Ynt: Hediye veya Eşantiyon Verilen Mallar
IV- ÖRNEK MUHASEBE UYGULAMALARI
ÖRNEK? 1
Pınar Kitabevi okullara MEB tavsiyeli kitap setleri satmaktadır. 2006 yılına yönelik satışları arttırmak için bir promosyon faaliyetine girmiştir. 5.000,00 YTL alışveriş yapan okullara 1.000,00 YTL değerinde bilgisayar vermektedir
Kampanyaya 10 okul katılmış ve Kitabevi bu okullara bilgisayarlarını vermiştir.
- Kırtasiye KDV oranı %8
- Bilgisayarın KDV oranı %18 dir.
10 x 1.000,00 = 10.000,00 YTL
10.000,00/1,18 = 8.475,00 YTL = KDV matrahı.
10.000,00 ? 8.475,00 = 1.525,00 YTL = Bilgisayara ait indirilecek KDV.
1.525,00 X 8 = 671,00 YTL = İndirim konusu yapılacak KDV tutarı.
18
1.525,00 ? 671,00 = 854,00 YTL = Gider konusu yapılacak KDV tutarı.
---------------------------------/--------------------------------------------------
157 Diğer Stoklar 8.475,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 Bilgisayar
191 İnd. KDV Hs. 1.525,00
320 Satıcılar Hs. 10.000,00
Bilgisayar alış kaydı
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 8.475,00
760.001 Promosyon Mallar Hs.
760.001.01 Bilgisayar
157 Diğer Stoklar 8.475,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 Bilgisayar
Bilgisayarın Okula verilmesi
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 854,00
191 İnd. KDV Hs 854,00
Promosyon ürün için yüklenilen KDV?nin Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760. Paz. Dağ. Gid. Hes. 191. İnd. KDV Hes. 157. Diğ. Stoklar Hes.
8.475,00
854,00 1.525,00
854,00 8.475,00 8.7475,00
9.329,00 671,00 0 0
Not: Kebirlerde alt hesap açılmayacaktır.
ÖRNEK ? 2
Bir beyaz eşya firması 1 çamaşır makinası alana 1 adet ütüyü hediye etmektedir. Her iki ürünün KDV oranı %18 olduğundan. Yüklenilen KDV direk indirim olarak dikkate alınacaktır. (1 Adet ürün için hesaplanmıştır)
- 1 Adet çamaşır makinası 500,00 YTL
- 1 Adet ütü 100,00 YTL
- KDV oranı her iki ürün için %18?dir.
100,00 X 0,18 = 18,00 YTL = İndirilecek KDV tutarı.
---------------------------------/--------------------------------------------------
157 Diğer Stoklar 100,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 Ütü
153 Ticari Mallar Hs
153.001 Ütü 100,00
Promosyon ürünün diğer stoklara alınması.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 100,00
760.001 Promosyon Mallar Hs.
760.001.01 Ütü
157 Diğer Stoklar 100,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 Ütü
Promosyon ürünün Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
Not: Her iki ürünün KDV oranı %18 olduğundan sadece gider kaydı yapılacaktır. Daha önce KDV tutarı İndirim konusu yapıldığından tekrarlanmayacaktır.
760. Paz. Dağ. Gid. Hes. 191. İnd. KDV Hes. 157. Diğ. Stoklar Hes.
100,00 100,00 100,00
100,00 0 0 0 0 0
ÖRNEK ? 3
(A) gazetecilik işletmesi, okurlarına 230 kupon karşılığında 37 ekran televizyon vereceğini taahhüt etmiş ve Aralık/2005 döneminde (B) firmasından 500 adet 37 ekran televizyon satın almıştır. Bu alış işlemi sırasında 75.000.00 YTL mal bedeli için 13.500.00 YTL tutarında katma değer vergisi yüklenilmiştir.
Gazete işletmesinin okurlarına vereceği televizyon bedelleri gelir ve kurumlar vergisi açısından pazarlama gideri olarak kabul edilebilecek ve ayrıca bir bedel alınmaması koşuluyla, bu ürünlerin tesliminde katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.
