Çok eski bir web tarayıcısı kullanıyorsunuz. Bu veya diğer siteleri görüntülemekte sorunlar yaşayabilirsiniz..
Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Tarayıcınızı güncellemeli veya alternatif bir tarayıcı kullanmalısınız.
Motorlu Taşıtlar Vergisi
- Konbuyu başlatan perol
- Başlangıç tarihi
K O N Y A L I
Katkı Sunan Üye
- Üyelik
- 2 Haz 2005
- Mesajlar
- 354
OPERASYONEL OTO FİLO KİRALAMA SİSTEMİNİN (OTO FİLO YÖNETİM HİZMETİNİN)VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Banu YALVAÇ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Mazars&Denge Denetim YMM A.Ş.
Lebib Yalkın Mevzuat, Mart 2005
E-Yaklaşım, Mart 2005
GİRİŞ
Ülkemizde yeni gelişmekte ve yaygınlaşmakta olan, Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, dünyanın birçok ülkesinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Avrupa’da”Long Term Car Rental”olarak adlandırılan operasyonel oto kiralama sistemi;bünyesinde çok fazla sayıda ve farklı seçeneklerde araç bulundurmak durumunda olan birimlerin (şirketler, ordu, kamu...vb)oto filolarının yönetiminin ve sorumluluğunun bu konuda ihtisaslaşmış kurumlar tarafından üstlenilip ayrı bir faaliyet konusu olarak kurum bazında yerine getirildiği bir sektördür.
“Operasyonel Oto Kiralama Sistemi”ya da “ Oto Filo Kiralama Sisteminin”ülkemizde yeni bir faaliyet konusu olması ve bu sektörede hizmet verecek kuruluşlar açısından başlıbaşına bir uzmanlık konusu olması buna mukabil bu sektörden hizmet temin edecek işletmeler açısından da yeni ve alternatif bir finansman modeli olması ve birçok avantaj ve kolaylığı da beraberinde getirmesi sebebiyle bu sisteme olan ilgi yakın gelecekte daha da fazla artacaktır. Bu noktadan bakıldığında konunun vergi mevzuatımızdaki durumunun değerlendirilmesi gerekli görülmüştür.
Bu makalede operasyonel oto kiralama sisteminin vergisel boyutu masanın iki tarafından değerlendirilmek suretiyle incelenmiştir.
I-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Sunan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Genelde bilgi sahibi olunan günlük ve bireysel bazda gerçekleşen “daily rent a car” tipi oto kiralamadan çok farklı olan ve ayrı bir uzmanlık ve bilgi gerektiren operasyonel oto kiralama sisteminde, asgari 1 yıl olmak üzere genelde 24 ve 36 aylık dönemler süresince şirketlerin oto filolarının idari, mali ve teknik yönetimi operasyonel oto kiralama şirketince üstlenilmektedir.
Yani oto filo yönetim hizmeti veren firmalar, uzun vadede kiraya verdikleri araçların bakım, onarım, sigorta, vergi ve servis takibi gibi tüm değişken ve sabit masraflarını karşılamakta ve bu işlemler için gerekli olan prosedürü gerçekleştirmek suretiyle takibini de yapmaktadır.
Bu noktadan bakıldığında halihazırda otomotiv sektöründe faaliyette bulunan veya bu sektörle bağlantısı olan yan sektörlerde faaliyette bulunan işletmelerin operasyonel oto kiralama sektörüne girmeleri sunacakları hizmeti, rakiplerinden farklı olarak daha kaliteli ve verimli kılacağından sektörde rekabet şanslarını mutlak surette yükseltecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Kiralama Şirketi, asgari 1 yıl azami 3 yıllık süreler için yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık bazda kira faturası düzenlemektedir.Aylık düzenlenen kira faturaları , 600-Yurtiçi Satışlar Hesabı, bir alt kırılım olarak 600.01 –Oto Filo Yönetim Hizmet Gelirleri Hesabında izlenebilecektir.Gelir Tablosunda Brüt Satışlar Bölümünde ilgili faaliyet döneminde işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından sağlanan gelirin belirtilmesi gerekmektedir.
Brüt Satışların oluşması için ödemenin yapılmış olması koşulu gerekli olmayıp satışların gerçekleşmiş (tahakkuk etmiş) olması yeterlidir.
Ancak muhasebenin dönemsellik ilkesinin tahakkuk esasının önüne geçtiği durumlar, özellikle uzun vadeli dönemler bazında düzenlenmiş sözleşmeler mukabilinde gerçekleşen kiralama işlemlerinde çoğunluk arzetmektedir.
Şöyle ki, oto filo kiralama gelirini doğuran muamele eksiksiz olarak tekemmül etse bile, dönemsellik ilkesi gereği olarak oto filo kirası hangi döneme ait ise o dönemin geliri olarak beyan edilecektir.
Yani işleme ait bedelin tahsil edilmiş olması ya da kira faturasının düzenlenmiş olması durumunda dahi, gelecek hesap dönemine ait olan hasılat 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs mukabilinde bilançonun pasifinde yeralacaktır.
Oto Filo Kira Gelirleri, Tek Düzen Muhasebe Planı Açısından yukarıda belirtildiği şekliyle muhasebe kayıtlarında takip edilmelidir. Bu konuda dayanak noktası V.U.K’nun 287.maddesidir. V.U.K’nun 287.Maddesinde gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hasılat ile cari hesap dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek suretiyle değerlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerince kiraya verilen araçların mali ve idari yönetim sorumluluğu kapsamında muhtemel masraf kalemleri genel olarak aşağıda belirtildiği gibi gerçekleşecektir.
1-Vergi / Harç Giderleri
Yılda 2 defa (Ocak /Temmuz aylarında) yatırılması gereken MTV, belirli periyotlarda gerçekleşecek araç muayene ve egzos muayene harç bedelleri
2-Sigorta Giderleri
Yıllık olarak düzenlenen zorunlu trafik sigortası ve kasko poliçeleri
3-Bakım / Onarım Giderleri
Uzun dönemli oto filo kiralama hizmeti süresince taşıtların periyodik servis takibi sonucu gerçekleşecek bakım ve onarım masrafları.(lastik, motor yağı, yedek parça... vb)
Tek Düzen Hesap Planına uygunluk açısından 740-Hizmet Giderleri Hesabı, yukarıda ana hatlarıyla verilen masraf kalemlerinin takibinde kullanılmaktadır..
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu ‘nun 30.md/b bendinde”Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV’nin “indirim konusu yapılmaması hükme bağlanmıştır.
İlgili kanun maddesi gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve bu amaçla kullanılan binek otomobil alımlarına ilişkin KDV’sini ve binek oto maliyetine dahil edilecek masraf kalemlerinin KDV’sini indirim konusu yapabileceklerdir.
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
213 Sayılı VUK’nun 320.md/2.paragrafında “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman
ayrılır” hükmü mevvuttur.
Bu madde gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren, operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş bulunan binek dahil tüm araçları için tam amortisman ayırabileceklerdir. Diğer bir ifadeyle, kiralama hizmetinde kullanılan şirket aktifine kayıtlı binek otolar için kıst amortisman uygulaması sözkonusu değildir.
Araçların yıpranma paylarını uzun vadeli dönemde, yapılan sözleşme dönemlerine bölerek tahsil eden operasyonel oto kiralama şirketleri için amortisman giderleri hizmet giderleri içinde ağırlıklı bir yer tutmaktadır. Tek Düzen Hesap Planı çerçevesinde Amortisman Giderlerinin 740-Hizmet Giderleri Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.
Amortisman Gider Yöntemlerinden “Azalan Bakiyeler Yöntemi”nin tercih edilmesi düzenlenen oto kiralama hizmet sözleşmelerinin genelde 3 yıllık dönemi kapsaması nedeniyle
oto filo yönetim hizmeti veren işletmelere vergisel yönden avantaj sağlayacaktır.Azalan Bakiyeler Yöntemi, Normal Amortisman Yöntemine kıyasla;aktife giriş tarihini takip eden ilk
yıllarda daha yüksek oranda gider yaratma olanağı sağladığından Kurumlar Vergisinde avantaj sağlamaktadır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin aktifinde yeralan araçların amortisman ve maliyet değerlerinin takibi, 5024 Sayılı “Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında” Kanunla getirilen enflasyon düzeltme uygulaması nedeniyle, biraz daha özellikli konuma gelmiştir.
Şöyle ki, Azalan Bakiyeler Yönteminin tercih edilmesi durumunda 5024 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişikliğin dikkate alınması gerekmektedir. VUK’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişiklik aşağıdaki gibidir.
“Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabii iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir.” Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve bu sürenin son yılına devreden bakiye değerin, o yıl içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisaman oranı normal amortisman oranının iki katıdır.
Bu yöntemi tercih eden mükellefler, üzerinden amortisman ayrılacak iktisadi kıymetin değerini; amortismana konu iktisadi kıymetin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerlerini indirmek suretiyle tespit edeceklerdir.
5228 Sayılı Kanunun 59.maddesiyle de Azalan Bakiyeler usulüyle amortisman ayırmada üst sınır getirilmiş ve her halükarda amortisman oranının %50’yi geçemeyceği belirtilmiştir.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 19.md/4.bendinde ; “İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili binek otomobil ve benzeri kara taşıtlarının” yatırım indirimi istisnasından faydalanabileceği belirtilmiştir.
Yatırım indirimi istisnası farklı nitelik ve özelliklerde ve fazla sayıda araca yatırım yapmak durumunda olan Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri için vergi yükünü hafifleten önemli bir teşvik unsurudur. İşletme aktifine kayıtlı bulunan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş tüm araçlar % 40 oranında yatırım indirimine tabidir.
GVK’nın 19/5.bendine göre, yatırım indirimi istisnasına konu olan iktisadi kıymetlerin aktifte 2 yıl süre ile tutulmaları zorunluluğu mevcuttur. Oto kiralama hizmetinde kullanılmak üzere satın alınacak taşıtların aktife alındıkları tarihten itibaren 2 yıl süre ile elden çıkarılmayıp hizmete konu olması durumunda, yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir. Aksi durumda yatırım indirimi istisnası uygulama hakkı ortadan kalkacaktır. Ancak daha önce yararlanılan yatırım indirimi istisnası için herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri geçici vergi ve kurumlar vergisi matrahlarını tespit ederken 01/01/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen yatırım indirimi istisnasına konu olan araçların maliyet değerlerini enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerler üzerinden dikkate alacaklardır.
213 sayılı VUK’nun geçici 25 ve mükerrer 298.maddelerine göre yapılacak enflasyon düzeltmesine ilişkin olan bu düzenleme 11 sayılı VUK sirkülerinde yapılmıştır.
