GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ MATRAHININ HESAPLANMASINDA KDVNİN GİDER VEYA MALİYET OLARAK DİKKATE ALINMASI
Madde 29 > İndirilebilecek KDV
Madde 30 > İndirilemeyecek KDV
Madde 58 > Hesaplanan KDV ile İndirilebilecek KDV (29.MADDE) Gelir ve Kurumlar vergisi matrahında gider olarak kabul edilmez.
Yani mükellefin üstünde yük olarak kalmayacak ( 29.madde ) KDVnin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabulünün önlenmesi, ancak indirilemeycek ( 30.Madde) KDVnin işin mahiyetine göre gider veya maliyet olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Mükellefin vergiye tabi işlemler üzerinden HESAPLANAN KDVsi ise ancak ;
1.Vergiye tabi malların işçilere ayın ücret olarak verilmesi
2.Kuruluşlara bağışlanması
hallerinde dolaylı olarak gider yazabileceği belirtilmiştir.
Faturanın takvim yılı aşılmadan defterlere kaydedilmesi gerekir. Yoksa indirim hakkını kaybeder.
Mesela 2013/ARALIK dönemine ait fatura posta yoluyla gönderildiği için 2014/OCAK döneminde kanuni defterlere kaydedilsin.Takvim yılı aşıldığı için KDVyi indiremez.(İVDB Özelgesi)
İndiremediği bu KDVyi gider veya maliyet unsuru olarak yazacaktır.Hesap dönemi kapandıktan sonra geldiği için indiremediği ve gider olarak değerlendireceği KDV Tutarları tahakkuk ettikleri dönemin gideri yazılır. Yani yukardaki örnekteki fatura 2013 döneminin gideri olarak dikkate alınır.
İSTİSNA KAPSAMINDAKİ İŞLEMLER NEDENİYLE YÜKLENİLEN KDV
Vergiden istisna edilmiş malların alış vesikalarında gösterilen KDVsi mükelleflerin Hesaplanan KDVsinden Madde 30a göre indirilemez.
Ancak ;
Madde 32 : Vergiden istisna edilmiş bulunan 11.13.14.15.maddeleri ile 17.maddenin 4 numaralı fıkrasının (s) bendi (TAM İSTİSNALAR) bulunan işlemler Hesaplanan KDVden indirilebilir.
Madde 11 : Mal ve Hizmet İhracatı
Madde 13 : Araçlar, Kıy.Maden ve Petrol Ar. ile Ulusal Güv. Harc. ve Yatırımlarda İstisna
Madde 14 : Transit Taşımacılık
Madde 15 : Diplomatik İstisnalar
Madde 17/4-s : Engellilerin (8) eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları.
Mesela ihracat yapan bir mükellefin ( Madde 11 ) yüklenmiş olduğu KDVyi indirmesi ve indirimle gideremediği kısmı iade alması imkan dahilinde iken doğrudan gider yazamaz.
Bu istisnalar dışındaki yani kısmi istisna kapsamındaki işlemlerin KDVsi indirilemez.
Örneğin İl Özel idaresine buzdolabı bağışlayan bir mükellef madde 17ye göre(kısmi istisna Sosyal amaçlı istisnalar) KDV hesaplamaz. Ancak bu malların alımında yüklendiği KDVyi 30.maddeye göre indiremediğinden 58.maddeye göre gider olarak dikkate alır.
İstisnadan vazgeçilmesi halinde (Madde 18 ) Yüklendiği KDVyi indirmeleri mümkündür.Gider yazamaz.
Vergiye tabi olmayan işlem nedeniyle Türkiyede KDV ödenmiş olması halinde yüklenilen bu KDVler indirim konusu yapılamaz. Yurtiçinde gelir beyan etmişse bu faaliyetler nedeniyle ödediği KDVyi gider yazabilir.
Mesela Türk inşaat firmasının Fransada otoyol inşaatı yapması.
BİNEK OTOMOBİLLERİN KDVSİ
Madde 30/b : Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya işletilmesi olanların bu sebeple aldığı binek otomobiller HARİÇ binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen KDVsi indirilemez.
Mesela taksi işletmecisi,oto kiralama şirketleri,sürücü kurslarının aldığı binek otomobillerin KDVsi indirim konusu yapılabilir.
İndirim zamanı ; ait olduğu takvim yılı aşılmamak kaydıyla faturalarının defterlere kaydedildiği dönem indirim yapılabilir.Fiili kullanıma bakılmaz.