Bu işlemde satışı yapılan mal gazete olup teslimi % 1, promosyon ürünü olarak verilen 37 ekran televizyon ise % 18 oranında katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. Gazete işletmesi, promosyon mallarının alımı için yüklendiği katma değer vergisinin tamamını öncelikle "191 indirilecek katma değer vergisi" hesabına alacaktır. Promosyon mallarının tümünün aynı dönemde müşterilere verilmesi halinde, işletmenin 37 ekran televizyon için yüklendiği katma değer vergisinden, sadece ana malın tabi olduğu orana (% 1) isabet eden kısmı indirim hesaplarında kalacak, artan kısım gider hesaplarına alınacaktır. Yukarıdaki formül çerçevesinde indirim konusu yapılacak katma değer vergisi;
- Alış tutarı : 75.000,00 YTL
- Alış KDV tutarı : 13.500,00 YTL
- Ürün KDV oranı %1
- Promosyon Ürün KDV oranı %18
13.500,00 X 1 = 742,50 = YTL İndirim Konusu yapılacak KDV tutarı.
18
13.500,00 YTL ? 742,50 YTL = 12.757.50 YTL = Gider konusu yapılacak KDV bulunur.
---------------------------------/--------------------------------------------------
157 Diğer Stoklar 75.000,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 37 Ekran TV
191 İnd. KDV Hs. 13.500,00
320 Satıcılar Hs. 88.500,00
Promosyon ürünün Stok hesabına alış kaydı.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 75.000,00
760.001 Promosyon Mallar Hs.
760.001.01 37 Ekran TV
157 Diğer Stoklar 75.000,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 37 Ekran TV
Promosyon ürünün Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 12.757,00
191 İnd. KDV Hs 12.757,00
Promosyon ürün için yüklenilen KDV?nin Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760. Paz. Dağ. Gid. Hes. 191. İnd. KDV Hes. 157. Diğ. Stoklar Hes.
75.000,00
12.757,50 13.500,00 12.757,50 75.000,00 75.000,00
87.757,50 0 742,50 0 0 0
Not: Eğer firma gazetenin yanında başka bir gazete veya dergi vermiş olsaydı. Üçüncü kayda gerek kalmayacaktı. Çünkü her iki üründe %1 KDV oranına sahip olduğundan, sadece verilen dergi giderleştirilecek KDV ise yine 191 nolu hesapta indirim konusu yapılacaktı.
ÖRNEK ? 4
Yukarıdaki örnekte bahsi geçen 37 ekran televizyon 200 adedinin Aralık/2005 döneminde, kalan 300 adedinin de Mart/2006 döneminde müşterilere dağıtıldığı varsayıldığında ise, yüklenilen katma değer vergisinin tamamının öncelikle Aralık/2005 döneminde indirim hesaplarına alınacağı açıktır. Yüklenilen katma değer vergisi tutarından aynı dönemde müşterilere verilen 200 adet 37 ekran televizyon ait olan kısım bulunacaktır. Bu tutardan, satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım indirim hesaplarında kalacak, artan kısım gider hesaplarına alınacaktır. Dolayısıyla Aralık/2005 dönemine ait beyannamede indirilecek katma değer vergisi olarak beyan edilecek tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
37 ekran televizyon için yüklenilen ve satın alındığı tarihte "191. indirilecek katma değer vergisi" hesabına alınan tutar: 13.500,00 YTL.
Yüklenilen katma değer vergisi tutarından satın alındığı dönemde müşterilere dağıtılan 37 ekran televizyona ait kısım: 5.400,00 YTL.
Satın alındığı dönemde müşterilere dağıtılan 37 ekran televizyon için yüklenilen katma değer vergisinden, bu dönemde indirilebilecek katma değer vergisi:
5.400,00 X 1 = 297,00 YTL = İndirim Konusu yapılacak KDV tutar.
18
Satın alındığı dönemde dağıtımı yapılan 37 ekran televizyon ile ilgili olarak yüklenilen katma değer vergisinden gider olarak yazılacak kısım ise;
5.400,00 ? 297,00 = 5.103,00 YTL olacaktır.
---------------------------------/--------------------------------------------------
157 Diğer Stoklar 75.000,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 37 Ekran TV
191 İnd. KDV Hs. 13.500,00
320 Satıcılar Hs. 88.500,00
Promosyon ürünün Stok hesabına alış kaydı.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 30.000,00
760.001 Promosyon Mallar Hs.
760.001.01 37 Ekran TV
157 Diğer Stoklar 30.000,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 37 Ekran TV
Promosyon ürünün Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 5.103,00
191 İnd. KDV Hs 5.103,00
Promosyon ürün için yüklenilen KDV?nin Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760. Paz. Dağ. Gid. Hes.