Enflasyon düzeltme uygulamasına yönelik bu düzenleme ile ilgili kanun metni aşagıda belirtildiği gibidir:
VUK’nun mükerrer 298.maddesinin (A) fıkrasının 5 numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklarıdır. Yatırım indirim tutuarları ise GVK’nun 19. ve geçici 61.maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye ithal edilecektir.
Yukardaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin %40 oranında yatırım indirimi istisnası kullanma avantajı bulunmaktadır. İstisna tutarı hesaplanırken enflasyon düzeltmesi uygulanmış değerler dikkate alınacaktır.
Ancak Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin, yatırım indirimi mevzunda dikkate alması gereken bir nokta da şudur ki;oto filo kiralama hizmeti verecek araçların finansal kiralama yoluyla ikame edilmesi durumunda , yatırım indirimi istisnasından faydalanmak mümkün olamayacaktır.Bu durumda yatırım indirimi istisnasından faydalanma hakkı kiralayana yani finansal kiralama şirketine ait olacaktır.
Finansal Kiralama Kanunu’nun “Teşvik”başlıklı 28.maddesinde “yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde yararlanılan teşviklerden yararlanır” hükmü mevcuttur.
Dolayısıyla yatırım indirimi istisnasının getireceği avantajdan faydalanmak isteyen Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri araçların finansal kiralamayla edinilmesini tercih etmemelidir.Aksi takdirde %40 oranında bir vergi indiriminden mahrum kalınmış olunacaktır.
II-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Alan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, aracın mülkiyet hakkına sahip olmaktan kaynaklanan tüm risk ve sorumlulukları aracı bilfiil kullanan taraftan ziyade Oto Filo Yönetim Hizmeti veren tarafa yükleyen bir sistem olduğu için özellikle aktifinde fazla sayıda aracı bulunan işletmelerin tercih noktasında değerlendirmesi gereken alternatif bir finansman modeli niteliğindedir.
Oto Filo Yönetim Hizmetini, bu hizmeti alan işletmeler açısından bir outsource uygulaması olarak değerlendirmek mümkündür. Bu yöntemle, her işletme kendi faaliyet alanına göre uygun seçenekteki aracı uzun vadede kiralayarak, aracın tüm teknik ve mali yönetimini de bu konuda ihtisaslaşmış dışarıdan bir kuruma devretmektedir.
Operasyonel Oto Filo Kiralama, kurumsal ihtiyaç sahiplerine gerek finansman açısından gerekse işletme kaynaklarının asıl faaliyet konusuna daha çok yönelme fırsatı sağlaması açısından özellikle verimliliği arttırıcı yönde birçok fayda ve avantaj getirmektedir.
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi vergisel boyutuyla da ele alındığında bu hizmeti alan işletmelere ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde aşağıda incelenen alanlarda avantajlar sağladığı görülecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Filo Kiralama yöntemiyle araç kiralanması durumunda, asgari 1 yıl azami 3 yıl süreyle yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık kira faturaları işletmelere düzenlenecektir. Aylık düzenlenen kira faturaları kiralanan aracın işletmede kullanıldığı departmana bağlı olarak 7’li grupta yeralan uygun bir gider hesabında tahakkuk ettirilecektir.
Muhasebenin dönemsellik ilkesi gereği her dönem kendi giderini yansıtmalıdır. Dolayısıyla oto filo kirası sadece bir harcama niteliğinde kalıp gider niteliğine dönüşmediği müddetçe o dönemin gideri olarak kayıtlanamayacaktır.
Yani kiralama hizmetine ait bedelin peşin olarak ödenmiş olması ya da kira faturasının karşı firma(oto filo yönetim hizmeti sunan firma) tarafından düzenlenmiş olması durumunda dahi
kiranın gelecek döneme ilişkin bölümü mevcut ise, 180-Gelecek Aylara Ait Giderler Hs ya da 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs mukabili nde bilançonun aktifinde yeralacaktır.
Aracın mülkiyet hakkına sahip olunmasından doğan zorunlu trafik sigortası, kasko poliçe bedelleri, MTV, muayene harç bedelleri, periyodik bakım giderleri gibi birçok mali yük mevcuttur. Araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması durumunda bu tür vergi, harç, sigorta ve bakım giderleri doğmayacak; işletmeler bu işlemlerin gerek takibini gerekse de muhasebe işlemlerini yapmak külfetinden kurtulacaktır.
Çok çeşitli masraf kalemlerinden işletmeler kurtulurken, sigorta, vergi, harç gibi ödeme zamanlarının takibinin zorunlu olduğu bir iş yükünden de operasyonel kiralama ile kurtulmaktadır.Bu noktadan bakıldığında oto filo kiralama , satın almaktan daha verimli bir yöntem olarak görünmektedir.
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu’nun 30.md/b bendi hükmü ile binek oto alımına ilişkin KDV’lerin
indirimi mümkün değildir.
İndirim konusu yapılamayan KDV’nin gider ya da maliyet hesaplarına intikal ettrilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen KDV Kanunu’nun 30.md gereğince, binek oto alımından doğan KDV, şirketler üzerinde kısmen de olsa yük olarak kalmakta ve indirim konusu yapılamamaktadır.Ancak binek otonun operasyonel kiralama yoluyla ediniminde, aylık bazda düzenlenen kira faturalarında tahakkuk eden KDV indirim konusu yapılabilmektedir.
KDV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, binek otolar için operasyonel kiralama satın almaktan daha avantajlı bir uygulamadır.
Binek Oto 197 Sayılı MTV Kanunu’nun 2.md/3.bendinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Otomobil:Yapılış itibariyle şöföründen başka oturmaları şartıyla, en çok 7 yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde 3 veya 4 tekerleği bulunan motorlu taşıtlardır.”
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
Operasyonel Kiralama Yönteminde, araçların mülkiyeti kiralayan şirkette olduğu için araçların amortisman tutarlarının hesaplanması ve takibi, enflasyona göre düzeltilmiş değerlerinin hesaplanması ve takibi gibi VUK’da yeralan düzenlemelerin yerine getirilmesi noktasında oto filo yönetim hizmeti alan işletmelerin yerine getirmesi gereken bir yükümlülükleri yoktur.
Araçlar fiilen kullanılmakta ancak şirket aktifinde yer almamaktadır. Buna bağlı olarak da VUK’nun 313.maddesinde yeralan amortisman ayırma koşulları da gerçekleşmemektedir.
Araçların kullanım şekline bağlı olarak sabit masraflarının dışında değişken masraflar da doğmaktadır.İşletmelerin bu noktada sağlayabileceği diğer bir avantaj;bu tür değişken masraflardan(benzin giderleri hariç) hiçbir şekilde etkilenmeden sadece sabit olarak aylık kira bedellerinin ödeniyor olması ve bu faturaların Kurumlar Vergisi matrahının tesbitinde şirket gideri olarak indirilebiliyor olmasıdır.
Özellikle aktifinde çok fazla sayıda araç bulunan işletmeler açısından, bu araçların kendi sabit maliyetleri dışında kullanıma bağlı olarak doğan maliyetleri de şirket bütçelerinde ciddi meblağlara ulaşmaktadır.Operasyonel Kiralama, şirketlere aylık sabit kira ödemesini getirdiği için bu noktada işletme maliyetlerini düşüreceği gibi maliyetlerin sabitlenmesinden dolayı da firmanın önünü daha net görmesini sağlayacaktır.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 Sayılı GVK’nun 19.md/4.bendinde binek otomobil ve benzeri kara taşıtları, yat, kotra, tekne ve benzeri deniz araçları ile uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarının işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olması durumunda yatırım indirimi istisnasından yararlanabileceği hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda şirketin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayıp, ancak ihtiyaca bağlı olarak binek oto ikame etmek durumunda olan işletmelerin bu araçları satın almaları durumunda ya da finansal kiralama yoluyla almaları durumunda araçların maliyet bedellerinin %40’nı yatırım indirimi istisnası yoluyla Kurumlar Vergisi matrahından indirme olanağı yoktur.Operasyonel Kiralama ile araçların ikame edilmesi durumunda, sözleşme dönemi boyunca ödenen aylık kira faturaları gider olarak Kurumlar Vergisi Matrahından indirilebilecektir.
GVK’da düzenlenmiş olan ve işletmeler için önemli bir vergi teşvik unsuru olan yatırım indirimi istisna uygulaması, binek oto yatırımlarının satın alma ya da finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesinde uygulanmayacaktır.Bu noktadan bakıldığında operasyonel kiralama yöntemi şirket yatırım maliyetlerine daha olumlu yansımaktadır.
E-MTV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
197 Sayılı MTV Kanununun 14.maddesinde “(I), (III), ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticarî maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.”hükmüne yer verilmiştir.
(I) Sayılı tarifede otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtı ve benzerleri, motosikletler;
(III) Sayılı tarifede yat, kotra ve her türlü motorlu özel tekneler;
(IV) Sayılı tarifede Uçak ve helikopterler;
yeralmaktadır.
Yukarıda belirtilen kanun maddesinden de açıkça görüldüğü gibiı ;(I), (III), (IV) sayılı tarifelerde yeralan araçların operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması yerine satın alınması durumunda ödenecek Motorlu Taşıt Vergileri Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınacaktır.
Operasyonel Kiralamada aylık kira faturaları giderleştirilmektedir. Dolayısıyla MTV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, yukarıda belirtilen araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama ile kullanıması daha uygun ve avantajlı olacaktır.
SONUÇ
Operasyonel Kiralama Sistemi günümüzün artan rekabet koşullarında, yeni ve çağdaş bir yönetim anlayışı, alternatif bir finansman modeli ve aynı zamanda farklı bir faaliyet konusu olarak hızla yaygınlaşmaktadır.Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri ve bu şirketlerden kiralama hizmeti temin eden işletmeler KDV Kanunu, VUK, MTV ve Gelir Vergisi Kanununda yeralan hükümler çerçevesinde değerlendirilmiştir.İlgili kanun maddelerindeki özellikli noktaların altı çizilerek operasyonel kiralama sisteminin vergisel yönden sağlayacağı avantajlı durumlar ortaya konmaya çalışılmıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1-193 Sayılı GVK
2-3065 Sayılı KDV Kanunu
3-213 Sayılı VUK
4-11 no’lı VUK Sirküleri
5-Finansal Kiralama Kanunu
6-197 Sayılı MTV Kanunu
Banu YALVAÇ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Mazars&Denge Denetim YMM A.Ş.
