BAŞKANIN OY ÜSTÜNLÜĞÜ DEMOKRATİK Mİ?
SMMM Gökhan Dede – 27.07.2013
Kimileri, meslek odalarına “demokratik kitle örgütü ya da STK” nitelemesi yaparlar.
Ancak bu konu meslek odaları bağlamında hâlâ tartışma konusudur.
Yasa gereği bu kuruluşların yönetim ve diğer kurullarına seçimle gelinmektedir.
Yönetim kurullarında alınan kararlarda, yapılan oylama sonucu sağlanan çoğunluk kararı uygulandığı için, alınan kararların yerinde, yani demokratik olduğu kabul edilir.
Ancak bu her koşulda böyle olmamakta, karara katılan tarafların oylarında bazen eşitlik de söz konusu olabilmektedir.
Böyle durumlarda belli bir duraksama olsa da, sonuçta kurum mevzuatında (yasa, yönetmelik) hüküm ne ise o uygulanmaktadır.
Meslek odalarının yönetim ya da disiplin kurullarında yer alan üyelerin her birinin bir tek oyu vardır. Bu anlamda üyelerden birinin diğerine üstünlüğü söz konusu olmamakla birlikte, bazı durumlarda başkan olan kişiye “üstünlük hakkı” sağlanmaktadır.
Nasıl mı?
Örneğin, bir meslek odası yönetim ya da disiplin kurulunda alınacak kararların geçerli olabilmesi (yürürlüğe girebilmesi) için en azından yarıdan bir fazla üyenin oy çokluğu gereklidir. Ancak bu her zaman, her koşulda bu biçimde gerçekleşmeyebilmektedir. Kararlarda tarafların oylarında eşitlik de söz konusu olabilmektedir.
Peki, böyle bir durumda ne yapılmalıdır, ya da yapılmaktadır?
Sanırım bu koşullarda kimileriniz karar verilmemesi gerektiğini, kimileriniz başkan ne demişse unun olabileceğini, kimileriniz ise eşitlik bozuluncaya kadar oylamaya devam edilsin diyebileceksiniz.
Bunların hepsi birden uygulanamayacağına göre, sorunun çözümü için o meslek kuruluşunun mevzuatına bakmakta yarar var. Meslek odalarının ve bunların üst birliklerinin yasa ve yönetmeliklerine baktığımızda, bunlardan çoğunluğunun yasasında, kimilerinin ise yönetmeliklerinde düzenleme yapıldığı görülmektedir.
Meslek odalarının ve üst birliklerinin mevzuatında genellikle benzer hüküm var ve şu şekilde düzenleme yapılmıştır:
“Yönetim kurulu/disiplin kurulu salt çoğunlukla toplanır ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verir. Oylarda eşitlik halinde başkanın bulunduğu taraf üstün tutulur.”
İfade farklılıkları olsa da birçok meslek odası ve üst birlik yasasında kuralın aynı içerikte düzenlendiği görülmektedir. (SM, SMMM ve YMM Kanunu 3568/24, 25, 37, 38. Avukatlık Kanunu Md. 120, TTB Kanunu Md. 25, TÜMMOB Ana Yönetmelik Md. 21 vd.).
Demokratik kitle örgütü ya da sivil toplum örgütleri olup olmadıkları tartışılsa da, meslek odaları, yalnızca kendi üyelerinin ekonomik, bireysel çaba ve katkılarıyla yaşamlarını sürdürmeye çalışan yarı kamu kurumu niteliğinde kuruluşlardır.
Bunların yönetim ve diğer organ üyeleri demokratik seçimlerle belirlenmektedir.
Seçilenlerden birilerinin oylarında eşitlik olması durumunda genellikle “ad çekilme” yöntemiyle asıl üye belirlenmektedir.
Ancak, seçilen bu üyeler yönetim ve disiplin kurullarında karar alırken, yapılan oylamada karara konu tarafların oylarının eşitliği halinde, (yukarıda belirtildiği üzere) başkanın tarafı, daha doğrusu başkanın oyu üstün tutulmaktadır.
