Ynt: İşletme Koop.nde Üyelerden Tah. Ed. Elektrik
http://www.turmob.org.tr/turmob/basin/03-11-2004(1).htm adresinde:
DÜNYA 03.11.2004, ÇARŞAMBA
Yapı kooperatiflerinde amaca ulaşma ve ferdileştirme
Veysi Seviğ
Kooperatifler tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ait gereksinimlerini karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp, korumak amacıyla, gerçek ve tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllerdir.
Kooperatifler Yasası'nın 81. maddesinin ikinci fıkrası hükmü gereği olarak konut yapı kooperatifleri, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçirilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır. Ancak tescil tarihinden itibaren altı ay içerisinde usulüne uygun şekilde ana sözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz.
Yasal düzenleme gereği olarak mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurları seçilmediği takdirde tasfiye işlerini yönetim kurulu yapar.
Mevcut yasal düzenlemeden de anlaşılacağı üzere konut yapı kooperatiflerinde yapılan konutların ferdi mülkiyete geçirilmesi ile birlikte amaca ulaşıldığı varsayılmaktadır.
Amacın gerçekleşmesi sonucunda kooperatifin dağılması gerekmektedir. Bu bağlamda dağılmanın tabii sonucu olarak tasfiyeye geçmek gerekirken, yasa özel bir düzenleme getirmek suretiyle konutların ortaklar adına ferdi tescil tarihinden itibaren altı aylık bir bekleme süresinin varlığına gerek görülmüştür.
Konutların bireyler adına tescilinden itibaren kooperatif "askıda dağılma" (infisah) durumuna girmekte ve altı ay zarfında amaç değiştirilmez" gerekli işlemler yapılmazsa dağılma kesinleşmekte ve tasfiye işlemlerine geçmek gerekmekte; amaç değiştirilirse dağılma askıdan inmekte, kooperatif dağıtılmamış sayılmaktadır. (Poroy/Tekinalp/Çamoğlu "Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku 9. Baskı Beta Sf:1015)
Yasa maddesinde yer alan altı aylık sürenin başlangıcı kooperatif tarafından ortaklar adına üretilen konutların sonuncusunun hak sahibi adına tapuda tescil tarihidir.
Kooperatifler Yasası ve konut yapı kooperatifi örnek sözleşmesi uyarınca, bütün ortakların tapularının dağıtılmış olması halinde kooperatifin amacının gerçekleştiğinin ve ferdileşmenin tamamlandığının kabul edilmesi gerekmektedir.
Bir başka anlatımla yapı kooperatiflerinin ana amacı ortaklarına konut teslim edebilmek üzere gerekli işlerin yapımıdır.
Ülkemizde özellikle yapı kooperatiflerinde yaşanan sorunlar dikkate alındığında mevcut sorunların aşılabilmesi ve bu bağlamda sorunları azaltabilmek üzere amaca uygun faaliyetin makul bir süre içerisinde sonuçlandırılmasını sağlamak gerekmektedir.
Ferdileşmesini tamamlamış bir konut yapı kooperatifi, son ortağın tapusunun verildiği tarihten itibaren altı ay içinde amacı değiştirerek başka bir kooperatif türüne dönüştürülmediği takdirde, herhangi bir genel kurul kararına gerek kalmaksızın dağılma durumuna girmesi halinde yönetim kurulu gerekli tasfiye işlemlerine başlamakla yükümlü bulunmaktadır. Bir başka anlatımla altı aylık süre içerisinde kooperatifin genel kurulu toplanarak amaç değişikliği yapılmamış olursa bu takdirde son yönetim kurulu gerekli tasfiye işlemlerini üstlenmekle yükümlüdür. Bu aşamada da genel kurulun toplantıya çağrılarak tasfiye kurulu üyelerinin genel kurulca seçilmesi de mümkündür. Bu durumdaki kooperatiflerin organlarının görev ve yetkileri tasfiyenin yürütülmesi ile sınırlı olup, yeni taahhütler içeren bir tasarruf yapma ehliyetleri (yetkileri) bulunmamaktadır.
Yapı kooperatifleri işin bitiminde işletme kooperatiflerine dönüşebilir. Bu takdirde işletme kooperatiflerine dönüşen konut yapı kooperatiflerinin site işletme kooperatifi anasözleşmesi hükümleri kapsamında Kat Mülkiyeti Yasası'na göre yetki verildiğinde site yönetimini üstlenmeleri mümkün olabilmektedir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan "1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu'na Dair 2004/1 numaralı Tebliğ" ile yapılan açıklamalar çerçevesinde de yapı kooperatiflerinin yapılan konutların ferdileştirilmesi ile birlikte gerekli anasözleşme değişikliğinin yapılması sonucunda site işletme kooperatifi konumuna gelmeleri mümkün bulunmaktadır. (22 Ekim 2004 gün ve 25621 sayılı Resmi Gazete.)
http://www.alomaliye.com/koop_teblig_2004_1.htm adresinden:
22 Ekim 2004 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 25621
Sanayi ve Ticaret Bakanlığından:
1163 Sayılı Kooperatifler Kanununa Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2004/1)
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 81'inci maddesinin 2'nci fıkrasında, konut yapı kooperatiflerinin anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılacağı ve dağılacağı, ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hükmün uygulanmayacağı, mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurları seçilmediği takdirde tasfiye işlerini yönetim kurulunun yapacağı hükme bağlanmıştır.
Konut yapı kooperatiflerinde, ferdi mülkiyete geçilerek, konutların tapuda ortaklar adına tescil edilmesinden sonra kooperatif tüzel kişiliğinin devam etmesi halinde, konut sahipleri ile kooperatifler arasında çeşitli hukuki sorunların meydana geldiği gözlenmektedir.
Bu nedenle;
1- 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu (m.81) ve konut yapı kooperatifi örnek anasözleşmesi (m.85) hükümleri çerçevesinde, bütün ortakların tapularının dağıtılmış olması halinde kooperatifin amacının gerçekleştiğinin ve ferdileşmenin tamamlandığının kabul edilmesi gerekmektedir.
Böylece ferdileşmesini tamamlamış bir konut yapı kooperatifi, son ortağın tapusunun verildiği tarihten itibaren altı ay içinde amacı değiştirilerek başka bir kooperatif türüne dönüştürülmediği takdirde, herhangi bir genel kurul kararına gerek kalmaksızın dağılma durumuna gireceğinden, yönetim kurulunca anılan Kanunun 81'inci maddesinin verdiği görev ve yetkiye dayanılarak derhal anasözleşmede öngörülen tasfiye işlemlerine başlanması zorunludur. Genel kurul toplantıya çağrılmak suretiyle tasfiye kurulu üyelerinin genel kurulca seçilmesi de mümkündür. Bu durumdaki kooperatiflerin organlarının görev ve yetkileri tasfiyenin yürütülmesi ile sınırlı olup, yeni taahhütler içeren bir tasarruf yapma ehliyetleri bulunmamaktadır.
2- İşletme kooperatiflerine dönüşen konut yapı kooperatifinin ise site işletme kooperatifi anasözleşmesi hükümleri kapsamında 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununa göre yetki verildiğinde site yönetimini üstlenmeleri mümkün olabilecektir.
1163 sayılı Kooperatifler Kanununun 86'ncı maddesi uyarınca tebliğ olunur.