Lebib Yalkın Mevzuat, Mart 2005
E-Yaklaşım, Mart 2005
GİRİŞ
Ülkemizde yeni gelişmekte ve yaygınlaşmakta olan, Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, dünyanın birçok ülkesinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Avrupa’da”Long Term Car Rental”olarak adlandırılan operasyonel oto kiralama sistemi;bünyesinde çok fazla sayıda ve farklı seçeneklerde araç bulundurmak durumunda olan birimlerin (şirketler, ordu, kamu...vb)oto filolarının yönetiminin ve sorumluluğunun bu konuda ihtisaslaşmış kurumlar tarafından üstlenilip ayrı bir faaliyet konusu olarak kurum bazında yerine getirildiği bir sektördür.
“Operasyonel Oto Kiralama Sistemi”ya da “ Oto Filo Kiralama Sisteminin”ülkemizde yeni bir faaliyet konusu olması ve bu sektörede hizmet verecek kuruluşlar açısından başlıbaşına bir uzmanlık konusu olması buna mukabil bu sektörden hizmet temin edecek işletmeler açısından da yeni ve alternatif bir finansman modeli olması ve birçok avantaj ve kolaylığı da beraberinde getirmesi sebebiyle bu sisteme olan ilgi yakın gelecekte daha da fazla artacaktır. Bu noktadan bakıldığında konunun vergi mevzuatımızdaki durumunun değerlendirilmesi gerekli görülmüştür.
Bu makalede operasyonel oto kiralama sisteminin vergisel boyutu masanın iki tarafından değerlendirilmek suretiyle incelenmiştir.
I-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Sunan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Genelde bilgi sahibi olunan günlük ve bireysel bazda gerçekleşen “daily rent a car” tipi oto kiralamadan çok farklı olan ve ayrı bir uzmanlık ve bilgi gerektiren operasyonel oto kiralama sisteminde, asgari 1 yıl olmak üzere genelde 24 ve 36 aylık dönemler süresince şirketlerin oto filolarının idari, mali ve teknik yönetimi operasyonel oto kiralama şirketince üstlenilmektedir.
Yani oto filo yönetim hizmeti veren firmalar, uzun vadede kiraya verdikleri araçların bakım, onarım, sigorta, vergi ve servis takibi gibi tüm değişken ve sabit masraflarını karşılamakta ve bu işlemler için gerekli olan prosedürü gerçekleştirmek suretiyle takibini de yapmaktadır.
Bu noktadan bakıldığında halihazırda otomotiv sektöründe faaliyette bulunan veya bu sektörle bağlantısı olan yan sektörlerde faaliyette bulunan işletmelerin operasyonel oto kiralama sektörüne girmeleri sunacakları hizmeti, rakiplerinden farklı olarak daha kaliteli ve verimli kılacağından sektörde rekabet şanslarını mutlak surette yükseltecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Kiralama Şirketi, asgari 1 yıl azami 3 yıllık süreler için yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık bazda kira faturası düzenlemektedir.Aylık düzenlenen kira faturaları , 600-Yurtiçi Satışlar Hesabı, bir alt kırılım olarak 600.01 –Oto Filo Yönetim Hizmet Gelirleri Hesabında izlenebilecektir.Gelir Tablosunda Brüt Satışlar Bölümünde ilgili faaliyet döneminde işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından sağlanan gelirin belirtilmesi gerekmektedir.
Brüt Satışların oluşması için ödemenin yapılmış olması koşulu gerekli olmayıp satışların gerçekleşmiş (tahakkuk etmiş) olması yeterlidir.
Ancak muhasebenin dönemsellik ilkesinin tahakkuk esasının önüne geçtiği durumlar, özellikle uzun vadeli dönemler bazında düzenlenmiş sözleşmeler mukabilinde gerçekleşen kiralama işlemlerinde çoğunluk arzetmektedir.
Şöyle ki, oto filo kiralama gelirini doğuran muamele eksiksiz olarak tekemmül etse bile, dönemsellik ilkesi gereği olarak oto filo kirası hangi döneme ait ise o dönemin geliri olarak beyan edilecektir.
Yani işleme ait bedelin tahsil edilmiş olması ya da kira faturasının düzenlenmiş olması durumunda dahi, gelecek hesap dönemine ait olan hasılat 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs mukabilinde bilançonun pasifinde yeralacaktır.
Oto Filo Kira Gelirleri, Tek Düzen Muhasebe Planı Açısından yukarıda belirtildiği şekliyle muhasebe kayıtlarında takip edilmelidir. Bu konuda dayanak noktası V.U.K’nun 287.maddesidir. V.U.K’nun 287.Maddesinde gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hasılat ile cari hesap dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek suretiyle değerlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerince kiraya verilen araçların mali ve idari yönetim sorumluluğu kapsamında muhtemel masraf kalemleri genel olarak aşağıda belirtildiği gibi gerçekleşecektir.
1-Vergi / Harç Giderleri
Yılda 2 defa (Ocak /Temmuz aylarında) yatırılması gereken MTV, belirli periyotlarda gerçekleşecek araç muayene ve egzos muayene harç bedelleri
2-Sigorta Giderleri
Yıllık olarak düzenlenen zorunlu trafik sigortası ve kasko poliçeleri
3-Bakım / Onarım Giderleri
Uzun dönemli oto filo kiralama hizmeti süresince taşıtların periyodik servis takibi sonucu gerçekleşecek bakım ve onarım masrafları.(lastik, motor yağı, yedek parça... vb)
Tek Düzen Hesap Planına uygunluk açısından 740-Hizmet Giderleri Hesabı, yukarıda ana hatlarıyla verilen masraf kalemlerinin takibinde kullanılmaktadır..
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu ‘nun 30.md/b bendinde”Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV’nin “indirim konusu yapılmaması hükme bağlanmıştır.
İlgili kanun maddesi gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve bu amaçla kullanılan binek otomobil alımlarına ilişkin KDV’sini ve binek oto maliyetine dahil edilecek masraf kalemlerinin KDV’sini indirim konusu yapabileceklerdir.
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
213 Sayılı VUK’nun 320.md/2.paragrafında “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman
ayrılır” hükmü mevvuttur.
Bu madde gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren, operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş bulunan binek dahil tüm araçları için tam amortisman ayırabileceklerdir. Diğer bir ifadeyle, kiralama hizmetinde kullanılan şirket aktifine kayıtlı binek otolar için kıst amortisman uygulaması sözkonusu değildir.
Araçların yıpranma paylarını uzun vadeli dönemde, yapılan sözleşme dönemlerine bölerek tahsil eden operasyonel oto kiralama şirketleri için amortisman giderleri hizmet giderleri içinde ağırlıklı bir yer tutmaktadır. Tek Düzen Hesap Planı çerçevesinde Amortisman Giderlerinin 740-Hizmet Giderleri Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.
Amortisman Gider Yöntemlerinden “Azalan Bakiyeler Yöntemi”nin tercih edilmesi düzenlenen oto kiralama hizmet sözleşmelerinin genelde 3 yıllık dönemi kapsaması nedeniyle
oto filo yönetim hizmeti veren işletmelere vergisel yönden avantaj sağlayacaktır.Azalan Bakiyeler Yöntemi, Normal Amortisman Yöntemine kıyasla;aktife giriş tarihini takip eden ilk
yıllarda daha yüksek oranda gider yaratma olanağı sağladığından Kurumlar Vergisinde avantaj sağlamaktadır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin aktifinde yeralan araçların amortisman ve maliyet değerlerinin takibi, 5024 Sayılı “Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında” Kanunla getirilen enflasyon düzeltme uygulaması nedeniyle, biraz daha özellikli konuma gelmiştir.
Şöyle ki, Azalan Bakiyeler Yönteminin tercih edilmesi durumunda 5024 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişikliğin dikkate alınması gerekmektedir. VUK’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişiklik aşağıdaki gibidir.
“Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabii iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir.” Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve bu sürenin son yılına devreden bakiye değerin, o yıl içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisaman oranı normal amortisman oranının iki katıdır.
Bu yöntemi tercih eden mükellefler, üzerinden amortisman ayrılacak iktisadi kıymetin değerini; amortismana konu iktisadi kıymetin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerlerini indirmek suretiyle tespit edeceklerdir.
5228 Sayılı Kanunun 59.maddesiyle de Azalan Bakiyeler usulüyle amortisman ayırmada üst sınır getirilmiş ve her halükarda amortisman oranının %50’yi geçemeyceği belirtilmiştir.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 19.md/4.bendinde ; “İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili binek otomobil ve benzeri kara taşıtlarının” yatırım indirimi istisnasından faydalanabileceği belirtilmiştir.
Yatırım indirimi istisnası farklı nitelik ve özelliklerde ve fazla sayıda araca yatırım yapmak durumunda olan Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri için vergi yükünü hafifleten önemli bir teşvik unsurudur. İşletme aktifine kayıtlı bulunan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş tüm araçlar % 40 oranında yatırım indirimine tabidir.
GVK’nın 19/5.bendine göre, yatırım indirimi istisnasına konu olan iktisadi kıymetlerin aktifte 2 yıl süre ile tutulmaları zorunluluğu mevcuttur. Oto kiralama hizmetinde kullanılmak üzere satın alınacak taşıtların aktife alındıkları tarihten itibaren 2 yıl süre ile elden çıkarılmayıp hizmete konu olması durumunda, yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir. Aksi durumda yatırım indirimi istisnası uygulama hakkı ortadan kalkacaktır. Ancak daha önce yararlanılan yatırım indirimi istisnası için herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri geçici vergi ve kurumlar vergisi matrahlarını tespit ederken 01/01/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen yatırım indirimi istisnasına konu olan araçların maliyet değerlerini enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerler üzerinden dikkate alacaklardır.
213 sayılı VUK’nun geçici 25 ve mükerrer 298.maddelerine göre yapılacak enflasyon düzeltmesine ilişkin olan bu düzenleme 11 sayılı VUK sirkülerinde yapılmıştır.
Enflasyon düzeltme uygulamasına yönelik bu düzenleme ile ilgili kanun metni aşagıda belirtildiği gibidir:
VUK’nun mükerrer 298.maddesinin (A) fıkrasının 5 numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklarıdır. Yatırım indirim tutuarları ise GVK’nun 19. ve geçici 61.maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye ithal edilecektir.
Yukardaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin %40 oranında yatırım indirimi istisnası kullanma avantajı bulunmaktadır. İstisna tutarı hesaplanırken enflasyon düzeltmesi uygulanmış değerler dikkate alınacaktır.
Ancak Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin, yatırım indirimi mevzunda dikkate alması gereken bir nokta da şudur ki;oto filo kiralama hizmeti verecek araçların finansal kiralama yoluyla ikame edilmesi durumunda , yatırım indirimi istisnasından faydalanmak mümkün olamayacaktır.Bu durumda yatırım indirimi istisnasından faydalanma hakkı kiralayana yani finansal kiralama şirketine ait olacaktır.
