Maaşsız çalışan eş sigortalı sayılmıyor!
Eşime ait köfteci dükkanında sigortalı olarak çalışmaktayım. Emekli olabilmem için 900 gün daha prim ödemem gerekiyor. Dükkanımız açıldığından bu yana sürekli olarak burada çalışmama rağmen eşim beni 3 yıl sonra sigortalı yaptı. Eşimi dava etsem 3 yıl sigortalılık kazanabilir miyim?
CEVAP: Kimlerin sigortalı olması gerektiğini belirleyen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu aynı zamanda kimlerin sigortalı sayılmayacağına dair hükümleri de içermektedir. Her ne kadar çalıştırılanlar, işe alınmalarıyla kendiliğinden ?sigortalı? sayılıp, sigorta hak ve yükümlülükleri sigortalının işe alındığı tarihten başlasa ve sigortalı olmak hakkından vazgeçilemese de Kanun eşlerin sigortalılığı için ayrı düzenlemeler öngörmüştür.
Medeni Kanunumuza göre eşler aile hukukunun öngördüğü karşılıklı yardım ödevini yerine getirmek ve aile birliğinin hayat düzeyini yükseltmekle yükümlüdür. Bu nedenle ücretsiz çalışan eşler sigortalı sayılmamıştır. Ancak eşin yaptığı iş karşılığında ücret alması durumunda ise iş sözleşmesine göre çalıştırıldığı varsayılarak sigortalı sayılması gerekecektir.
TİCARİ DEFTER KAYDI ŞART
Belirtelim ki; eşe ücret ödenmesi ve bu ücretlerin ticari defterlere işlenmiş olması tek başına yeterli olmayıp aynı zamanda fiilen çalışması da gerekmektedir. Sigorta günleri kazanmak için İş Mahkemesine açılacak bir hizmet tespit davasında hakimlerimiz ayrı bir titizlik göstererek eşin çalışmasının gerçek olup olmadığı ile ücret alıp almadığını detaylı olarak inceleyecektir.
Burada mahkemenin inceleyeceği ilk şey, eşinizin ticari defterlerinde adınıza ücret kaydının olup olmadığıdır. Yine eşin yaptığını iddia ettiği iş için aranan vasıflara sahip olup olunmadığı da mutlaka sorgulanacaktır.
Yargıtay, konuyla ilgili olarak verdiği bir kararda; kocasına ait otelde muhasebe kayıtlarını tuttuğunu iddia eden eşin sigortalı sayılması için öğrenim durumunun bu işe uygun olup olmadığı ile ücret alıp almadığını araştırmıştır. Özellikle vurgulamak isterim ki; eşinizin ticari defterlerinde adınıza ödenmiş bir ücret yoksa davayı kazanmanız çok zordur.
Okuyucumuzun sorusuna bağlı olarak çalıştığı halde kimlerin sigortalı sayılmayacağına açıklık getirelim. 5510 sayılı Kanun sadece ?ücretsiz çalışan eşleri? değil daha birçok çalışan kişiyi kanun kapsamı dışında tutmuştur. Bunları sıralayacak olursak:
KİMLER SİGORTALI SAYILMAZ?
* Sürekli ve ücretle çalışanlar hariç olmak üzere ev hizmetlerinde çalışanlar da sigortalı sayılmamıştır. Ev hizmetleri deyiminden anlaşılması gereken; aşçılık, hizmetçilik, şoförlük ve bahçıvanlık gibi işlerdir. Bunların çalışmaları süreklilik arz ediyor ayrıca bu kişilere ücret ödeniyorsa mutlaka sigortalı gösterilmelidir.
* Konut içinde yapılan işlerde çalışanlar, aynı konutta birlikte yaşamaları ve üçüncü dereceye kadar hısım olmaları şartıyla sigortalı sayılmazlar. Bunların arasına dışarıdan birisinin çalışmak üzere katılması halinde sigortalı sayılmaları gerekir.
