ilave olarak
18.12.2003*014883
SAYI : B.07.4.DEF.0.34.20./ VUK-mük.290/
KONU:Finansal kiralama yoluyla elde edilen iktisadi
kıymetler için 01.07.2003 tarihinden önce ve
bu tarihten sonra uyulması gereken esaslar hk.
İlgi dilekçenizden 01.07.2003 tarihinden önce gerçekleşen finansal kiralama işlemlerinin nasıl giderleştirileceği ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununa eklenen ve 01.07.2003 tarihi itibariyle yürürlüğe giren finansal kiralama işlemlerinde değerleme başlıklı mükerrer 290’ıncı madde kapsamında gerçekleşen finansal kiralama bedelinin kiracı tarafından hangi hesapta izleneceği, amortisman ve yeniden değerleme yapılmasının zorunlu olup olmadığı ile değerleme işleminin hangi bedel üzerinden yapılacağı, kur ve faiz giderlerinde finansman gider kısıtlaması olup olmadığı, döviz cinsinden yapılan finansal kiralama işlemlerinde bir farklılık olup olmayacağı, kira sözleşmesi bittiğinde yapılacak işlemler hakkında görüş talep edildiği anlaşılmaktadır.
Bilindiği gibi 01.07.2003 tarihinden itibaren yapılacak finansal kiralama işlemelerine uygulanmak üzere, 4842 sayılı Kanunla 213 sayılı Vergi Usul Kanununa eklenen finansal kiralama işlemlerinde değerleme başlıklı mükerrer 290’ıncı maddesinin 3’üncü fıkrasında finansal kiralama; “Kira süresi sonunda mülkiyet hakkının kiracıya devredilip devredilmediğine bakılmaksızın, bir iktisadi kıymetin mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan tüm riskler ile yararların kiracıya bırakılması sonucunu doğuran kiralamalar” olarak tanımlanmıştır.
Aynı maddenin 2’inci fıkrasında ise; “Kiracı tarafından aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti kullanma hakkı, bu Kanunun mükerrer 298’inci maddesi ve üçüncü kitabının üçüncü kısmının birinci bölümünde kiralama konusu iktisadi kıymet için belirlenmiş esaslar çerçevesinde yeniden değerlemeye ve amortismana tabi tutulur.
Kiralayan tarafından, finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetin bu maddenin (1) numaralı fıkrasının üçüncü paragrafına göre belirlenen değeri üzerinden amortisman ayrılmaya devam olunur.
Bu madde kapsamında değerlenen borç ve alacak tutarları reeskonta tabi tutulmaz.
Kiracı tarafından finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemeleri, borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırılır. Ayrıştırma işlemi her bir dönem sonunda kalan borç tutarına, sabit bir dönemsel faiz oranı uygulanmasını sağlayacak şekilde yapılır.
Kiralayan tarafından gelecek dönemlere ait faiz gelirleri, kiralanan iktisadi kıymetin finansal kiralama sözleşmesinin yapıldığı tarihteki rayiç bedelinden, her bir dönem sonunda anapara geri ödemelerinin düşülmesi sonucu kalan tutar üzerinden sabit bir dönemsel faiz oranı yaratacak şekilde hesaplanmak suretiyle tahakkuk ettirilir.” denilmektedir.
319 sıra No lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile mükerrer 290’ıncı maddenin uygulanmasına yönelik usul ve esaslar açıklanmış olup Kiracıya İlişkin Hükümler başlıklı (B) bölümünün 1’inci fıkrasında; Finansal kiralama işlemine konu iktisadi kıymetin kullanma hakkı ve sözleşmeden doğan borç, kiralama konusu iktisadi kıymetin rayiç bedeli veya sözleşmeye göre yapılacak kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük olanı ile değerleneceği, finansal kiralama konusu iktisadi kıymetin kullanma hakkı olarak aktife alınarak karşılığında ise kiralayana olan borcun pasife kaydedileceği,
2’inci fıkrada; kullanım hakkının, Vergi Usul Kanunu ve ilgili genel tebliğlerde bu iktisadi kıymet için tespit edilmiş amortisman sürelerinde amorti edileceği,
3’üncü fıkrasında ise finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemelerinin, borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak ayrıştırılacağı ve bu ayrıştırmanın her bir dönem sonunda kalan borç tutarına sabit bir dönemsel faiz oranı uygulanmasını sağlayacak şekilde yapılacağı, kiralayan açısından yorumu yapılan “her bir dönem sonu” ifadesinin, kiracı açısından sözleşmede belirtilen kira ödeme tarihini ifade ettiği.
5’inci fıkrasında, finansal kiralama işleminin esas olarak bir kredi işleminden farklı olmadığı, kiralayana ödenen finansal kiralama bedellerinin faiz kısmının finansman gider kısıtlamasına tabi olduğu,
7’nci fıkrasında da, mükerrer 290. madde hükümlerinin 01.07.2003 tarihinden sonra yapılacak kiralama işlemlerine uygulanmak üzere yürürlüğe girdiğinden bu tarihten önce yapılan finansal kiralama sözleşmelerindeki ödeme planına göre fatura edilen finansal kiralama bedellerinin gider kaydedilmeye devam edileceği belirtilmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun yeniden değerlemeye ilişkin mükerrer 298’ inci maddesi ile sadece iktisadi devlet teşekküllerine yeniden değerleme yapma zorunluluğu getirilmiş olup bunun dışındaki bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere ise istemeleri halinde hesap dönemi içinde aktiflerine aldıkları amortismana tabi iktisadi kıymetleri için izleyen hesap döneminden itibaren yeniden değerleme yapabilme olanağı tanınmıştır.
Yukarıda yapılan açıklamalara göre;
1. 01.07.2003 tarihinden önce gerçekleşen finansal kiralama sözleşmesine istinaden fatura edilen finansal kiralama bedellerinin belirlenmiş olan ödeme planına göre gider yazılmaya devam edilmesi gerekmektedir.
2. Kullanma hakkı olarak aktifleştirilen ve karşılığında kiralayana ait olan borç pasifte kaydedilen finansal kiralama işlemine konu iktisadi kıymet için net aktif değeri üzerinden izleyen hesap döneminden itibaren istenmesi halinde yeniden değerleme yapılabilecektir.
3. Finansal kiralama sözleşmesine istinaden kiralanan ve kullanım hakkı olarak aktifleştirilen iktisadi kıymetin yeniden değerlemeye tabi tutulması halinde kiralayana ödenen kiralama bedellerinin faiz kısmı finansman gider kısıtlamasına tabi olacaktır.
4. Döviz cinsinden yapılan finansal kiralama sözleşmeleri için de yukarıda anılan Kanun hükümlerinin aynen uygulanması gerekmektedir.
5. Finansal kiralama sözleşmesi gereğince kiralamaya konu iktisadi kıymetin mülkiyetinin kira süresi sonunda kiracıya devredilmesi veya düşük bir bedelle satılması halinde kiracı tarafından alış bedeli üzerinden aktifleştirileceği tabiidir.
Öte yandan, finansal kiralama işlemlerinin muhasebeleştirilmesi hususunda gerekli açıklamalar 11 sıra No.lu Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliğinde ayrıntılı olarak yapılmış bulunmaktadır.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