Finansal Kiralama Kanunu’nun “Teşvik”başlıklı 28.maddesinde “yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde yararlanılan teşviklerden yararlanır” hükmü mevcuttur.
Dolayısıyla yatırım indirimi istisnasının getireceği avantajdan faydalanmak isteyen Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri araçların finansal kiralamayla edinilmesini tercih etmemelidir.Aksi takdirde %40 oranında bir vergi indiriminden mahrum kalınmış olunacaktır.
II-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Alan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, aracın mülkiyet hakkına sahip olmaktan kaynaklanan tüm risk ve sorumlulukları aracı bilfiil kullanan taraftan ziyade Oto Filo Yönetim Hizmeti veren tarafa yükleyen bir sistem olduğu için özellikle aktifinde fazla sayıda aracı bulunan işletmelerin tercih noktasında değerlendirmesi gereken alternatif bir finansman modeli niteliğindedir.
Oto Filo Yönetim Hizmetini, bu hizmeti alan işletmeler açısından bir outsource uygulaması olarak değerlendirmek mümkündür. Bu yöntemle, her işletme kendi faaliyet alanına göre uygun seçenekteki aracı uzun vadede kiralayarak, aracın tüm teknik ve mali yönetimini de bu konuda ihtisaslaşmış dışarıdan bir kuruma devretmektedir.
Operasyonel Oto Filo Kiralama, kurumsal ihtiyaç sahiplerine gerek finansman açısından gerekse işletme kaynaklarının asıl faaliyet konusuna daha çok yönelme fırsatı sağlaması açısından özellikle verimliliği arttırıcı yönde birçok fayda ve avantaj getirmektedir.
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi vergisel boyutuyla da ele alındığında bu hizmeti alan işletmelere ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde aşağıda incelenen alanlarda avantajlar sağladığı görülecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Filo Kiralama yöntemiyle araç kiralanması durumunda, asgari 1 yıl azami 3 yıl süreyle yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık kira faturaları işletmelere düzenlenecektir. Aylık düzenlenen kira faturaları kiralanan aracın işletmede kullanıldığı departmana bağlı olarak 7’li grupta yeralan uygun bir gider hesabında tahakkuk ettirilecektir.
Muhasebenin dönemsellik ilkesi gereği her dönem kendi giderini yansıtmalıdır. Dolayısıyla oto filo kirası sadece bir harcama niteliğinde kalıp gider niteliğine dönüşmediği müddetçe o dönemin gideri olarak kayıtlanamayacaktır.
Yani kiralama hizmetine ait bedelin peşin olarak ödenmiş olması ya da kira faturasının karşı firma(oto filo yönetim hizmeti sunan firma) tarafından düzenlenmiş olması durumunda dahi
kiranın gelecek döneme ilişkin bölümü mevcut ise, 180-Gelecek Aylara Ait Giderler Hs ya da 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs mukabili nde bilançonun aktifinde yeralacaktır.
Aracın mülkiyet hakkına sahip olunmasından doğan zorunlu trafik sigortası, kasko poliçe bedelleri, MTV, muayene harç bedelleri, periyodik bakım giderleri gibi birçok mali yük mevcuttur. Araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması durumunda bu tür vergi, harç, sigorta ve bakım giderleri doğmayacak; işletmeler bu işlemlerin gerek takibini gerekse de muhasebe işlemlerini yapmak külfetinden kurtulacaktır.
Çok çeşitli masraf kalemlerinden işletmeler kurtulurken, sigorta, vergi, harç gibi ödeme zamanlarının takibinin zorunlu olduğu bir iş yükünden de operasyonel kiralama ile kurtulmaktadır.Bu noktadan bakıldığında oto filo kiralama , satın almaktan daha verimli bir yöntem olarak görünmektedir.
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu’nun 30.md/b bendi hükmü ile binek oto alımına ilişkin KDV’lerin
indirimi mümkün değildir.
İndirim konusu yapılamayan KDV’nin gider ya da maliyet hesaplarına intikal ettrilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen KDV Kanunu’nun 30.md gereğince, binek oto alımından doğan KDV, şirketler üzerinde kısmen de olsa yük olarak kalmakta ve indirim konusu yapılamamaktadır.Ancak binek otonun operasyonel kiralama yoluyla ediniminde, aylık bazda düzenlenen kira faturalarında tahakkuk eden KDV indirim konusu yapılabilmektedir.
KDV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, binek otolar için operasyonel kiralama satın almaktan daha avantajlı bir uygulamadır.
Binek Oto 197 Sayılı MTV Kanunu’nun 2.md/3.bendinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Otomobil:Yapılış itibariyle şöföründen başka oturmaları şartıyla, en çok 7 yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde 3 veya 4 tekerleği bulunan motorlu taşıtlardır.”
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
Operasyonel Kiralama Yönteminde, araçların mülkiyeti kiralayan şirkette olduğu için araçların amortisman tutarlarının hesaplanması ve takibi, enflasyona göre düzeltilmiş değerlerinin hesaplanması ve takibi gibi VUK’da yeralan düzenlemelerin yerine getirilmesi noktasında oto filo yönetim hizmeti alan işletmelerin yerine getirmesi gereken bir yükümlülükleri yoktur.
Araçlar fiilen kullanılmakta ancak şirket aktifinde yer almamaktadır. Buna bağlı olarak da VUK’nun 313.maddesinde yeralan amortisman ayırma koşulları da gerçekleşmemektedir.
Araçların kullanım şekline bağlı olarak sabit masraflarının dışında değişken masraflar da doğmaktadır.İşletmelerin bu noktada sağlayabileceği diğer bir avantaj;bu tür değişken masraflardan(benzin giderleri hariç) hiçbir şekilde etkilenmeden sadece sabit olarak aylık kira bedellerinin ödeniyor olması ve bu faturaların Kurumlar Vergisi matrahının tesbitinde şirket gideri olarak indirilebiliyor olmasıdır.
Özellikle aktifinde çok fazla sayıda araç bulunan işletmeler açısından, bu araçların kendi sabit maliyetleri dışında kullanıma bağlı olarak doğan maliyetleri de şirket bütçelerinde ciddi meblağlara ulaşmaktadır.Operasyonel Kiralama, şirketlere aylık sabit kira ödemesini getirdiği için bu noktada işletme maliyetlerini düşüreceği gibi maliyetlerin sabitlenmesinden dolayı da firmanın önünü daha net görmesini sağlayacaktır.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 Sayılı GVK’nun 19.md/4.bendinde binek otomobil ve benzeri kara taşıtları, yat, kotra, tekne ve benzeri deniz araçları ile uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarının işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olması durumunda yatırım indirimi istisnasından yararlanabileceği hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda şirketin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayıp, ancak ihtiyaca bağlı olarak binek oto ikame etmek durumunda olan işletmelerin bu araçları satın almaları durumunda ya da finansal kiralama yoluyla almaları durumunda araçların maliyet bedellerinin %40’nı yatırım indirimi istisnası yoluyla Kurumlar Vergisi matrahından indirme olanağı yoktur.Operasyonel Kiralama ile araçların ikame edilmesi durumunda, sözleşme dönemi boyunca ödenen aylık kira faturaları gider olarak Kurumlar Vergisi Matrahından indirilebilecektir.
GVK’da düzenlenmiş olan ve işletmeler için önemli bir vergi teşvik unsuru olan yatırım indirimi istisna uygulaması, binek oto yatırımlarının satın alma ya da finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesinde uygulanmayacaktır.Bu noktadan bakıldığında operasyonel kiralama yöntemi şirket yatırım maliyetlerine daha olumlu yansımaktadır.
E-MTV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
197 Sayılı MTV Kanununun 14.maddesinde “(I), (III), ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticarî maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.”hükmüne yer verilmiştir.
(I) Sayılı tarifede otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtı ve benzerleri, motosikletler;
(III) Sayılı tarifede yat, kotra ve her türlü motorlu özel tekneler;
(IV) Sayılı tarifede Uçak ve helikopterler;
yeralmaktadır.
Yukarıda belirtilen kanun maddesinden de açıkça görüldüğü gibiı ;(I), (III), (IV) sayılı tarifelerde yeralan araçların operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması yerine satın alınması durumunda ödenecek Motorlu Taşıt Vergileri Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınacaktır.
Operasyonel Kiralamada aylık kira faturaları giderleştirilmektedir. Dolayısıyla MTV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, yukarıda belirtilen araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama ile kullanıması daha uygun ve avantajlı olacaktır.
SONUÇ
Operasyonel Kiralama Sistemi günümüzün artan rekabet koşullarında, yeni ve çağdaş bir yönetim anlayışı, alternatif bir finansman modeli ve aynı zamanda farklı bir faaliyet konusu olarak hızla yaygınlaşmaktadır.Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri ve bu şirketlerden kiralama hizmeti temin eden işletmeler KDV Kanunu, VUK, MTV ve Gelir Vergisi Kanununda yeralan hükümler çerçevesinde değerlendirilmiştir.İlgili kanun maddelerindeki özellikli noktaların altı çizilerek operasyonel kiralama sisteminin vergisel yönden sağlayacağı avantajlı durumlar ortaya konmaya çalışılmıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1-193 Sayılı GVK
2-3065 Sayılı KDV Kanunu
3-213 Sayılı VUK
4-11 no’lı VUK Sirküleri
5-Finansal Kiralama Kanunu
6-197 Sayılı MTV Kanunu
K O N Y A L I
Katkı Sunan Üye
- Üyelik
- 2 Haz 2005
- Mesajlar
- 354
OPERASYONEL OTO FİLO KİRALAMA SİSTEMİNİN (OTO FİLO YÖNETİM HİZMETİNİN)VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Banu YALVAÇ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Mazars&Denge Denetim YMM A.Ş.
Lebib Yalkın Mevzuat, Mart 2005
E-Yaklaşım, Mart 2005
GİRİŞ
Ülkemizde yeni gelişmekte ve yaygınlaşmakta olan, Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, dünyanın birçok ülkesinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Avrupa’da”Long Term Car Rental”olarak adlandırılan operasyonel oto kiralama sistemi;bünyesinde çok fazla sayıda ve farklı seçeneklerde araç bulundurmak durumunda olan birimlerin (şirketler, ordu, kamu...vb)oto filolarının yönetiminin ve sorumluluğunun bu konuda ihtisaslaşmış kurumlar tarafından üstlenilip ayrı bir faaliyet konusu olarak kurum bazında yerine getirildiği bir sektördür.
