KDV de tevkifat uygulamasının sakıncaları
Katma değer vergisi uygulaması açısından tevkifat müessesesinin giderek yaygınlaştırılması mevcut sorunları gidermek bir yana, yeni sorunların ortaya çıkmasına neden olabilecektir.
Sorumluluk uygulamasının yaygınlaştırılması ile birlikte özellikle kamu kesiminden olan alacaklarını gecikmeli olarak tahsil edenlere belli bir kolaylığın sağlandığı görüşü ileri sürülebilir. Bu bağlamda "kamu kurum ve kuruluşlarına tevkifat kapsamındaki hizmetleri yapan ancak, katma değer vergisini tahsil etmediği halde faturanın düzenlenmesi nedeniyle" beyanda bulunmak zorunda kalan yükümlülerin mağduriyetini bir ölçüde gidereceği varsayılabilir.
Oysa özellikle kamu kurum ve kuruluşlarına iş yapan yükümlülerin kamudan olan katma değer vergisi alacaklarının ödenecek katma değer vergisinden indirimine olanak sağlayacak bir düzenleme, tevkifat uygulamasından hukuki açıdan daha anlamlı olacaktır.
Bilindiği üzere mal ve hizmet alımları dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin yine mal ve hizmet satışı nedeniyle oluşan hesaplanan katma değer vergisinden indirilmesi mümkündür. Ancak örneğin eğer tevkifat sonrasında yüzde 18 oranında vergiye tabi bir işlem nedeniyle mal ve hizmet tesliminde bulunan yükümlü söz konusu katma değer vergisi alacağının 2/3ünü tahsil edebiliyorsa, bu takdirde indirimini tahsil ettiği, bir başka anlatımla tevkifattan sonra kalan kısım üzerinden yapacağından, bu durumda yüklendiği katma değer vergisini tam olarak yansıtılabilme olanağından yoksun kalabilecektir.
~Tevkifat uygulamasının yaygınlaştırılması ile birlikte, sorumluluk kapsamında tevkifat konusu olan işlerde büyük bir olasılıkla birçok yükümlü, katma değer vergisi iadesi isteminde bulunacaktır. Bu nedenle idare gereksiz yere yeni bir iş yükü ile karşılaşacak, buna karşılık yüklenmiş bulunduğu katma değer vergisini normal koşullarda indirim konusu yapabilecek olan yükümlü, tevkifat uygulaması nedeniyle gereksiz yere iade işleminin riskini üzerinde taşımak zorunda kalacaktır.
Tevkifat uygulaması nedeniyle kendileri katma değer vergisi yükümlüsü olmayan ve fakat mal ve hizmet alımları dolayısıyla sorumlu sıfatı ile beyanda ve ödemede bulunacak olan kuruluşların hataları ve yanılgıları ister istemez mal ve hizmet tesliminde bulunan yükümlülerin riski haline dönüşecektir.
Tevkifat uygulamasının katma değer vergisi yükümlüsü olmayanlara yapılan ödemeler için geçerli kılınması söz konusu olabilir. Ancak katma değer vergisi açısından yükümlü bulunan ve bu bağlamda yükümlülüklerini tam olarak yerine getirenleri, katma değer vergisi uygulamasının temel ilkesi olan yüklenilen katma değer vergisinin yansıtılabilmesi olanağının sınırlandırılması anlamına gelen tevkifat müessesesi en azından vergi adaleti ve eşitliği açısından üzerinde durulması gereken bir konu olarak kabul edilmelidir.
Diğer yandan danışmanlık ve denetim hizmetlerine ilişkin olarak hesaplanan katma değer vergisinin de tevkifata tabi tutulması, tam anlamı ile söz konusu hizmetleri sunan kurum ve kuruluşlara güvensizlik olarak kabul edilmelidir. Böyle bir durum katma değer vergisi uygulamasında ilk defa ülkemizde gündeme gelmektedir. Bir başka anlatımla denetim ve danışmanlık hizmetlerinin katma değer vergisinin tevkifata tabi tutulmasını öngören bu düzenleme, anılan sektörün güvenirliliğini olumsuz etkileyecektir. Bu uygulama "Ödeyeceği katma değer vergisi yönünden güvenilmeyen denetim şirketinin hazırladığı denetim raporuna nasıl güvenilecek?" tartışmasını beraberinde getirecektir. (KIZILOT, Şükrü "Maliye, Sektör Sektör KDV Avına Çıkıyor" Hürriyet, 01.11.2003)
Mevcut düzenlemeler çerçevesinde, "tevkifat kapsamına alınan işlemlerle ilgili olarak yüklenilen katma değer vergisinin indirim yoluyla giderilemeyen kısmının nakden veya mahsuben iadesi, miktarına bakılmaksızın sadece teminat mektubu veya vergi inceleme raporu karşılığında yerine getirilecek, teminat mektupları vergi inceleme raporundan sonra çözülecektir." (Katma Değer Vergisi 89 seri numaralı Genel Tebliğ)
İade isteminde bulunan yükümlülerin, dilekçelerine tevkifat uygulanan işleme ait faturaların aslına uygunluğunu belirten bir şerhin yer aldığı örneklerini veya bu faturaların dökümünü içeren bir liste ile yüklenilen vergilerin listesinin eklenmesi gerekmektedir.
Sorumluluk uygulaması nedeniyle tevkifattan sonra kalan vergiyi almak ve indirimlerini tevkifat sonrası vergi üzerinden yapmak zorunda kalan yükümlülerin, uygulama nedeniyle bir süre sonra finansman darboğazına girmeleri kaçınılmaz hale gelebilecektir.