191. İnd. KDV Hes.
157. Diğ. Stoklar Hes.
30.000,00
5.103,00 13.500,00 5.103,00 75.000,00 30.000,00
35.103,00 0 8.397,00 0 45.000,00 0
Satın alınan dönemde dağıtımı yapılamayan 300 adet 37 ekran televizyon için yüklenilen katma değer vergisinin tümü Aralık/2005 dönemine ait beyannamede indirilecek katma değer vergisi olarak beyan edilecektir. Buna göre bu dönem beyannamesinde indirilecek katma değer vergisi olarak beyan edilecek tutar:
8.100,00 + 297,00 = 8.397,00 YTL olacaktır.
Kalan 300 adet 37 ekran televizyon Mart/2006 döneminde müşterilere dağıtılması sırasında, bu ürünler için yüklenilen katma değer vergisinden indirilmesi gereken tutar, yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde 297,00 YTL. olarak hesaplanacaktır. Aralık/2005 dönemine ait beyannamede tümü indirilecek katma değer vergisi olarak beyan edilen 300 adet 37 ekran televizyon alımına ait katma değer vergisi tutarından bu miktarın düşülmesinden sonra kalan;
8.397,00 ? 297,00 = 8.100,00 YTL = Önceki dönem ilave edilen indirilecek KDV?nin çıkarılması.
8.100,00 X 1 = 445,50 YTL = İndirim Konusu yapılacak KDV tutar.
18
8.100,00 ? 445,50 = 7.654,50 YTL gider olarak dikkate alınacaktır.
Mart/2006 dönemine ait beyannamenin 47?nci satırına dahil edilerek beyan edilmek suretiyle indirim hesabından çıkartılan bu miktar, gider unsuru olarak dikkate alınacaktır.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 45.000,00
760.001 Promosyon Mallar Hs.
760.001.01 37 Ekran TV
157 Diğer Stoklar 45.000,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 37 Ekran TV
Promosyon ürünün 2006 dönemine ait kısmının giderleştirilmesi.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 7.654,00
191 İnd. KDV Hs 7.654,00
Promosyon ürünün 2006 dönemine ait yüklenilen KDV tutarının giderleştirilmesi.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760. Paz. Dağ. Gid. Hes. 191. İnd. KDV Hes. 157. Diğ. Stoklar Hes.
30.000,00
5.103,00 13.500,00 5.103,00 75.000,00 30.000,00
35.103,00 0 8.397,00 0 45.000,00 0
2006 Dönemi
760. Paz. Dağ. Gid. Hes. 191. İnd. KDV Hes. 157. Diğ. Stoklar Hes.
45.000,00
7.654,50 8.397,00 7.654,50 45.000,00 45.000,00
52.654,50 0 742,50 0 0 0
Not: Konunun dağılmaması için 2005 yılına ait yansıtma hesapları yapılmamıştır. Yapılmış olsaydı 760 nolu hesap bakiyesi Gelir Tablosuna gider olarak giderdi ve Kârı azaltıcı bir nitelik taşırdı.
ÖRNEK ? 5
Cam eşya imal ve satışı ile uğraşan bir firma düzenlediği kampanya çerçevesinde bir adet yemek takımı alan müşterisine ayrıca bir adet kristal kültablası vermektedir. Yemek takımının teslimi % 15, kristal kültablası ise % 20 oranında katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. Bu işlemde, firmanın kültablasının imali sırasında yüklendiği katma değer vergisi genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır. Ancak, kültablasının promosyon ürünü olarak teslim edildiği dönemde, daha önce indirim konusu yapılan katma değer vergisinden, ana malın tabi olduğu orana (% 15) isabet eden kısım indirim konusu yapılacak, kalan kısım gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır. Promosyon ürünü olarak verilecek kültablalarının imali nedeniyle yüklenilen katma değer vergisi tutarının 2,00 YTL olduğu ve kültablalarının imal edildiği dönemde promosyon olarak teslim edildiği versayımına göre;
- Yemek takımı fiyatı : 150,00 YTL
- Kültablası Fiyatı : 10,00 YTL
- Yemek takımı KDV oranı %15,
- Kültablası KDV oranı %20?dir.