“Operasyonel Oto Kiralama Sistemi”ya da “ Oto Filo Kiralama Sisteminin”ülkemizde yeni bir faaliyet konusu olması ve bu sektörede hizmet verecek kuruluşlar açısından başlıbaşına bir uzmanlık konusu olması buna mukabil bu sektörden hizmet temin edecek işletmeler açısından da yeni ve alternatif bir finansman modeli olması ve birçok avantaj ve kolaylığı da beraberinde getirmesi sebebiyle bu sisteme olan ilgi yakın gelecekte daha da fazla artacaktır. Bu noktadan bakıldığında konunun vergi mevzuatımızdaki durumunun değerlendirilmesi gerekli görülmüştür.
Bu makalede operasyonel oto kiralama sisteminin vergisel boyutu masanın iki tarafından değerlendirilmek suretiyle incelenmiştir.
I-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Sunan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Genelde bilgi sahibi olunan günlük ve bireysel bazda gerçekleşen “daily rent a car” tipi oto kiralamadan çok farklı olan ve ayrı bir uzmanlık ve bilgi gerektiren operasyonel oto kiralama sisteminde, asgari 1 yıl olmak üzere genelde 24 ve 36 aylık dönemler süresince şirketlerin oto filolarının idari, mali ve teknik yönetimi operasyonel oto kiralama şirketince üstlenilmektedir.
Yani oto filo yönetim hizmeti veren firmalar, uzun vadede kiraya verdikleri araçların bakım, onarım, sigorta, vergi ve servis takibi gibi tüm değişken ve sabit masraflarını karşılamakta ve bu işlemler için gerekli olan prosedürü gerçekleştirmek suretiyle takibini de yapmaktadır.
Bu noktadan bakıldığında halihazırda otomotiv sektöründe faaliyette bulunan veya bu sektörle bağlantısı olan yan sektörlerde faaliyette bulunan işletmelerin operasyonel oto kiralama sektörüne girmeleri sunacakları hizmeti, rakiplerinden farklı olarak daha kaliteli ve verimli kılacağından sektörde rekabet şanslarını mutlak surette yükseltecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Kiralama Şirketi, asgari 1 yıl azami 3 yıllık süreler için yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık bazda kira faturası düzenlemektedir.Aylık düzenlenen kira faturaları , 600-Yurtiçi Satışlar Hesabı, bir alt kırılım olarak 600.01 –Oto Filo Yönetim Hizmet Gelirleri Hesabında izlenebilecektir.Gelir Tablosunda Brüt Satışlar Bölümünde ilgili faaliyet döneminde işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından sağlanan gelirin belirtilmesi gerekmektedir.
Brüt Satışların oluşması için ödemenin yapılmış olması koşulu gerekli olmayıp satışların gerçekleşmiş (tahakkuk etmiş) olması yeterlidir.
Ancak muhasebenin dönemsellik ilkesinin tahakkuk esasının önüne geçtiği durumlar, özellikle uzun vadeli dönemler bazında düzenlenmiş sözleşmeler mukabilinde gerçekleşen kiralama işlemlerinde çoğunluk arzetmektedir.
Şöyle ki, oto filo kiralama gelirini doğuran muamele eksiksiz olarak tekemmül etse bile, dönemsellik ilkesi gereği olarak oto filo kirası hangi döneme ait ise o dönemin geliri olarak beyan edilecektir.
Yani işleme ait bedelin tahsil edilmiş olması ya da kira faturasının düzenlenmiş olması durumunda dahi, gelecek hesap dönemine ait olan hasılat 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs mukabilinde bilançonun pasifinde yeralacaktır.
Oto Filo Kira Gelirleri, Tek Düzen Muhasebe Planı Açısından yukarıda belirtildiği şekliyle muhasebe kayıtlarında takip edilmelidir. Bu konuda dayanak noktası V.U.K’nun 287.maddesidir. V.U.K’nun 287.Maddesinde gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hasılat ile cari hesap dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek suretiyle değerlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerince kiraya verilen araçların mali ve idari yönetim sorumluluğu kapsamında muhtemel masraf kalemleri genel olarak aşağıda belirtildiği gibi gerçekleşecektir.
1-Vergi / Harç Giderleri
Yılda 2 defa (Ocak /Temmuz aylarında) yatırılması gereken MTV, belirli periyotlarda gerçekleşecek araç muayene ve egzos muayene harç bedelleri
2-Sigorta Giderleri
Yıllık olarak düzenlenen zorunlu trafik sigortası ve kasko poliçeleri
3-Bakım / Onarım Giderleri
Uzun dönemli oto filo kiralama hizmeti süresince taşıtların periyodik servis takibi sonucu gerçekleşecek bakım ve onarım masrafları.(lastik, motor yağı, yedek parça... vb)
Tek Düzen Hesap Planına uygunluk açısından 740-Hizmet Giderleri Hesabı, yukarıda ana hatlarıyla verilen masraf kalemlerinin takibinde kullanılmaktadır..
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu ‘nun 30.md/b bendinde”Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV’nin “indirim konusu yapılmaması hükme bağlanmıştır.
İlgili kanun maddesi gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve bu amaçla kullanılan binek otomobil alımlarına ilişkin KDV’sini ve binek oto maliyetine dahil edilecek masraf kalemlerinin KDV’sini indirim konusu yapabileceklerdir.
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
213 Sayılı VUK’nun 320.md/2.paragrafında “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman
ayrılır” hükmü mevvuttur.
Bu madde gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren, operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş bulunan binek dahil tüm araçları için tam amortisman ayırabileceklerdir. Diğer bir ifadeyle, kiralama hizmetinde kullanılan şirket aktifine kayıtlı binek otolar için kıst amortisman uygulaması sözkonusu değildir.
Araçların yıpranma paylarını uzun vadeli dönemde, yapılan sözleşme dönemlerine bölerek tahsil eden operasyonel oto kiralama şirketleri için amortisman giderleri hizmet giderleri içinde ağırlıklı bir yer tutmaktadır. Tek Düzen Hesap Planı çerçevesinde Amortisman Giderlerinin 740-Hizmet Giderleri Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.
Amortisman Gider Yöntemlerinden “Azalan Bakiyeler Yöntemi”nin tercih edilmesi düzenlenen oto kiralama hizmet sözleşmelerinin genelde 3 yıllık dönemi kapsaması nedeniyle
oto filo yönetim hizmeti veren işletmelere vergisel yönden avantaj sağlayacaktır.Azalan Bakiyeler Yöntemi, Normal Amortisman Yöntemine kıyasla;aktife giriş tarihini takip eden ilk
yıllarda daha yüksek oranda gider yaratma olanağı sağladığından Kurumlar Vergisinde avantaj sağlamaktadır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin aktifinde yeralan araçların amortisman ve maliyet değerlerinin takibi, 5024 Sayılı “Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında” Kanunla getirilen enflasyon düzeltme uygulaması nedeniyle, biraz daha özellikli konuma gelmiştir.
Şöyle ki, Azalan Bakiyeler Yönteminin tercih edilmesi durumunda 5024 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişikliğin dikkate alınması gerekmektedir. VUK’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişiklik aşağıdaki gibidir.
“Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabii iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir.” Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve bu sürenin son yılına devreden bakiye değerin, o yıl içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisaman oranı normal amortisman oranının iki katıdır.
Bu yöntemi tercih eden mükellefler, üzerinden amortisman ayrılacak iktisadi kıymetin değerini; amortismana konu iktisadi kıymetin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerlerini indirmek suretiyle tespit edeceklerdir.
5228 Sayılı Kanunun 59.maddesiyle de Azalan Bakiyeler usulüyle amortisman ayırmada üst sınır getirilmiş ve her halükarda amortisman oranının %50’yi geçemeyceği belirtilmiştir.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 19.md/4.bendinde ; “İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili binek otomobil ve benzeri kara taşıtlarının” yatırım indirimi istisnasından faydalanabileceği belirtilmiştir.
Yatırım indirimi istisnası farklı nitelik ve özelliklerde ve fazla sayıda araca yatırım yapmak durumunda olan Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri için vergi yükünü hafifleten önemli bir teşvik unsurudur. İşletme aktifine kayıtlı bulunan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş tüm araçlar % 40 oranında yatırım indirimine tabidir.
GVK’nın 19/5.bendine göre, yatırım indirimi istisnasına konu olan iktisadi kıymetlerin aktifte 2 yıl süre ile tutulmaları zorunluluğu mevcuttur. Oto kiralama hizmetinde kullanılmak üzere satın alınacak taşıtların aktife alındıkları tarihten itibaren 2 yıl süre ile elden çıkarılmayıp hizmete konu olması durumunda, yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir. Aksi durumda yatırım indirimi istisnası uygulama hakkı ortadan kalkacaktır. Ancak daha önce yararlanılan yatırım indirimi istisnası için herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri geçici vergi ve kurumlar vergisi matrahlarını tespit ederken 01/01/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen yatırım indirimi istisnasına konu olan araçların maliyet değerlerini enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerler üzerinden dikkate alacaklardır.
213 sayılı VUK’nun geçici 25 ve mükerrer 298.maddelerine göre yapılacak enflasyon düzeltmesine ilişkin olan bu düzenleme 11 sayılı VUK sirkülerinde yapılmıştır.
Enflasyon düzeltme uygulamasına yönelik bu düzenleme ile ilgili kanun metni aşagıda belirtildiği gibidir:
VUK’nun mükerrer 298.maddesinin (A) fıkrasının 5 numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklarıdır. Yatırım indirim tutuarları ise GVK’nun 19. ve geçici 61.maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye ithal edilecektir.
Yukardaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin %40 oranında yatırım indirimi istisnası kullanma avantajı bulunmaktadır. İstisna tutarı hesaplanırken enflasyon düzeltmesi uygulanmış değerler dikkate alınacaktır.
Ancak Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin, yatırım indirimi mevzunda dikkate alması gereken bir nokta da şudur ki;oto filo kiralama hizmeti verecek araçların finansal kiralama yoluyla ikame edilmesi durumunda , yatırım indirimi istisnasından faydalanmak mümkün olamayacaktır.Bu durumda yatırım indirimi istisnasından faydalanma hakkı kiralayana yani finansal kiralama şirketine ait olacaktır.
Finansal Kiralama Kanunu’nun “Teşvik”başlıklı 28.maddesinde “yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde yararlanılan teşviklerden yararlanır” hükmü mevcuttur.
Dolayısıyla yatırım indirimi istisnasının getireceği avantajdan faydalanmak isteyen Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri araçların finansal kiralamayla edinilmesini tercih etmemelidir.Aksi takdirde %40 oranında bir vergi indiriminden mahrum kalınmış olunacaktır.
II-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Alan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, aracın mülkiyet hakkına sahip olmaktan kaynaklanan tüm risk ve sorumlulukları aracı bilfiil kullanan taraftan ziyade Oto Filo Yönetim Hizmeti veren tarafa yükleyen bir sistem olduğu için özellikle aktifinde fazla sayıda aracı bulunan işletmelerin tercih noktasında değerlendirmesi gereken alternatif bir finansman modeli niteliğindedir.
