N
nane
Ziyaretçi
ZİYA PERVER [email protected] 25.10.2008 Zaman
5510 sayılı kanuna göre emeklilerin icralık durumlarından dolayı maaşlarına haciz konulup konulamayacağı hakkında bilgi verir misiniz? Önceki kanunlarda konulsa bile mahkeme kararıyla kaldırılabiliyordu. Bu kanun neler getiriyor? SSK emeklisi Nail Bayırlı -İvrindi
Eskiden 506 sayılı kanun gereğince SSK emeklilerinin aylığına ve 1479 sayılı kanun gereğince de Bağ-Kur emeklilerinin aylığına (nafaka borçları ile SSK-Bağ-Kur alacakları hariç) haciz getirilemiyordu. Ancak, 5434 sayılı kanun gereğince Emekli Sandığı'ndan emekli olanların aylıklarına ise her türlü borç için haciz konulabiliyordu. Şimdi ise 1 Ekim 2008'den itibaren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SS ve GSS) Kanunu devreye girdi.
5510 sayılı kanunun 'Devir, temlik, haciz ve kurum alacaklarında zamanaşımı' başlıklı 93. maddesine göre; "Bu kanun gereğince sigortalılar ve hak sahiplerinin gelir, aylık ve ödenekleri, sağlık hizmeti sunucularının Genel Sağlık Sigortası hükümlerinin uygulanması sonucu kurum nezdinde doğan alacakları, devir ve temlik edilemez. Gelir, aylık ve ödenekler; 88. maddeye göre takip ve tahsili gereken alacaklar ile nafaka borçları dışında haczedilemez..." denilmektedir.
O halde kimlerin emekli aylıkları ve gelirleri ile alacakları haczedilemeyecek, sıralayacak olursak;
1 Mayıs 2008 ve sonrasında ilk defa işe girmiş olan çocuklarımız, gençlerimiz ileride iş kazası meslek hastalığına uğrar ve kendilerine gelir bağlanırsa veya primlerini-yaşlarını tamamlar ve emekli olup aylık bağlanırsa hacze uğramayacak.
Eski SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin gelir ve aylığı haczedilemeyecek.
Eski memurların durumu ise tartışmalı. Anayasa Mahkemesi kararı sonrası yapılan düzenlemeye göre, memur emeklileri ile 30 Nisan 2008 ve öncesinde işe girmiş memurlar eski 5434 sayılı kanuna tabidir. 5434 sayılı kanun ise emekli aylıklarının haczine yasak getirdi. Buna göre, 'eski memurlar ile memur emeklilerinin aylığına haciz uygulanabilecek' görüşü ağırlık kazanmış durumda.
Not: Emekli aylığı ve gelirleri kavramının içinde dul ve yetim aylığı-geliri kavramı da vardır.
Haciz işlemi nasıl durdurulur?
Hacze karşı itiraz etmek gerekir
Kanunlarda emekli aylıklarına haciz konulamaz deniyor ama bu uygulamada direkt bir yasak olarak kabul görmüyor, mutlaka emeklinin itirazı gerekiyor. Yani, ister banka ister başka bir alacaklı emekli aylığı-geliri üzerinde haciz uygulayacak ise önce icra müdürlüğüne başvuruyor ve icra dairesi de SGK'ya yazı gönderip emekli aylığına haciz istiyor. Aylığına haciz uygulanan emeklinin derhal itiraz etmesi gerekir. Yani, SSK, özel banka-borsa, Bağ-Kur emeklilerinin aylığına haciz istenebiliyor ama emekli buna rıza göstermez itiraz ederse haciz kaldırılıyor. İtiraz etmez hacze rıza gösterirse haciz devam ettiriliyordu. (Bkz. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 2004/12-202 esas, 2004/196 karar ve 31.03.2004 tarihli kararına göre, "SSK emeklisi itiraz süresi içinde itiraz etmezse haciz işlemi geçerlidir..."
Emekli dilediği zaman itiraz edebilir
Haciz-kesinti işlemine itiraz ettiğiniz andan itibaren İcra Tetkik Hakimliği icra-kesinti işleminin durdurulmasına karar verir. Hatta, emekli birisi bankadan aylığını temlik ederek tüketici kredisi almışsa ve banka geri ödemelerini emekli aylığından kesiyorsa buna bile dilediği zaman itiraz edip kesintiyi durdurabilir. Bu konu ile ilgili iki ayrı Yargıtay kararı daha veriyorum.
1- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi E: 2001/10143, K: 2002/2566, Tarih: 21.03.2002
Kısmen haczi caiz olan şeyler
Bağlanan gelir ve aylıkların haczi
Maaşa uygulanan bloke işleminin kaldırılması ve tahsili
Temlik senedi
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre bağlanan gelir ve aylıklar ile sağlanan yardımlar haczedilemez. İcra İflas Kanunu 83. maddesi uyarınca borçlunun, hacizden önceki bir dönemde haczi caiz olmayan bir malın haczedilebileceği hakkında alacaklı ile yapmış olduğu anlaşma geçerli değildir. Bu durum karşısında davacının imzaladığı temlik belgesinin, maaşta tasarrufu engelleyici nitelikte bir sözleşme olduğu ve Borçlar Kanunu 19. ve 20. maddeleri uyarınca geçersiz sayılacağının göz önüne alınması gereklidir.
2- Yargıtay 11'inci Hukuk Dairesi E: 2002/1508, K: 2002/5286, Tarih: 27.05.2002
Emekli maaşı
Kredi borcunun ödenmemesi
Haciz
Takas ve mahsup
Takası mümkün olmayan alacaklar
SSK Kanunu gereğince bağlanacak gelir veya aylıklar ve sağlanacak yardımlar nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemeyeceği gibi, bu mal ve hakların haczolunabileceğine dair önceden yapılan anlaşmalar geçerli değildir. Yine, bu alacakların takası da kabil değildir. Bu itibarla şahsa imzalatılan, kullanılan kredi borcunun yatırılmaması halinde emekli maaşının kesilmesine yetki verildiğine dair belge baştan itibaren batıl olup, buna dayanarak yapılan kesintilerin yasal dayanağı bulunmamaktadır. Bu durumda mahkemece, davacının emekli maaşından kesilen miktarın bankadan tahsiline karar verilmesi gerekir.
3- İtirazdan önceki kesinti için ayrı mahkeme
Emekliler geç itiraz etmişse daha önce emekli aylığından kesilen miktarın ne olacağı konusu ise dava edilmesi gereken bir durumdur. İcra-kesinti işlemine itiraz ettiğiniz andan önceki kesintiler için (asliye hukuk) mahkemede banka aleyhine dava açmanız gerekir. Dava sonunda emeklinin aylığından daha önce yapılan icra ve kesintileri de geri alabilirsiniz. Bu arada, emekliler baştan icra işlemine rıza gösterip ses çıkarmasalar bile daha sonra diledikleri an cayıp, bankayı veya alacaklıyı şikâyet edip, söz konusu haciz işlemini durdurma hakkına da sahip.
Bu konuyla ilgili olarak Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin de bir kararı bulunuyor. Söz konusu yargı hükmü için Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'nin 22006/14978 esas ve 2006/17396 karar sayılı, 26.09.2006 tarihli kararına bakılabilir.
