Sayın Tahsin Armağan,
1. sorunuzda gayrimenkuller 5 yıldan fazla süreyle elde tutulduğu için değer artışı kazancı hesaplanmaması gerekse de(GVK mükerrer madde 80/6), maliye idaresi aynı yıl içinde birden fazla yapılan gayrimenkul satışlarının veya birbirini takip eden yıllarda yapılan gayrimenkul satışlarının ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmesi gerektiği, çünkü bu satışlarda devamlılık unsuru bulunduğununu ileri sürmektedir.
GVK'da ticari kazancı tarif eden 37. maddenin 4. bendinde gayrimenkullerin alım, satım ve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden elde ettikleri gelirin ticari kazanç olduğu hükme bağlanmıştır.
Buradaki devamlılık unsuru subjektif bir kavram olup olaydan olaya değişmektedir. İdare (danıştayın da bazı kararları bu yöndedir) aynı yıl içinde birden fazla yapılan ya da birbirini takip eden yıllarda yapılan satışlarda devamlılık unsuru olduğunu ileri sürse de eğer yapılan satışlarda ticari bir saik yoksa bu satışların ticari kazanç olmaması gerekir. Danıştayın konuyla ilgili bir kararında iflas etmekte olan bir kişinin aynı yıl içinde 20 civarı daireyi sattığı bir olayda ticari kazanç olmaması gerektiği yönünde bir kararı vardı hatırladığım kadarıyla. Danıştayın benzer kararları olsa da idareyle aynı görüş içinde olduğu kararları da mevcuttur.
Dolayısıyla burada ticari bir saik olup olmadığının ispatı mükelleftedir. Şahsi ihtiyaç, servetin korunması gibi sebepler bu ispatlamaya yeterlidir. Ayrıca ticari kazanç için ticari bir organizasyon ve kazanç sağlama amacı olması da gerekir.
Bahsettiğiniz olayda ticari bir saik yoksa ticari kazanç olmayacak, elde tutma süresi 5 yılı da geçtiği için de değer artışı kazancı hesaplanmayacaktır.
2. sorunuzda da değer artışı kazancı yönünde değerlendirilirse 5 yılı geçtiği için vergi olmayacaktır.
Fakat ticari kazanç olarak değerlendirilirse bunun ağır sonuçları var. maliyet bedeli endekslemesi değer artışı kazançlarında söz konusu olduğu için burada endeksleme yapılmaz. Satan kişinin mükellefiyeti yoksa geriye doğru mükellefiyet tesis edilecek, ayrıca gerçek usulde mükellef olacak(GVK 51/7'ye göre basit usul olmaz) yine mükellefiyeti yoksa 1989'dan beri verilmeyen beyannameler için usülsüzlük cezası kesilecek, satışlardan KDV hesaplanacak, ayrıca değer artışı kazancındaki maliyet bedeli endeksleme uygulaması ve istisna söz konusu olmayacaktır.
Saygılar.