Oto Filo Yönetim Hizmetini, bu hizmeti alan işletmeler açısından bir outsource uygulaması olarak değerlendirmek mümkündür. Bu yöntemle, her işletme kendi faaliyet alanına göre uygun seçenekteki aracı uzun vadede kiralayarak, aracın tüm teknik ve mali yönetimini de bu konuda ihtisaslaşmış dışarıdan bir kuruma devretmektedir.
Operasyonel Oto Filo Kiralama, kurumsal ihtiyaç sahiplerine gerek finansman açısından gerekse işletme kaynaklarının asıl faaliyet konusuna daha çok yönelme fırsatı sağlaması açısından özellikle verimliliği arttırıcı yönde birçok fayda ve avantaj getirmektedir.
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi vergisel boyutuyla da ele alındığında bu hizmeti alan işletmelere ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde aşağıda incelenen alanlarda avantajlar sağladığı görülecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Filo Kiralama yöntemiyle araç kiralanması durumunda, asgari 1 yıl azami 3 yıl süreyle yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık kira faturaları işletmelere düzenlenecektir. Aylık düzenlenen kira faturaları kiralanan aracın işletmede kullanıldığı departmana bağlı olarak 7’li grupta yeralan uygun bir gider hesabında tahakkuk ettirilecektir.
Muhasebenin dönemsellik ilkesi gereği her dönem kendi giderini yansıtmalıdır. Dolayısıyla oto filo kirası sadece bir harcama niteliğinde kalıp gider niteliğine dönüşmediği müddetçe o dönemin gideri olarak kayıtlanamayacaktır.
Yani kiralama hizmetine ait bedelin peşin olarak ödenmiş olması ya da kira faturasının karşı firma(oto filo yönetim hizmeti sunan firma) tarafından düzenlenmiş olması durumunda dahi
kiranın gelecek döneme ilişkin bölümü mevcut ise, 180-Gelecek Aylara Ait Giderler Hs ya da 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs mukabili nde bilançonun aktifinde yeralacaktır.
Aracın mülkiyet hakkına sahip olunmasından doğan zorunlu trafik sigortası, kasko poliçe bedelleri, MTV, muayene harç bedelleri, periyodik bakım giderleri gibi birçok mali yük mevcuttur. Araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması durumunda bu tür vergi, harç, sigorta ve bakım giderleri doğmayacak; işletmeler bu işlemlerin gerek takibini gerekse de muhasebe işlemlerini yapmak külfetinden kurtulacaktır.
Çok çeşitli masraf kalemlerinden işletmeler kurtulurken, sigorta, vergi, harç gibi ödeme zamanlarının takibinin zorunlu olduğu bir iş yükünden de operasyonel kiralama ile kurtulmaktadır.Bu noktadan bakıldığında oto filo kiralama , satın almaktan daha verimli bir yöntem olarak görünmektedir.
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu’nun 30.md/b bendi hükmü ile binek oto alımına ilişkin KDV’lerin
indirimi mümkün değildir.
İndirim konusu yapılamayan KDV’nin gider ya da maliyet hesaplarına intikal ettrilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen KDV Kanunu’nun 30.md gereğince, binek oto alımından doğan KDV, şirketler üzerinde kısmen de olsa yük olarak kalmakta ve indirim konusu yapılamamaktadır.Ancak binek otonun operasyonel kiralama yoluyla ediniminde, aylık bazda düzenlenen kira faturalarında tahakkuk eden KDV indirim konusu yapılabilmektedir.
KDV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, binek otolar için operasyonel kiralama satın almaktan daha avantajlı bir uygulamadır.
Binek Oto 197 Sayılı MTV Kanunu’nun 2.md/3.bendinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Otomobil:Yapılış itibariyle şöföründen başka oturmaları şartıyla, en çok 7 yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde 3 veya 4 tekerleği bulunan motorlu taşıtlardır.”
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
Operasyonel Kiralama Yönteminde, araçların mülkiyeti kiralayan şirkette olduğu için araçların amortisman tutarlarının hesaplanması ve takibi, enflasyona göre düzeltilmiş değerlerinin hesaplanması ve takibi gibi VUK’da yeralan düzenlemelerin yerine getirilmesi noktasında oto filo yönetim hizmeti alan işletmelerin yerine getirmesi gereken bir yükümlülükleri yoktur.
Araçlar fiilen kullanılmakta ancak şirket aktifinde yer almamaktadır. Buna bağlı olarak da VUK’nun 313.maddesinde yeralan amortisman ayırma koşulları da gerçekleşmemektedir.
Araçların kullanım şekline bağlı olarak sabit masraflarının dışında değişken masraflar da doğmaktadır.İşletmelerin bu noktada sağlayabileceği diğer bir avantaj;bu tür değişken masraflardan(benzin giderleri hariç) hiçbir şekilde etkilenmeden sadece sabit olarak aylık kira bedellerinin ödeniyor olması ve bu faturaların Kurumlar Vergisi matrahının tesbitinde şirket gideri olarak indirilebiliyor olmasıdır.
Özellikle aktifinde çok fazla sayıda araç bulunan işletmeler açısından, bu araçların kendi sabit maliyetleri dışında kullanıma bağlı olarak doğan maliyetleri de şirket bütçelerinde ciddi meblağlara ulaşmaktadır.Operasyonel Kiralama, şirketlere aylık sabit kira ödemesini getirdiği için bu noktada işletme maliyetlerini düşüreceği gibi maliyetlerin sabitlenmesinden dolayı da firmanın önünü daha net görmesini sağlayacaktır.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 Sayılı GVK’nun 19.md/4.bendinde binek otomobil ve benzeri kara taşıtları, yat, kotra, tekne ve benzeri deniz araçları ile uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarının işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olması durumunda yatırım indirimi istisnasından yararlanabileceği hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda şirketin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayıp, ancak ihtiyaca bağlı olarak binek oto ikame etmek durumunda olan işletmelerin bu araçları satın almaları durumunda ya da finansal kiralama yoluyla almaları durumunda araçların maliyet bedellerinin %40’nı yatırım indirimi istisnası yoluyla Kurumlar Vergisi matrahından indirme olanağı yoktur.Operasyonel Kiralama ile araçların ikame edilmesi durumunda, sözleşme dönemi boyunca ödenen aylık kira faturaları gider olarak Kurumlar Vergisi Matrahından indirilebilecektir.
GVK’da düzenlenmiş olan ve işletmeler için önemli bir vergi teşvik unsuru olan yatırım indirimi istisna uygulaması, binek oto yatırımlarının satın alma ya da finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesinde uygulanmayacaktır.Bu noktadan bakıldığında operasyonel kiralama yöntemi şirket yatırım maliyetlerine daha olumlu yansımaktadır.
E-MTV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
197 Sayılı MTV Kanununun 14.maddesinde “(I), (III), ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticarî maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.”hükmüne yer verilmiştir.
(I) Sayılı tarifede otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtı ve benzerleri, motosikletler;
(III) Sayılı tarifede yat, kotra ve her türlü motorlu özel tekneler;
(IV) Sayılı tarifede Uçak ve helikopterler;
yeralmaktadır.
Yukarıda belirtilen kanun maddesinden de açıkça görüldüğü gibiı ;(I), (III), (IV) sayılı tarifelerde yeralan araçların operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması yerine satın alınması durumunda ödenecek Motorlu Taşıt Vergileri Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınacaktır.
Operasyonel Kiralamada aylık kira faturaları giderleştirilmektedir. Dolayısıyla MTV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, yukarıda belirtilen araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama ile kullanıması daha uygun ve avantajlı olacaktır.
SONUÇ
Operasyonel Kiralama Sistemi günümüzün artan rekabet koşullarında, yeni ve çağdaş bir yönetim anlayışı, alternatif bir finansman modeli ve aynı zamanda farklı bir faaliyet konusu olarak hızla yaygınlaşmaktadır.Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri ve bu şirketlerden kiralama hizmeti temin eden işletmeler KDV Kanunu, VUK, MTV ve Gelir Vergisi Kanununda yeralan hükümler çerçevesinde değerlendirilmiştir.İlgili kanun maddelerindeki özellikli noktaların altı çizilerek operasyonel kiralama sisteminin vergisel yönden sağlayacağı avantajlı durumlar ortaya konmaya çalışılmıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1-193 Sayılı GVK
2-3065 Sayılı KDV Kanunu
3-213 Sayılı VUK
4-11 no’lı VUK Sirküleri
5-Finansal Kiralama Kanunu
6-197 Sayılı MTV Kanunu
Banu YALVAÇ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Mazars&Denge Denetim YMM A.Ş.
Lebib Yalkın Mevzuat, Mart 2005
E-Yaklaşım, Mart 2005
GİRİŞ
Ülkemizde yeni gelişmekte ve yaygınlaşmakta olan, Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, dünyanın birçok ülkesinde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Avrupa’da”Long Term Car Rental”olarak adlandırılan operasyonel oto kiralama sistemi;bünyesinde çok fazla sayıda ve farklı seçeneklerde araç bulundurmak durumunda olan birimlerin (şirketler, ordu, kamu...vb)oto filolarının yönetiminin ve sorumluluğunun bu konuda ihtisaslaşmış kurumlar tarafından üstlenilip ayrı bir faaliyet konusu olarak kurum bazında yerine getirildiği bir sektördür.
“Operasyonel Oto Kiralama Sistemi”ya da “ Oto Filo Kiralama Sisteminin”ülkemizde yeni bir faaliyet konusu olması ve bu sektörede hizmet verecek kuruluşlar açısından başlıbaşına bir uzmanlık konusu olması buna mukabil bu sektörden hizmet temin edecek işletmeler açısından da yeni ve alternatif bir finansman modeli olması ve birçok avantaj ve kolaylığı da beraberinde getirmesi sebebiyle bu sisteme olan ilgi yakın gelecekte daha da fazla artacaktır. Bu noktadan bakıldığında konunun vergi mevzuatımızdaki durumunun değerlendirilmesi gerekli görülmüştür.
Bu makalede operasyonel oto kiralama sisteminin vergisel boyutu masanın iki tarafından değerlendirilmek suretiyle incelenmiştir.
I-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Sunan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Genelde bilgi sahibi olunan günlük ve bireysel bazda gerçekleşen “daily rent a car” tipi oto kiralamadan çok farklı olan ve ayrı bir uzmanlık ve bilgi gerektiren operasyonel oto kiralama sisteminde, asgari 1 yıl olmak üzere genelde 24 ve 36 aylık dönemler süresince şirketlerin oto filolarının idari, mali ve teknik yönetimi operasyonel oto kiralama şirketince üstlenilmektedir.