2,00 x 15 = 1,50 YTL = indirilecek katma değer vergisi olarak beyan edilecek ve arta kalan
20
2,00 ? 1,50 = 0,50 YTL tutarındaki kısım indirim hesaplarından çıkarılarak gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır. (1 Adet ürün için hesaplanmıştır)
---------------------------------/--------------------------------------------------
157 Diğer Stoklar 10,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 Kül Tablası
152 Mamul Mallar Hs
152.001 Kül Tablası 10,00
Promosyon ürünün üretim hesabın stok hesabına alınması.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 10,00
760.001 Promosyon Mallar Hs.
760.001.01 Kül Tablası
157 Diğer Stoklar 10,00
157.001 Promosyon Mallar Hs.
157.001.01 Kül Tablası
Promosyon ürünün Gider hesabına intikali.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760 Paz.Satış.Dağ.Gid.Hs. 0,50
191 İnd. KDV Hs 0,50
Promosyon ürünün üretimi aşamasında yüklenilen KDV?nin giderleştirilmesi.
---------------------------------/--------------------------------------------------
760. Paz. Dağ. Gid. Hes. 191. İnd. KDV Hes. 157. Diğ. Stoklar Hes.
10,00
0,50 2,00 0,50 10,00 10,00
10,50 0 1,50 0 0 0
2,00 ? 1,50 = 0,50 YTL = Kristal kül tablalarının imal edildiği dönemde değil de, daha sonraki dönemlerde promosyon ürünü olarak teslim edilmesi halinde yüklenilen ve indirim konusu yapılan vergi, daha önceki açıklamalar çerçevesinde düzeltme işlemlerine tabi tutulacaktır.
ÖRNEK? 6
Hilal Pazarlama distribütörlüğünü yaptığı bir firmanın talimatı gereği müşterilerine (Toptan ? Perakende) 10 koli Cola Turka alana 1 koli bedava vermektedir. 1 koli fiyatı 1,00 YTL dir. (Örnek: koli adedi olarak alınacaktır)
---------------------------------/--------------------------------------------------
120 Alıcılar Hs. 11,80
611 Sat. İsk. Hs. 1,0
600 Yurtiçi Sat. Hs. 11,00
391 Hes. KDV 1,80
Eşantiyon ürünün muhasebe kaydı.
---------------------------------/--------------------------------------------------
120. Alıcılar Hes.
391. Hes. KDV Hes.
600. Yurt. Sat. Hes.
11,98 1,98 11,00
11,98 0 0 1,98 0 11,00
611. Satış İsk. Hes.
1,00
1,00 0
Not: Kayıtta olduğu gibi fatura anında indirim yapıldığı için, bedelsiz verilen ürün içinde KDV hesaplanmamıştır.
HEDİYE ÇEKLERDE İSE AYNI YÖNTEM İZLENMEKTEDİR.
Konuyu açacak olursak. Firmalar belli zamanlarda müşterilerine kendi marketlerinde alışveriş yapmaları kaydıyla bedelsiz indirim çekleri vermektedirler. Bu çekler bir bakıma ?iskonto? çekleridir. Bu çeklerin müşteriye verilmesi anında herhangi bir belge veya KDV hesaplamasına gerek yoktur. Fakat bu çeklerin bir nazım hesabında takip edilmesi uygun olacaktır. Bu çeklerin karşılığında müşterilere yapılan satışlar perakende satış fişi yada fatura ile belgelendirilmesi gerekmektedir. Çek tutarı bu bedelden ?iskonto? olarak düşülmeli ve bu şeklide muhasebe kaydı yapılmalıdır.
Konuyu bir örnekle açıklayamaya çalışalım
ÖRNEK ? 7
DE-MO market müşterilerine 100,00 YTL?lik alışveriş yapmaları halinde 10,00 YTL değerinde alış veriş çeki hediye etmektedir.
---------------------------------/--------------------------------------------------
120 Alıcılar Hs. 90,00
611 Sat. İsk. Hs. 10,00
600 Yurtiçi Sat. Hs. 84,75
391 Hes. KDV 15,25
İndirim çekinin muhasebe kaydı.