Mesela;
Oto kiralama şirketinin müdürü veya personeli için aldığı binek otomobilin KDVsi indirilemez.
Oto Servis ve Ticaret A.Ş.nin Test sürüşü için aldığı otomobilin KDVsi indirilemez.
Binek otomobil alımında indirimine izin verilmeyen (Madde 30/b) yüklenilen KDVler ilgili otomobillerin maliyetine dahil edilmemesi durumunda gelir/kurumlar vergisi matrahın tespitinde gider olarak kaydedilecektir.Eğer maliyete dahil edilmişse ayrılan amortismanların gider yazılacağı tabiidir.
Kamyonet olarak kullanılan araç sonradan binek otomobile çevrilirse, bu iki aracın Özel tüketim Vergisi oranı farkı üzerinden hesaplanan KDV beyan edilecektir. Bu KDVnin indirim yapılması mümkün değildir.
Ayrıca kamyonetin alındığı tarihte indirim yapılan KDV ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi gerekir.Bu KDVnin de indirimi mümkün değildir.
İndirimi mümkün olamayan bu iki KDV toplamı matrahın tespitinde gider olarak dikkate alınır.
ZAYİ OLAN MALLARIN KDVSİ
Deprem,sel,Mal.Bknğı belirlediği yangın sebebiyle zayi olan malların yüklenilen KDVsi HARİÇ,zayi olan malların alış vesikalarında gösterilen KDV verigye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDVden indirilemez.
İndirim konusu yapılamayan KDVler gider olarak dikkate alınması mümkündür.
Mesela hatalı dikim,renk farklılığı,leke gibi nedenlerle şirket bu malların satışına izin vermezse zayi olan mal olarak değerlendirilir ve KDVsi indirilemez.Fakat şirket bu malları daha uygun bir fiyata veya zararına satmayı düşünüyorsa zayi olan mal hükümleri geçerli olmayacak ve bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV İndirim konusu yapılabilecektir.
FİRE ;İmalat sırasında veya sonradan meydana gelen (tüketiciye arzına kadar olan süre) kendi doğal akışı içinde uğradığı fireler zayi olan mal olarak değerlendirilmez.
Ancak yasal fire oranı ( meslek kuruluşlarınca belirlenen ) aşan kayıplara ilişkin giderler,Gelir veya Kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın hesaplanmasında indirimi kabul edilmiyorsa(Yani KKEG ise) bunların yüklenilen KDVsinin de indirimi kabul edilmez.Ayrıca indirimi kabul edilmeyen bu tutar 30/dye göre gider olarak da dikkate alınamaz.
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİNDE KKEG DOLAYISIYLA YÜKLENİLEN KDV
Gelir (madde 41) veya Kurumlar (madde 11 ) vergisi kanunları uyarınca kazancın tesptinde KKEG olan giderler için yüklenilen KDV indirim konusu yapılamaz.(madde 30/d)
Normal koşullarda indirim konusu yapamadığı bu tutarı madde 58e göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınır. Ancak Gelir veya Kurumlar vergisi kanunu uyarınca KKEG olan yani indirimi kabul edilmeyen giderler için yüklenilen KDVde KKEG olarak dikkate alınmaktadır. Yani bu KDVleri ne indirebiliyoruz ne de gider ya da maliyet olarak yazabiliyoruz.
PROMOSYON MALLARIN KDVSİ
Mükellefler açısından promosyon olarak bedelsiz/bedelli olarak verilen mallar mükellefler açısından pazarlama gideri niteliği taşımaktadır.Gelir Vergisi 40/1e göre gider olarak kaydedilir.Promosyon ürünü olarak verilen mallar için KDV hesaplanmaz ve yüklenilen KDV indirim konusu yapılabilir.
SATIŞI YAPILAN MALIN KDV > PROMOSYON ÜRÜNÜ KDV = Promosyon için Yüklenilen KDVnin tamamı
PRPMOSYON ÜRÜNÜ KDV > SATIŞI YAPILAN MALIN KDV = Satışı yapılan yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım İNDİRİLİR, Geri kalan kısım gider veya maliyet olarak yazılır.
İşletme Promosyon malların alımı için yüklendiği KDVnin tamamını öncelikle alındığı dönemde İNDİRİLECEK KDV olarak kaydedecektir. Promosyon ürünün dağıtıldığı zaman satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım indirim hesaplarında kalacak, diğer kısım ise indirim hesabından çıkartıp gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır. Yani hangi dönem promosyon ürünü verilmişse o dönemin gideri sayılıp matrahın tespitinde dikkate alınır.
