadesi de istenebiliyor.

Basit şekilde anlatmaya çalıştım ama bu konu tek düzen hesap planının alengirli konularından biri. Oldukça kafa karıştırabiliyor.