Yani oto filo yönetim hizmeti veren firmalar, uzun vadede kiraya verdikleri araçların bakım, onarım, sigorta, vergi ve servis takibi gibi tüm değişken ve sabit masraflarını karşılamakta ve bu işlemler için gerekli olan prosedürü gerçekleştirmek suretiyle takibini de yapmaktadır.
Bu noktadan bakıldığında halihazırda otomotiv sektöründe faaliyette bulunan veya bu sektörle bağlantısı olan yan sektörlerde faaliyette bulunan işletmelerin operasyonel oto kiralama sektörüne girmeleri sunacakları hizmeti, rakiplerinden farklı olarak daha kaliteli ve verimli kılacağından sektörde rekabet şanslarını mutlak surette yükseltecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Kiralama Şirketi, asgari 1 yıl azami 3 yıllık süreler için yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık bazda kira faturası düzenlemektedir.Aylık düzenlenen kira faturaları , 600-Yurtiçi Satışlar Hesabı, bir alt kırılım olarak 600.01 –Oto Filo Yönetim Hizmet Gelirleri Hesabında izlenebilecektir.Gelir Tablosunda Brüt Satışlar Bölümünde ilgili faaliyet döneminde işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından sağlanan gelirin belirtilmesi gerekmektedir.
Brüt Satışların oluşması için ödemenin yapılmış olması koşulu gerekli olmayıp satışların gerçekleşmiş (tahakkuk etmiş) olması yeterlidir.
Ancak muhasebenin dönemsellik ilkesinin tahakkuk esasının önüne geçtiği durumlar, özellikle uzun vadeli dönemler bazında düzenlenmiş sözleşmeler mukabilinde gerçekleşen kiralama işlemlerinde çoğunluk arzetmektedir.
Şöyle ki, oto filo kiralama gelirini doğuran muamele eksiksiz olarak tekemmül etse bile, dönemsellik ilkesi gereği olarak oto filo kirası hangi döneme ait ise o dönemin geliri olarak beyan edilecektir.
Yani işleme ait bedelin tahsil edilmiş olması ya da kira faturasının düzenlenmiş olması durumunda dahi, gelecek hesap dönemine ait olan hasılat 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hs ya da 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hs mukabilinde bilançonun pasifinde yeralacaktır.
Oto Filo Kira Gelirleri, Tek Düzen Muhasebe Planı Açısından yukarıda belirtildiği şekliyle muhasebe kayıtlarında takip edilmelidir. Bu konuda dayanak noktası V.U.K’nun 287.maddesidir. V.U.K’nun 287.Maddesinde gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hasılat ile cari hesap dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek suretiyle değerlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerince kiraya verilen araçların mali ve idari yönetim sorumluluğu kapsamında muhtemel masraf kalemleri genel olarak aşağıda belirtildiği gibi gerçekleşecektir.
1-Vergi / Harç Giderleri
Yılda 2 defa (Ocak /Temmuz aylarında) yatırılması gereken MTV, belirli periyotlarda gerçekleşecek araç muayene ve egzos muayene harç bedelleri
2-Sigorta Giderleri
Yıllık olarak düzenlenen zorunlu trafik sigortası ve kasko poliçeleri
3-Bakım / Onarım Giderleri
Uzun dönemli oto filo kiralama hizmeti süresince taşıtların periyodik servis takibi sonucu gerçekleşecek bakım ve onarım masrafları.(lastik, motor yağı, yedek parça... vb)
Tek Düzen Hesap Planına uygunluk açısından 740-Hizmet Giderleri Hesabı, yukarıda ana hatlarıyla verilen masraf kalemlerinin takibinde kullanılmaktadır..
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu ‘nun 30.md/b bendinde”Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV’nin “indirim konusu yapılmaması hükme bağlanmıştır.
İlgili kanun maddesi gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve bu amaçla kullanılan binek otomobil alımlarına ilişkin KDV’sini ve binek oto maliyetine dahil edilecek masraf kalemlerinin KDV’sini indirim konusu yapabileceklerdir.
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
213 Sayılı VUK’nun 320.md/2.paragrafında “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman
ayrılır” hükmü mevvuttur.
Bu madde gereğince, oto filo yönetim hizmeti veren, operasyonel oto kiralama şirketleri, aktiflerine kayıtlı olan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş bulunan binek dahil tüm araçları için tam amortisman ayırabileceklerdir. Diğer bir ifadeyle, kiralama hizmetinde kullanılan şirket aktifine kayıtlı binek otolar için kıst amortisman uygulaması sözkonusu değildir.
Araçların yıpranma paylarını uzun vadeli dönemde, yapılan sözleşme dönemlerine bölerek tahsil eden operasyonel oto kiralama şirketleri için amortisman giderleri hizmet giderleri içinde ağırlıklı bir yer tutmaktadır. Tek Düzen Hesap Planı çerçevesinde Amortisman Giderlerinin 740-Hizmet Giderleri Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.
Amortisman Gider Yöntemlerinden “Azalan Bakiyeler Yöntemi”nin tercih edilmesi düzenlenen oto kiralama hizmet sözleşmelerinin genelde 3 yıllık dönemi kapsaması nedeniyle
oto filo yönetim hizmeti veren işletmelere vergisel yönden avantaj sağlayacaktır.Azalan Bakiyeler Yöntemi, Normal Amortisman Yöntemine kıyasla;aktife giriş tarihini takip eden ilk
yıllarda daha yüksek oranda gider yaratma olanağı sağladığından Kurumlar Vergisinde avantaj sağlamaktadır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin aktifinde yeralan araçların amortisman ve maliyet değerlerinin takibi, 5024 Sayılı “Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında” Kanunla getirilen enflasyon düzeltme uygulaması nedeniyle, biraz daha özellikli konuma gelmiştir.
Şöyle ki, Azalan Bakiyeler Yönteminin tercih edilmesi durumunda 5024 Sayılı Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişikliğin dikkate alınması gerekmektedir. VUK’nun mükerrer 315.maddesinde yapılan değişiklik aşağıdaki gibidir.
“Her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabii iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir.” Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve bu sürenin son yılına devreden bakiye değerin, o yıl içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisaman oranı normal amortisman oranının iki katıdır.
Bu yöntemi tercih eden mükellefler, üzerinden amortisman ayrılacak iktisadi kıymetin değerini; amortismana konu iktisadi kıymetin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerlerini indirmek suretiyle tespit edeceklerdir.
5228 Sayılı Kanunun 59.maddesiyle de Azalan Bakiyeler usulüyle amortisman ayırmada üst sınır getirilmiş ve her halükarda amortisman oranının %50’yi geçemeyceği belirtilmiştir.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 19.md/4.bendinde ; “İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili binek otomobil ve benzeri kara taşıtlarının” yatırım indirimi istisnasından faydalanabileceği belirtilmiştir.
Yatırım indirimi istisnası farklı nitelik ve özelliklerde ve fazla sayıda araca yatırım yapmak durumunda olan Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri için vergi yükünü hafifleten önemli bir teşvik unsurudur. İşletme aktifine kayıtlı bulunan ve kiralama hizmetine tahsis edilmiş tüm araçlar % 40 oranında yatırım indirimine tabidir.
GVK’nın 19/5.bendine göre, yatırım indirimi istisnasına konu olan iktisadi kıymetlerin aktifte 2 yıl süre ile tutulmaları zorunluluğu mevcuttur. Oto kiralama hizmetinde kullanılmak üzere satın alınacak taşıtların aktife alındıkları tarihten itibaren 2 yıl süre ile elden çıkarılmayıp hizmete konu olması durumunda, yatırım indirimi istisnası uygulanabilecektir. Aksi durumda yatırım indirimi istisnası uygulama hakkı ortadan kalkacaktır. Ancak daha önce yararlanılan yatırım indirimi istisnası için herhangi bir işlem yapılmayacaktır.
Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri geçici vergi ve kurumlar vergisi matrahlarını tespit ederken 01/01/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen yatırım indirimi istisnasına konu olan araçların maliyet değerlerini enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerler üzerinden dikkate alacaklardır.
213 sayılı VUK’nun geçici 25 ve mükerrer 298.maddelerine göre yapılacak enflasyon düzeltmesine ilişkin olan bu düzenleme 11 sayılı VUK sirkülerinde yapılmıştır.
Enflasyon düzeltme uygulamasına yönelik bu düzenleme ile ilgili kanun metni aşagıda belirtildiği gibidir:
VUK’nun mükerrer 298.maddesinin (A) fıkrasının 5 numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklarıdır. Yatırım indirim tutuarları ise GVK’nun 19. ve geçici 61.maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye ithal edilecektir.
Yukardaki açıklamalardan da anlaşıldığı gibi Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin %40 oranında yatırım indirimi istisnası kullanma avantajı bulunmaktadır. İstisna tutarı hesaplanırken enflasyon düzeltmesi uygulanmış değerler dikkate alınacaktır.
Ancak Operasyonel Oto Kiralama Şirketlerinin, yatırım indirimi mevzunda dikkate alması gereken bir nokta da şudur ki;oto filo kiralama hizmeti verecek araçların finansal kiralama yoluyla ikame edilmesi durumunda , yatırım indirimi istisnasından faydalanmak mümkün olamayacaktır.Bu durumda yatırım indirimi istisnasından faydalanma hakkı kiralayana yani finansal kiralama şirketine ait olacaktır.
Finansal Kiralama Kanunu’nun “Teşvik”başlıklı 28.maddesinde “yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde yararlanılan teşviklerden yararlanır” hükmü mevcuttur.
Dolayısıyla yatırım indirimi istisnasının getireceği avantajdan faydalanmak isteyen Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri araçların finansal kiralamayla edinilmesini tercih etmemelidir.Aksi takdirde %40 oranında bir vergi indiriminden mahrum kalınmış olunacaktır.
II-)”Oto Filo Yönetim Hizmeti “Alan Firmalar Açısından Oto Filo Yönetim Hizmetinin Muhasebe Uygulaması ve Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu:
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi, aracın mülkiyet hakkına sahip olmaktan kaynaklanan tüm risk ve sorumlulukları aracı bilfiil kullanan taraftan ziyade Oto Filo Yönetim Hizmeti veren tarafa yükleyen bir sistem olduğu için özellikle aktifinde fazla sayıda aracı bulunan işletmelerin tercih noktasında değerlendirmesi gereken alternatif bir finansman modeli niteliğindedir.
Oto Filo Yönetim Hizmetini, bu hizmeti alan işletmeler açısından bir outsource uygulaması olarak değerlendirmek mümkündür. Bu yöntemle, her işletme kendi faaliyet alanına göre uygun seçenekteki aracı uzun vadede kiralayarak, aracın tüm teknik ve mali yönetimini de bu konuda ihtisaslaşmış dışarıdan bir kuruma devretmektedir.