Mesela Aralık/2013de Gazete promosyon olarak dağıtmak için aldığı MP4ü Ocak/2014de dağıttığını varsayalım. (GAZATE %1, MP4 % 18 KDV Oranı ) Aralık /2013de tüm KDVleri İNDİRİLECEK KDV olarak kaydeder. Ocak/2014de Gazeteye isabet eden ( asıl mal ) %1 lik KDV indirim olarak kabul edildiğinden indirim hesaplarında kalır. Geri kalan %17 ( 18-1) ise indirim hesaplarından çıkar ve 2014 döneminin gideri sayılarak bu dönemin matrahının hesaplanmasında kullanılır.
ÇALINAN VE KAYBOLAN MALLARIN KDVsi
İşletmeden çalınan veya kaybolan malların KDVsi indirimi mümkün olmadığı gibi gider yazılabileceğine dair Vergi mevzuatında bir hüküm bulunmamaktadır.Bu durum sermayede meydana gelen azalma sayılmakta ve gider yazılamsına müsaade edilmemektedir.Yani çalınan emtia veya nakit para vergi matrahının tespitinde zarar veya gider olarak indirilmesi mümkün değildir.
Çalınan mallara ait önceki dönemlerde indirilecek KDV olarak kaydedilmiş değerler indirim hesaplarından çıkartılarak İLAVE EDİLECEK KDV olarak kaydedilmesi gerekecektir. Yani çalınan ya da kaybolan mallar sermayede vukua gelen eksilme olarak değerlendirilmekte ve bu malların bedellerinin gider olarak indirimine izin verilmediği için yüklenilen KDVsininde indirimine izin verilmiyor.Daha önce indirmiş olduğu bu KDVyi ilave edilecek KDV olarak düzeltecektir. Ve bu düzeltilen KDV gider olarak da yazılamamaktadır.
İŞLETMENİN TASFİYESİ DURUMUNDA İNDİRİLEMEYEN KDV
İşletmenin tasfiyesi durumunda indirimi mümkün olmayan ve son KDV beyannamesinde yer alan devreden KDVsini iade alması mümkün bulunmamaktadır. Bu indirim yoluyla telafi edemeyip iade de alamadığı tutarı Gelir veya Kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alabilecektir.
Madde 29 > İndirilebilecek KDV
Madde 30 > İndirilemeyecek KDV
Madde 58 > Hesaplanan KDV ile İndirilebilecek KDV (29.MADDE) Gelir ve Kurumlar vergisi matrahında gider olarak kabul edilmez.
Yani mükellefin üstünde yük olarak kalmayacak ( 29.madde ) KDVnin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak kabulünün önlenmesi, ancak indirilemeycek ( 30.Madde) KDVnin işin mahiyetine göre gider veya maliyet olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir.
Mükellefin vergiye tabi işlemler üzerinden HESAPLANAN KDVsi ise ancak ;
1.Vergiye tabi malların işçilere ayın ücret olarak verilmesi
2.Kuruluşlara bağışlanması
hallerinde dolaylı olarak gider yazabileceği belirtilmiştir.
Faturanın takvim yılı aşılmadan defterlere kaydedilmesi gerekir. Yoksa indirim hakkını kaybeder.
Mesela 2013/ARALIK dönemine ait fatura posta yoluyla gönderildiği için 2014/OCAK döneminde kanuni defterlere kaydedilsin.Takvim yılı aşıldığı için KDVyi indiremez.(İVDB Özelgesi)
İndiremediği bu KDVyi gider veya maliyet unsuru olarak yazacaktır.Hesap dönemi kapandıktan sonra geldiği için indiremediği ve gider olarak değerlendireceği KDV Tutarları tahakkuk ettikleri dönemin gideri yazılır. Yani yukardaki örnekteki fatura 2013 döneminin gideri olarak dikkate alınır.
İSTİSNA KAPSAMINDAKİ İŞLEMLER NEDENİYLE YÜKLENİLEN KDV
Vergiden istisna edilmiş malların alış vesikalarında gösterilen KDVsi mükelleflerin Hesaplanan KDVsinden Madde 30a göre indirilemez.
Ancak ;
Madde 32 : Vergiden istisna edilmiş bulunan 11.13.14.15.maddeleri ile 17.maddenin 4 numaralı fıkrasının (s) bendi (TAM İSTİSNALAR) bulunan işlemler Hesaplanan KDVden indirilebilir.