---------------------------------/--------------------------------------------------
120. Alıcılar Hes. 391. Hes. KDV Hes. 600. Yurt. Sat. Hes.
90,00 15,25 84,75
90,00 0 0 15,25 0 84,75
611. Satış İsk. Hes.
10,00
10,00 0
ÖRNEK ? 8
Şampuan imalatı ile uğraşan (A) firması, satışını yaptığı şampuanlar bir kere kullanmaya mahsus miktarlarda poşetleyerek, tüketicilerin posta kutularına koymak suretiyle dağıtmıştır.
Ayrı bir satışa konu olmayacak şekilde tüketiciye yönelik ve reklam gideri mahiyetinde verilen, ayrıca ambalajında numune olduğu belirtilen bu şampuanlar için katma değer vergisi hesaplanması söz konusu olmayacak, bu ürünlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ise indirim konusu yapılacaktır.
ÖRNEK ? 9
Bir ilaç firması, piyasaya yeni çıkaracağı bir ilacın tanıtımını sağlamak amacıyla doktorlara, üzerinde "Numunedir Satılamaz." ibaresi bulunan ilaçları numune olarak vermektedir. İlaç firmasının bu ilaçlar için katma değer vergisi hesaplaması söz konusu olmayacaktır. Yüklenilen katma değer vergisi ise indirim konusu yapılacaktır.
Esasen ticari hayatta yerini bulan promosyonlar ile işletme açısından ayni pazarlama gideri niteliğinde olan eşantiyon ve numunelerin; bedel tahsil edilmeksizin müşterilere verilmesi işlemi katma değer vergisine tabi olmamakla birlikte, bu ürünleri bedelsiz olarak alan kişi ve kuruluşların, söz konusu malları gerçek usulde katma değer vergisi mükellefi olarak ticâri bir işleme konu etmeleri halinde, bu teslim işleminin katma değer vergisine tabi olacağı ve malın ait olduğu oran üzerinden vergi hesaplanması gerekeceği açıktır.
V- SONUÇ
İşletmeler tanıtım amacıyla müşterisine veya bayisine verdiği promosyon ürünler için yüklenilen KDV ile ilgili oranlar farklı ise bir giderleştirme yapması gerekmektedir. Ayrıca işletme, promosyon yerine tanıtım amacıyla reklam vermiş olsaydı aynı gideri yapacaktı. Doğal olarak ürünün müşteriye reklamdan ziyade promosyon olarak verilmesi, müşterinin ürüne talebini hızlandıracaktır.
Konuyla ilgili;
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu?nun ?Teslim ve Teslim sayılan haller başlıklı 3. maddesi uyarınca ?Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi? teslim olarak sayılmakta, dolayısıyla katma değer vergisinin konusuna girmektedir.
Eşantiyon ürünlerde ise; belli dönemlerde mesela; yılbaşında veya bayramlarda müşterilerine takvim, ajanda, hediye ürünler vermesi halinde bu ürünler alış anında giderleştirildiği için ayrıca bir kayıt yapmasına gerek yoktur.
Konuyla ilgili;
50 nolu KDV genel Tebliğinde de eşantiyonların aynî pazarlama gideri niteliğinde olduğu kabul edilmiş, fakat gider kaydı ve KDV indirimi için bazı şartlar ön görülmüştür.
Tebliğin A/2 bendi şöyledir;
?Firmaların belli zamanlarda, özellikle dini bayramlarda ve yılbaşlarında kendi tanıtımlarını yapmak amacıyla herhangi bir bedel almaksızın kalem, anahtarlık, ajanda, takvim ve benzeri eşya dağıtımları geleneksel hale gelmiştir. Ticari hayatta eşantiyon olarak adlandırılan bu ürünler, her nekadar işletmede tüketilmemekte ise de aynî pazarlama gideri niteliğinde olduğundan, bu ürünlerin müşterilere ayrıca bir bedel alınmaksızın teslimi katma değer vergisi hesaplanmasını gerektirmemektedir.
Bu açıklamalar çerçevesinde eşantiyon adı altında teslim edilen malların;
1- Ticari teamüllere uygun nitelikte ve miktarda olması,
2- Ayrıca bir satışa konu olmayacak şekilde verilmesi, halinde katma değer vergisi hesaplanmayacaktır.
İşletmenin iktisadi faaliyetini yaygınlaştırmaya ve tanıtmaya yönelik olarak verilen bu mallar için yüklenilen vergiler, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.