Operasyonel Oto Filo Kiralama, kurumsal ihtiyaç sahiplerine gerek finansman açısından gerekse işletme kaynaklarının asıl faaliyet konusuna daha çok yönelme fırsatı sağlaması açısından özellikle verimliliği arttırıcı yönde birçok fayda ve avantaj getirmektedir.
Operasyonel Oto Kiralama Sistemi vergisel boyutuyla da ele alındığında bu hizmeti alan işletmelere ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde aşağıda incelenen alanlarda avantajlar sağladığı görülecektir.
A-Tek Düzen Hesap Planı Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti :
Operasyonel Oto Filo Kiralama yöntemiyle araç kiralanması durumunda, asgari 1 yıl azami 3 yıl süreyle yapılan hizmet sözleşmeleri mukabilinde aylık kira faturaları işletmelere düzenlenecektir. Aylık düzenlenen kira faturaları kiralanan aracın işletmede kullanıldığı departmana bağlı olarak 7’li grupta yeralan uygun bir gider hesabında tahakkuk ettirilecektir.
Muhasebenin dönemsellik ilkesi gereği her dönem kendi giderini yansıtmalıdır. Dolayısıyla oto filo kirası sadece bir harcama niteliğinde kalıp gider niteliğine dönüşmediği müddetçe o dönemin gideri olarak kayıtlanamayacaktır.
Yani kiralama hizmetine ait bedelin peşin olarak ödenmiş olması ya da kira faturasının karşı firma(oto filo yönetim hizmeti sunan firma) tarafından düzenlenmiş olması durumunda dahi
kiranın gelecek döneme ilişkin bölümü mevcut ise, 180-Gelecek Aylara Ait Giderler Hs ya da 280-Gelecek Yıllara Ait Giderler Hs mukabili nde bilançonun aktifinde yeralacaktır.
Aracın mülkiyet hakkına sahip olunmasından doğan zorunlu trafik sigortası, kasko poliçe bedelleri, MTV, muayene harç bedelleri, periyodik bakım giderleri gibi birçok mali yük mevcuttur. Araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması durumunda bu tür vergi, harç, sigorta ve bakım giderleri doğmayacak; işletmeler bu işlemlerin gerek takibini gerekse de muhasebe işlemlerini yapmak külfetinden kurtulacaktır.
Çok çeşitli masraf kalemlerinden işletmeler kurtulurken, sigorta, vergi, harç gibi ödeme zamanlarının takibinin zorunlu olduğu bir iş yükünden de operasyonel kiralama ile kurtulmaktadır.Bu noktadan bakıldığında oto filo kiralama , satın almaktan daha verimli bir yöntem olarak görünmektedir.
B-KDV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
3065 Sayılı KDV Kanunu’nun 30.md/b bendi hükmü ile binek oto alımına ilişkin KDV’lerin
indirimi mümkün değildir.
İndirim konusu yapılamayan KDV’nin gider ya da maliyet hesaplarına intikal ettrilmesi gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen KDV Kanunu’nun 30.md gereğince, binek oto alımından doğan KDV, şirketler üzerinde kısmen de olsa yük olarak kalmakta ve indirim konusu yapılamamaktadır.Ancak binek otonun operasyonel kiralama yoluyla ediniminde, aylık bazda düzenlenen kira faturalarında tahakkuk eden KDV indirim konusu yapılabilmektedir.
KDV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, binek otolar için operasyonel kiralama satın almaktan daha avantajlı bir uygulamadır.
Binek Oto 197 Sayılı MTV Kanunu’nun 2.md/3.bendinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Otomobil:Yapılış itibariyle şöföründen başka oturmaları şartıyla, en çok 7 yolcu alabilen, insan taşımak için imal edilmiş olan ve bu maksatla kullanılan, yerle temas halinde 3 veya 4 tekerleği bulunan motorlu taşıtlardır.”
C-VUK Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti:
Operasyonel Kiralama Yönteminde, araçların mülkiyeti kiralayan şirkette olduğu için araçların amortisman tutarlarının hesaplanması ve takibi, enflasyona göre düzeltilmiş değerlerinin hesaplanması ve takibi gibi VUK’da yeralan düzenlemelerin yerine getirilmesi noktasında oto filo yönetim hizmeti alan işletmelerin yerine getirmesi gereken bir yükümlülükleri yoktur.
Araçlar fiilen kullanılmakta ancak şirket aktifinde yer almamaktadır. Buna bağlı olarak da VUK’nun 313.maddesinde yeralan amortisman ayırma koşulları da gerçekleşmemektedir.
Araçların kullanım şekline bağlı olarak sabit masraflarının dışında değişken masraflar da doğmaktadır.İşletmelerin bu noktada sağlayabileceği diğer bir avantaj;bu tür değişken masraflardan(benzin giderleri hariç) hiçbir şekilde etkilenmeden sadece sabit olarak aylık kira bedellerinin ödeniyor olması ve bu faturaların Kurumlar Vergisi matrahının tesbitinde şirket gideri olarak indirilebiliyor olmasıdır.
Özellikle aktifinde çok fazla sayıda araç bulunan işletmeler açısından, bu araçların kendi sabit maliyetleri dışında kullanıma bağlı olarak doğan maliyetleri de şirket bütçelerinde ciddi meblağlara ulaşmaktadır.Operasyonel Kiralama, şirketlere aylık sabit kira ödemesini getirdiği için bu noktada işletme maliyetlerini düşüreceği gibi maliyetlerin sabitlenmesinden dolayı da firmanın önünü daha net görmesini sağlayacaktır.
D- Gelir Vergisi Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
193 Sayılı GVK’nun 19.md/4.bendinde binek otomobil ve benzeri kara taşıtları, yat, kotra, tekne ve benzeri deniz araçları ile uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarının işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olması durumunda yatırım indirimi istisnasından yararlanabileceği hükme bağlanmıştır.
Bu bağlamda şirketin esas faaliyet konusu ile ilgili olmayıp, ancak ihtiyaca bağlı olarak binek oto ikame etmek durumunda olan işletmelerin bu araçları satın almaları durumunda ya da finansal kiralama yoluyla almaları durumunda araçların maliyet bedellerinin %40’nı yatırım indirimi istisnası yoluyla Kurumlar Vergisi matrahından indirme olanağı yoktur.Operasyonel Kiralama ile araçların ikame edilmesi durumunda, sözleşme dönemi boyunca ödenen aylık kira faturaları gider olarak Kurumlar Vergisi Matrahından indirilebilecektir.
GVK’da düzenlenmiş olan ve işletmeler için önemli bir vergi teşvik unsuru olan yatırım indirimi istisna uygulaması, binek oto yatırımlarının satın alma ya da finansal kiralama yoluyla gerçekleştirilmesinde uygulanmayacaktır.Bu noktadan bakıldığında operasyonel kiralama yöntemi şirket yatırım maliyetlerine daha olumlu yansımaktadır.
E-MTV Kanunu Açısından Oto Filo Yönetim Hizmeti
197 Sayılı MTV Kanununun 14.maddesinde “(I), (III), ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticarî maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.”hükmüne yer verilmiştir.
(I) Sayılı tarifede otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtı ve benzerleri, motosikletler;
(III) Sayılı tarifede yat, kotra ve her türlü motorlu özel tekneler;
(IV) Sayılı tarifede Uçak ve helikopterler;
yeralmaktadır.
Yukarıda belirtilen kanun maddesinden de açıkça görüldüğü gibiı ;(I), (III), (IV) sayılı tarifelerde yeralan araçların operasyonel kiralama yöntemiyle kullanılması yerine satın alınması durumunda ödenecek Motorlu Taşıt Vergileri Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınacaktır.
Operasyonel Kiralamada aylık kira faturaları giderleştirilmektedir. Dolayısıyla MTV Kanunundaki düzenlemeler dikkate alındığında, yukarıda belirtilen araçların satın alınma yerine operasyonel kiralama ile kullanıması daha uygun ve avantajlı olacaktır.
SONUÇ
Operasyonel Kiralama Sistemi günümüzün artan rekabet koşullarında, yeni ve çağdaş bir yönetim anlayışı, alternatif bir finansman modeli ve aynı zamanda farklı bir faaliyet konusu olarak hızla yaygınlaşmaktadır.Operasyonel Oto Kiralama Şirketleri ve bu şirketlerden kiralama hizmeti temin eden işletmeler KDV Kanunu, VUK, MTV ve Gelir Vergisi Kanununda yeralan hükümler çerçevesinde değerlendirilmiştir.İlgili kanun maddelerindeki özellikli noktaların altı çizilerek operasyonel kiralama sisteminin vergisel yönden sağlayacağı avantajlı durumlar ortaya konmaya çalışılmıştır.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1-193 Sayılı GVK
2-3065 Sayılı KDV Kanunu
3-213 Sayılı VUK
4-11 no’lı VUK Sirküleri
5-Finansal Kiralama Kanunu
6-197 Sayılı MTV Kanunu
K O N Y A L I
Katkı Sunan Üye
- Üyelik
- 2 Haz 2005
- Mesajlar
- 354
K O N Y A L I
GVK’nun 40/6’ncı maddesine göre; işletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar;’ın gider olarak indirimi kabul edilmektedir.
İşletmeye dahil taşıtlar için ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi, yukarıdaki hüküm kapsamındaki bir vergidir.
Ancak, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14’ncü maddesi uyarınca ; Bu Kanuna bağlı (I), (III), ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticarî maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.
Buna göre;
1- Otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletler,
2- Özel amaçla kullanılan yat, kotra ve her türlü motorlu tekneler,
3- Uçak ve helikopterler (Türkkuşu, Türk Hava Kurumuna ait olanlar hariç),
İçin ödenen motorlu taşıtlar vergilerinin gider olarak indirimi söz konusu değildir.
GVK’nun 40/6’ncı maddesine göre; işletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi, resim ve harçlar;’ın gider olarak indirimi kabul edilmektedir.
İşletmeye dahil taşıtlar için ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi, yukarıdaki hüküm kapsamındaki bir vergidir.
Ancak, Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14’ncü maddesi uyarınca ; Bu Kanuna bağlı (I), (III), ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticarî maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.
Buna göre;
1- Otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerleri ile motosikletler,
2- Özel amaçla kullanılan yat, kotra ve her türlü motorlu tekneler,
3- Uçak ve helikopterler (Türkkuşu, Türk Hava Kurumuna ait olanlar hariç),
İçin ödenen motorlu taşıtlar vergilerinin gider olarak indirimi söz konusu değildir.