Oysa, yönetim kurulundaki her bir üyenin bir oy hakkı vardır.
Bu durumda ilgililere şu soruları sormak gerekir:
Başkanın bir oyunun adeta iki oy sayılması doğru mudur?
Bu tür bir oylama sonucu verilen karar adil bir karar mıdır?
Yasa böyle dese dahi, sonuç hakkaniyet kurallarına uygun mudur?
Daha önemlisi böyle bir oylama ne kadar demokratiktir?
Peki, alınan kararın olumsuz sonuçlarının tek sorumlusu başkan ve birlikte oy kullandığı taraftarları mı, yoksa tüm yönetim kurulu mu olacaktır?
Meslek odaları birer STK ya da demokratik kitle örgütü ise de, bu durumda, bu kuruluşların birer ticaret şirketi gibi yönetildiğini söylemek mümkün gözükmektedir.
Çünkü; TTK’nın 624. Maddesinde başkanın oyunun üstün tutulduğu yazılıdır.
Ayrıca, TTK mad. 577’de genel kurul toplantılarındaki oylamalarda eşitlik halinde bazı ortaklara üstün oy hakkı verilmesi (örneğin, A Grubu paylara ana sözleşmeyle üstünlük verilmesi gibi) söz konusudur.
Ancak ticaret şirketlerinde bile, şirket ana sözleşmeleriyle müdürlerin karar almaları konusunda değişik düzenleme yapmaları öngörülebilmektedir. (TTK Mad. 624/3)
Şimdi bu meslek odaları demokratik kitle örgütü ya da sivil toplum örgütü mü, yoksa ticaret şirketi midirler?
Kısacası; TÜRMOB, TTB, TÜMMOB, TBB ve bunlara bağlı oda yönetim kurulu başkanlarına verilen “oy üstünlüğü” demokratik midir?
Ya da bu üstün oy hakkı, başkanlara verilen demokratik hak mıdır?
SMMM Gökhan DEDE - 27.07.2013
SMMM Gökhan Dede – 27.07.2013
Kimileri, meslek odalarına “demokratik kitle örgütü ya da STK” nitelemesi yaparlar.
Ancak bu konu meslek odaları bağlamında hâlâ tartışma konusudur.
Yasa gereği bu kuruluşların yönetim ve diğer kurullarına seçimle gelinmektedir.
Yönetim kurullarında alınan kararlarda, yapılan oylama sonucu sağlanan çoğunluk kararı uygulandığı için, alınan kararların yerinde, yani demokratik olduğu kabul edilir.
Ancak bu her koşulda böyle olmamakta, karara katılan tarafların oylarında bazen eşitlik de söz konusu olabilmektedir.
Böyle durumlarda belli bir duraksama olsa da, sonuçta kurum mevzuatında (yasa, yönetmelik) hüküm ne ise o uygulanmaktadır.
Meslek odalarının yönetim ya da disiplin kurullarında yer alan üyelerin her birinin bir tek oyu vardır. Bu anlamda üyelerden birinin diğerine üstünlüğü söz konusu olmamakla birlikte, bazı durumlarda başkan olan kişiye “üstünlük hakkı” sağlanmaktadır.
Nasıl mı?
Örneğin, bir meslek odası yönetim ya da disiplin kurulunda alınacak kararların geçerli olabilmesi (yürürlüğe girebilmesi) için en azından yarıdan bir fazla üyenin oy çokluğu gereklidir. Ancak bu her zaman, her koşulda bu biçimde gerçekleşmeyebilmektedir. Kararlarda tarafların oylarında eşitlik de söz konusu olabilmektedir.
Peki, böyle bir durumda ne yapılmalıdır, ya da yapılmaktadır?
Sanırım bu koşullarda kimileriniz karar verilmemesi gerektiğini, kimileriniz başkan ne demişse unun olabileceğini, kimileriniz ise eşitlik bozuluncaya kadar oylamaya devam edilsin diyebileceksiniz.