* Askerlik hizmetini yapanlar ve yedek subay okulu öğrencileri de arada bir iş sözleşmesi olmadığı için sigortalı sayılmazlar. Askerlik yapan vergi mükellefleri ve şirket ortakları için Bağ-Kur (4-b) sigortası ödenir.
* İşverenleri tarafından Türkiye?ye bir iş görmek üzere gelen ve geldiği ülkede sigortalı olduğunu belgeleyen yabancılar da sigortalı sayılmazlar. Ancak bunu belgelemeleri gerekir.
* Meslek ya da sanat öğrenmek amacıyla uygulamalı üretim ve yapım işinde çalışan (stajyer) öğrenciler de sigortalı sayılmaz. Bunun nedeni, yaptıkları işlerin, gördükleri öğrenimin doğal sonucu olmasından kaynaklanır.
* 18 yaşından küçük devlet memurları ile bağımsız çalışanlar da (4-b) Kanun gereği sigortalı sayılmazlar. Ancak bağımlı çalışan 18 yaşından küçükler zorunlu sigortalı sayılmıştır.
* Tarım ve orman işlerinde süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımsal faaliyetinden elde ettiği gelirin asgari ücretin altında olduğunu belgeleyenler de sigorta kapsamına alınmazlar.
* Gelir vergisinden muaf olup bağımsız çalışanlardan, aylık kazancı asgari ücretin altında kalanlar da sigortalı sayılmamaktadır.
İSTEĞE BAĞLI ÖDEYİN!
Özellikle şunu belirtmek istiyorum. 18 yaşından büyük olup Kanunla sigorta kapsamı dışında bırakılan vatandaşlarımızın ekonomik durumları yerindeyse mutlaka İsteğe Bağlı Sigortalı olmalarını öneririm. Çünkü bu yolla hem Genel Sağlık Sigortasından yararlanabilir hem de belirli bir süre prim ödedikten sonra emeklilik hakkını kazanarak sürekli ve düzenli bir gelire sahip olurlar.
Şerif akçan-Lütfü köksal
Eşime ait köfteci dükkanında sigortalı olarak çalışmaktayım. Emekli olabilmem için 900 gün daha prim ödemem gerekiyor. Dükkanımız açıldığından bu yana sürekli olarak burada çalışmama rağmen eşim beni 3 yıl sonra sigortalı yaptı. Eşimi dava etsem 3 yıl sigortalılık kazanabilir miyim?
CEVAP: Kimlerin sigortalı olması gerektiğini belirleyen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu aynı zamanda kimlerin sigortalı sayılmayacağına dair hükümleri de içermektedir. Her ne kadar çalıştırılanlar, işe alınmalarıyla kendiliğinden ?sigortalı? sayılıp, sigorta hak ve yükümlülükleri sigortalının işe alındığı tarihten başlasa ve sigortalı olmak hakkından vazgeçilemese de Kanun eşlerin sigortalılığı için ayrı düzenlemeler öngörmüştür.
Medeni Kanunumuza göre eşler aile hukukunun öngördüğü karşılıklı yardım ödevini yerine getirmek ve aile birliğinin hayat düzeyini yükseltmekle yükümlüdür. Bu nedenle ücretsiz çalışan eşler sigortalı sayılmamıştır. Ancak eşin yaptığı iş karşılığında ücret alması durumunda ise iş sözleşmesine göre çalıştırıldığı varsayılarak sigortalı sayılması gerekecektir.
TİCARİ DEFTER KAYDI ŞART
Belirtelim ki; eşe ücret ödenmesi ve bu ücretlerin ticari defterlere işlenmiş olması tek başına yeterli olmayıp aynı zamanda fiilen çalışması da gerekmektedir. Sigorta günleri kazanmak için İş Mahkemesine açılacak bir hizmet tespit davasında hakimlerimiz ayrı bir titizlik göstererek eşin çalışmasının gerçek olup olmadığı ile ücret alıp almadığını detaylı olarak inceleyecektir.