Madde 11 : Mal ve Hizmet İhracatı
Madde 13 : Araçlar, Kıy.Maden ve Petrol Ar. ile Ulusal Güv. Harc. ve Yatırımlarda İstisna
Madde 14 : Transit Taşımacılık
Madde 15 : Diplomatik İstisnalar
Madde 17/4-s : Engellilerin (8) eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bilgisayar programları.
Mesela ihracat yapan bir mükellefin ( Madde 11 ) yüklenmiş olduğu KDVyi indirmesi ve indirimle gideremediği kısmı iade alması imkan dahilinde iken doğrudan gider yazamaz.
Bu istisnalar dışındaki yani kısmi istisna kapsamındaki işlemlerin KDVsi indirilemez.
Örneğin İl Özel idaresine buzdolabı bağışlayan bir mükellef madde 17ye göre(kısmi istisna Sosyal amaçlı istisnalar) KDV hesaplamaz. Ancak bu malların alımında yüklendiği KDVyi 30.maddeye göre indiremediğinden 58.maddeye göre gider olarak dikkate alır.
İstisnadan vazgeçilmesi halinde (Madde 18 ) Yüklendiği KDVyi indirmeleri mümkündür.Gider yazamaz.
Vergiye tabi olmayan işlem nedeniyle Türkiyede KDV ödenmiş olması halinde yüklenilen bu KDVler indirim konusu yapılamaz. Yurtiçinde gelir beyan etmişse bu faaliyetler nedeniyle ödediği KDVyi gider yazabilir.
Mesela Türk inşaat firmasının Fransada otoyol inşaatı yapması.
BİNEK OTOMOBİLLERİN KDVSİ
Madde 30/b : Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya işletilmesi olanların bu sebeple aldığı binek otomobiller HARİÇ binek otomobillerin alış vesikalarında gösterilen KDVsi indirilemez.
Mesela taksi işletmecisi,oto kiralama şirketleri,sürücü kurslarının aldığı binek otomobillerin KDVsi indirim konusu yapılabilir.
İndirim zamanı ; ait olduğu takvim yılı aşılmamak kaydıyla faturalarının defterlere kaydedildiği dönem indirim yapılabilir.Fiili kullanıma bakılmaz.
Mesela;
Oto kiralama şirketinin müdürü veya personeli için aldığı binek otomobilin KDVsi indirilemez.
Oto Servis ve Ticaret A.Ş.nin Test sürüşü için aldığı otomobilin KDVsi indirilemez.
Binek otomobil alımında indirimine izin verilmeyen (Madde 30/b) yüklenilen KDVler ilgili otomobillerin maliyetine dahil edilmemesi durumunda gelir/kurumlar vergisi matrahın tespitinde gider olarak kaydedilecektir.Eğer maliyete dahil edilmişse ayrılan amortismanların gider yazılacağı tabiidir.
Kamyonet olarak kullanılan araç sonradan binek otomobile çevrilirse, bu iki aracın Özel tüketim Vergisi oranı farkı üzerinden hesaplanan KDV beyan edilecektir. Bu KDVnin indirim yapılması mümkün değildir.
Ayrıca kamyonetin alındığı tarihte indirim yapılan KDV ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi gerekir.Bu KDVnin de indirimi mümkün değildir.
İndirimi mümkün olamayan bu iki KDV toplamı matrahın tespitinde gider olarak dikkate alınır.
ZAYİ OLAN MALLARIN KDVSİ
Deprem,sel,Mal.Bknğı belirlediği yangın sebebiyle zayi olan malların yüklenilen KDVsi HARİÇ,zayi olan malların alış vesikalarında gösterilen KDV verigye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDVden indirilemez.
İndirim konusu yapılamayan KDVler gider olarak dikkate alınması mümkündür.
Mesela hatalı dikim,renk farklılığı,leke gibi nedenlerle şirket bu malların satışına izin vermezse zayi olan mal olarak değerlendirilir ve KDVsi indirilemez.Fakat şirket bu malları daha uygun bir fiyata veya zararına satmayı düşünüyorsa zayi olan mal hükümleri geçerli olmayacak ve bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV İndirim konusu yapılabilecektir.
FİRE ;İmalat sırasında veya sonradan meydana gelen (tüketiciye arzına kadar olan süre) kendi doğal akışı içinde uğradığı fireler zayi olan mal olarak değerlendirilmez.
Ancak yasal fire oranı ( meslek kuruluşlarınca belirlenen ) aşan kayıplara ilişkin giderler,Gelir veya Kurumlar vergisi kanunlarına göre kazancın hesaplanmasında indirimi kabul edilmiyorsa(Yani KKEG ise) bunların yüklenilen KDVsinin de indirimi kabul edilmez.Ayrıca indirimi kabul edilmeyen bu tutar 30/dye göre gider olarak da dikkate alınamaz.