Bunların hepsi birden uygulanamayacağına göre, sorunun çözümü için o meslek kuruluşunun mevzuatına bakmakta yarar var. Meslek odalarının ve bunların üst birliklerinin yasa ve yönetmeliklerine baktığımızda, bunlardan çoğunluğunun yasasında, kimilerinin ise yönetmeliklerinde düzenleme yapıldığı görülmektedir.
Meslek odalarının ve üst birliklerinin mevzuatında genellikle benzer hüküm var ve şu şekilde düzenleme yapılmıştır:
“Yönetim kurulu/disiplin kurulu salt çoğunlukla toplanır ve üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verir. Oylarda eşitlik halinde başkanın bulunduğu taraf üstün tutulur.”
İfade farklılıkları olsa da birçok meslek odası ve üst birlik yasasında kuralın aynı içerikte düzenlendiği görülmektedir. (SM, SMMM ve YMM Kanunu 3568/24, 25, 37, 38. Avukatlık Kanunu Md. 120, TTB Kanunu Md. 25, TÜMMOB Ana Yönetmelik Md. 21 vd.).
Demokratik kitle örgütü ya da sivil toplum örgütleri olup olmadıkları tartışılsa da, meslek odaları, yalnızca kendi üyelerinin ekonomik, bireysel çaba ve katkılarıyla yaşamlarını sürdürmeye çalışan yarı kamu kurumu niteliğinde kuruluşlardır.
Bunların yönetim ve diğer organ üyeleri demokratik seçimlerle belirlenmektedir.
Seçilenlerden birilerinin oylarında eşitlik olması durumunda genellikle “ad çekilme” yöntemiyle asıl üye belirlenmektedir.
Ancak, seçilen bu üyeler yönetim ve disiplin kurullarında karar alırken, yapılan oylamada karara konu tarafların oylarının eşitliği halinde, (yukarıda belirtildiği üzere) başkanın tarafı, daha doğrusu başkanın oyu üstün tutulmaktadır.
Oysa, yönetim kurulundaki her bir üyenin bir oy hakkı vardır.
Bu durumda ilgililere şu soruları sormak gerekir:
Başkanın bir oyunun adeta iki oy sayılması doğru mudur?
Bu tür bir oylama sonucu verilen karar adil bir karar mıdır?
Yasa böyle dese dahi, sonuç hakkaniyet kurallarına uygun mudur?
Daha önemlisi böyle bir oylama ne kadar demokratiktir?
Peki, alınan kararın olumsuz sonuçlarının tek sorumlusu başkan ve birlikte oy kullandığı taraftarları mı, yoksa tüm yönetim kurulu mu olacaktır?
Meslek odaları birer STK ya da demokratik kitle örgütü ise de, bu durumda, bu kuruluşların birer ticaret şirketi gibi yönetildiğini söylemek mümkün gözükmektedir.
Çünkü; TTK’nın 624. Maddesinde başkanın oyunun üstün tutulduğu yazılıdır.
Ayrıca, TTK mad. 577’de genel kurul toplantılarındaki oylamalarda eşitlik halinde bazı ortaklara üstün oy hakkı verilmesi (örneğin, A Grubu paylara ana sözleşmeyle üstünlük verilmesi gibi) söz konusudur.
Ancak ticaret şirketlerinde bile, şirket ana sözleşmeleriyle müdürlerin karar almaları konusunda değişik düzenleme yapmaları öngörülebilmektedir. (TTK Mad. 624/3)
Şimdi bu meslek odaları demokratik kitle örgütü ya da sivil toplum örgütü mü, yoksa ticaret şirketi midirler?
Kısacası; TÜRMOB, TTB, TÜMMOB, TBB ve bunlara bağlı oda yönetim kurulu başkanlarına verilen “oy üstünlüğü” demokratik midir?
Ya da bu üstün oy hakkı, başkanlara verilen demokratik hak mıdır?
SMMM Gökhan DEDE - 27.07.2013