Burada mahkemenin inceleyeceği ilk şey, eşinizin ticari defterlerinde adınıza ücret kaydının olup olmadığıdır. Yine eşin yaptığını iddia ettiği iş için aranan vasıflara sahip olup olunmadığı da mutlaka sorgulanacaktır.
Yargıtay, konuyla ilgili olarak verdiği bir kararda; kocasına ait otelde muhasebe kayıtlarını tuttuğunu iddia eden eşin sigortalı sayılması için öğrenim durumunun bu işe uygun olup olmadığı ile ücret alıp almadığını araştırmıştır. Özellikle vurgulamak isterim ki; eşinizin ticari defterlerinde adınıza ödenmiş bir ücret yoksa davayı kazanmanız çok zordur.
Okuyucumuzun sorusuna bağlı olarak çalıştığı halde kimlerin sigortalı sayılmayacağına açıklık getirelim. 5510 sayılı Kanun sadece ?ücretsiz çalışan eşleri? değil daha birçok çalışan kişiyi kanun kapsamı dışında tutmuştur. Bunları sıralayacak olursak:
KİMLER SİGORTALI SAYILMAZ?
* Sürekli ve ücretle çalışanlar hariç olmak üzere ev hizmetlerinde çalışanlar da sigortalı sayılmamıştır. Ev hizmetleri deyiminden anlaşılması gereken; aşçılık, hizmetçilik, şoförlük ve bahçıvanlık gibi işlerdir. Bunların çalışmaları süreklilik arz ediyor ayrıca bu kişilere ücret ödeniyorsa mutlaka sigortalı gösterilmelidir.
* Konut içinde yapılan işlerde çalışanlar, aynı konutta birlikte yaşamaları ve üçüncü dereceye kadar hısım olmaları şartıyla sigortalı sayılmazlar. Bunların arasına dışarıdan birisinin çalışmak üzere katılması halinde sigortalı sayılmaları gerekir.
* Askerlik hizmetini yapanlar ve yedek subay okulu öğrencileri de arada bir iş sözleşmesi olmadığı için sigortalı sayılmazlar. Askerlik yapan vergi mükellefleri ve şirket ortakları için Bağ-Kur (4-b) sigortası ödenir.
* İşverenleri tarafından Türkiye?ye bir iş görmek üzere gelen ve geldiği ülkede sigortalı olduğunu belgeleyen yabancılar da sigortalı sayılmazlar. Ancak bunu belgelemeleri gerekir.
* Meslek ya da sanat öğrenmek amacıyla uygulamalı üretim ve yapım işinde çalışan (stajyer) öğrenciler de sigortalı sayılmaz. Bunun nedeni, yaptıkları işlerin, gördükleri öğrenimin doğal sonucu olmasından kaynaklanır.
* 18 yaşından küçük devlet memurları ile bağımsız çalışanlar da (4-b) Kanun gereği sigortalı sayılmazlar. Ancak bağımlı çalışan 18 yaşından küçükler zorunlu sigortalı sayılmıştır.
* Tarım ve orman işlerinde süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımsal faaliyetinden elde ettiği gelirin asgari ücretin altında olduğunu belgeleyenler de sigorta kapsamına alınmazlar.
* Gelir vergisinden muaf olup bağımsız çalışanlardan, aylık kazancı asgari ücretin altında kalanlar da sigortalı sayılmamaktadır.
İSTEĞE BAĞLI ÖDEYİN!
Özellikle şunu belirtmek istiyorum. 18 yaşından büyük olup Kanunla sigorta kapsamı dışında bırakılan vatandaşlarımızın ekonomik durumları yerindeyse mutlaka İsteğe Bağlı Sigortalı olmalarını öneririm. Çünkü bu yolla hem Genel Sağlık Sigortasından yararlanabilir hem de belirli bir süre prim ödedikten sonra emeklilik hakkını kazanarak sürekli ve düzenli bir gelire sahip olurlar.
Şerif akçan-Lütfü köksal