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİNDE KKEG DOLAYISIYLA YÜKLENİLEN KDV
Gelir (madde 41) veya Kurumlar (madde 11 ) vergisi kanunları uyarınca kazancın tesptinde KKEG olan giderler için yüklenilen KDV indirim konusu yapılamaz.(madde 30/d)
Normal koşullarda indirim konusu yapamadığı bu tutarı madde 58e göre gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınır. Ancak Gelir veya Kurumlar vergisi kanunu uyarınca KKEG olan yani indirimi kabul edilmeyen giderler için yüklenilen KDVde KKEG olarak dikkate alınmaktadır. Yani bu KDVleri ne indirebiliyoruz ne de gider ya da maliyet olarak yazabiliyoruz.
PROMOSYON MALLARIN KDVSİ
Mükellefler açısından promosyon olarak bedelsiz/bedelli olarak verilen mallar mükellefler açısından pazarlama gideri niteliği taşımaktadır.Gelir Vergisi 40/1e göre gider olarak kaydedilir.Promosyon ürünü olarak verilen mallar için KDV hesaplanmaz ve yüklenilen KDV indirim konusu yapılabilir.
SATIŞI YAPILAN MALIN KDV > PROMOSYON ÜRÜNÜ KDV = Promosyon için Yüklenilen KDVnin tamamı
PRPMOSYON ÜRÜNÜ KDV > SATIŞI YAPILAN MALIN KDV = Satışı yapılan yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım İNDİRİLİR, Geri kalan kısım gider veya maliyet olarak yazılır.
İşletme Promosyon malların alımı için yüklendiği KDVnin tamamını öncelikle alındığı dönemde İNDİRİLECEK KDV olarak kaydedecektir. Promosyon ürünün dağıtıldığı zaman satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısım indirim hesaplarında kalacak, diğer kısım ise indirim hesabından çıkartıp gider veya maliyet olarak dikkate alınacaktır. Yani hangi dönem promosyon ürünü verilmişse o dönemin gideri sayılıp matrahın tespitinde dikkate alınır.
Mesela Aralık/2013de Gazete promosyon olarak dağıtmak için aldığı MP4ü Ocak/2014de dağıttığını varsayalım. (GAZATE %1, MP4 % 18 KDV Oranı ) Aralık /2013de tüm KDVleri İNDİRİLECEK KDV olarak kaydeder. Ocak/2014de Gazeteye isabet eden ( asıl mal ) %1 lik KDV indirim olarak kabul edildiğinden indirim hesaplarında kalır. Geri kalan %17 ( 18-1) ise indirim hesaplarından çıkar ve 2014 döneminin gideri sayılarak bu dönemin matrahının hesaplanmasında kullanılır.
ÇALINAN VE KAYBOLAN MALLARIN KDVsi
İşletmeden çalınan veya kaybolan malların KDVsi indirimi mümkün olmadığı gibi gider yazılabileceğine dair Vergi mevzuatında bir hüküm bulunmamaktadır.Bu durum sermayede meydana gelen azalma sayılmakta ve gider yazılamsına müsaade edilmemektedir.Yani çalınan emtia veya nakit para vergi matrahının tespitinde zarar veya gider olarak indirilmesi mümkün değildir.
Çalınan mallara ait önceki dönemlerde indirilecek KDV olarak kaydedilmiş değerler indirim hesaplarından çıkartılarak İLAVE EDİLECEK KDV olarak kaydedilmesi gerekecektir. Yani çalınan ya da kaybolan mallar sermayede vukua gelen eksilme olarak değerlendirilmekte ve bu malların bedellerinin gider olarak indirimine izin verilmediği için yüklenilen KDVsininde indirimine izin verilmiyor.Daha önce indirmiş olduğu bu KDVyi ilave edilecek KDV olarak düzeltecektir. Ve bu düzeltilen KDV gider olarak da yazılamamaktadır.
İŞLETMENİN TASFİYESİ DURUMUNDA İNDİRİLEMEYEN KDV
İşletmenin tasfiyesi durumunda indirimi mümkün olmayan ve son KDV beyannamesinde yer alan devreden KDVsini iade alması mümkün bulunmamaktadır. Bu indirim yoluyla telafi edemeyip iade de alamadığı tutarı Gelir veya Kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alabilecektir.