Katma değer vergisi uygulaması açısından tevkifat müessesesinin giderek yaygınlaştırılması mevcut sorunları gidermek bir yana, yeni sorunların ortaya çıkmasına neden olabilecektir.
Sorumluluk uygulamasının yaygınlaştırılması ile birlikte özellikle kamu kesiminden olan alacaklarını gecikmeli olarak tahsil edenlere belli bir kolaylığın sağlandığı görüşü ileri sürülebilir. Bu bağlamda "kamu kurum ve kuruluşlarına tevkifat kapsamındaki hizmetleri yapan ancak, katma değer vergisini tahsil etmediği halde faturanın düzenlenmesi nedeniyle" beyanda bulunmak zorunda kalan yükümlülerin mağduriyetini bir ölçüde gidereceği varsayılabilir.
Oysa özellikle kamu kurum ve kuruluşlarına iş yapan yükümlülerin kamudan olan katma değer vergisi alacaklarının ödenecek katma değer vergisinden indirimine olanak sağlayacak bir düzenleme, tevkifat uygulamasından hukuki açıdan daha anlamlı olacaktır.
Bilindiği üzere mal ve hizmet alımları dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin yine mal ve hizmet satışı nedeniyle oluşan hesaplanan katma değer vergisinden indirilmesi mümkündür. Ancak örneğin eğer tevkifat sonrasında yüzde 18 oranında vergiye tabi bir işlem nedeniyle mal ve hizmet tesliminde bulunan yükümlü söz konusu katma değer vergisi alacağının 2/3ünü tahsil edebiliyorsa, bu takdirde indirimini tahsil ettiği, bir başka anlatımla tevkifattan sonra kalan kısım üzerinden yapacağından, bu durumda yüklendiği katma değer vergisini tam olarak yansıtılabilme olanağından yoksun kalabilecektir.
~Tevkifat uygulamasının yaygınlaştırılması ile birlikte, sorumluluk kapsamında tevkifat konusu olan işlerde büyük bir olasılıkla birçok yükümlü, katma değer vergisi iadesi isteminde bulunacaktır. Bu nedenle idare gereksiz yere yeni bir iş yükü ile karşılaşacak, buna karşılık yüklenmiş bulunduğu katma değer vergisini normal koşullarda indirim konusu yapabilecek olan yükümlü, tevkifat uygulaması nedeniyle gereksiz yere iade işleminin riskini üzerinde taşımak zorunda kalacaktır.
Tevkifat uygulaması nedeniyle kendileri katma değer vergisi yükümlüsü olmayan ve fakat mal ve hizmet alımları dolayısıyla sorumlu sıfatı ile beyanda ve ödemede bulunacak olan kuruluşların hataları ve yanılgıları ister istemez mal ve hizmet tesliminde bulunan yükümlülerin riski haline dönüşecektir.
Tevkifat uygulamasının katma değer vergisi yükümlüsü olmayanlara yapılan ödemeler için geçerli kılınması söz konusu olabilir. Ancak katma değer vergisi açısından yükümlü bulunan ve bu bağlamda yükümlülüklerini tam olarak yerine getirenleri, katma değer vergisi uygulamasının temel ilkesi olan yüklenilen katma değer vergisinin yansıtılabilmesi olanağının sınırlandırılması anlamına gelen tevkifat müessesesi en azından vergi adaleti ve eşitliği açısından üzerinde durulması gereken bir konu olarak kabul edilmelidir.
Diğer yandan danışmanlık ve denetim hizmetlerine ilişkin olarak hesaplanan katma değer vergisinin de tevkifata tabi tutulması, tam anlamı ile söz konusu hizmetleri sunan kurum ve kuruluşlara güvensizlik olarak kabul edilmelidir. Böyle bir durum katma değer vergisi uygulamasında ilk defa ülkemizde gündeme gelmektedir. Bir başka anlatımla denetim ve danışmanlık hizmetlerinin katma değer vergisinin tevkifata tabi tutulmasını öngören bu düzenleme, anılan sektörün güvenirliliğini olumsuz etkileyecektir. Bu uygulama "Ödeyeceği katma değer vergisi yönünden güvenilmeyen denetim şirketinin hazırladığı denetim raporuna nasıl güvenilecek?" tartışmasını beraberinde getirecektir. (KIZILOT, Şükrü "Maliye, Sektör Sektör KDV Avına Çıkıyor" Hürriyet, 01.11.2003)
Mevcut düzenlemeler çerçevesinde, "tevkifat kapsamına alınan işlemlerle ilgili olarak yüklenilen katma değer vergisinin indirim yoluyla giderilemeyen kısmının nakden veya mahsuben iadesi, miktarına bakılmaksızın sadece teminat mektubu veya vergi inceleme raporu karşılığında yerine getirilecek, teminat mektupları vergi inceleme raporundan sonra çözülecektir." (Katma Değer Vergisi 89 seri numaralı Genel Tebliğ)
İade isteminde bulunan yükümlülerin, dilekçelerine tevkifat uygulanan işleme ait faturaların aslına uygunluğunu belirten bir şerhin yer aldığı örneklerini veya bu faturaların dökümünü içeren bir liste ile yüklenilen vergilerin listesinin eklenmesi gerekmektedir.
Sorumluluk uygulaması nedeniyle tevkifattan sonra kalan vergiyi almak ve indirimlerini tevkifat sonrası vergi üzerinden yapmak zorunda kalan yükümlülerin, uygulama nedeniyle bir süre sonra finansman darboğazına girmeleri kaçınılmaz hale gelebilecektir.