VERGİ KARNESİ SAHİPLERİNİN VERGİ MEVZUATINDAKİ DURUMLARI:
Basit usûlde vergi mükellefi olanların yanlarında çalışan kişiler, özel hizmetlerde1 çalışan şoförler, özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdıkları inşaat işçileri, gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar, Gelir Vergisi Kanunu’nun 35 ve 64 üncü maddelerine göre “Diğer Ücretliler” sayılmaktadır. Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 247 ve 248 inci maddelerine göre, diğer ücret kapsamında vergilendirilen kişiler, vergi karnesi almak ve kullanmak zorundadırlar. Diğer ücretli sayılan kişiler, vergi karnesini doldurur, işverene imzalatır ve vergi dairesine verirler. Vergi karnesi sahiplerinin vergisini bizzat kendileri öderler. İşverenleri ödemezler. Basit usûlde vergi mükellefi olanlar, yanlarında çalışanların vergi karnesi almalarını ve karnelerinde yazılı vergilerini ödemelerini temin etmeye mecburdurlar. Basit usûldeki vergi mükelleflerinin muhtasar beyanname verme yükümlülükleri olmadığı için, yanlarında çalışan vergi karnesi sahiplerinden de stopaj kesilmemektedir. Vergi karnesi, VUK’un 248 inci maddesine göre, işe başlandığı veya iş değişikliğinin meydana geldiği tarihten itibaren bir ay içinde alınmak zorundadır.
Vergi karnesi sahiplerinin sigortalılık statülerini belirlemeden önce, bunların yaptıkları işin nitelik ve mahiyetini tam olarak tespit edip açıklığa kavuşturmak gerekir. Vergi karnesi sahipleri asıl olarak, basit usul vergi mükelleflerinin yanında “yardımcı eleman” ve “çırak” olarak çalışmaktadırlar. Bu çalışma şeklinde, vergi karnesi sahibi basit usul vergi mükellefine belirli bir zamanda iş
yapmakta, basit usul vergi mükellefi de vergi karnesi sahibinin çalışmalarının karşılığında ona belirli bir ücret ödemektedir.
Her ne kadar vergi karnesi sahipleri literatürde “işçi” olarak adlandırılmasalar da, yaptıkları işin özelliği açısından işçi vasfını taşımakta ve yaptıkları işte hizmet akdinin unsurları yer almaktadır. Çünkü hizmet sözleşmesi, iş görme amacı olan, taraflar (çalışan-çalıştıran) arasında sıkı bağlılık ilişkisi bulunan bir sözleşmedir.
VERGİ KARNESİ SAHİPLERİNİN SOSYAL GÜVENLİKLERİYLE İLGİLİ ÖZEL DURUMLAR:
Vergi karnesini, Gelir Vergisi Kanunu’nun 64 ücü maddesinde sayılanların yanı sıra, özellikle mükellefiyet türü olarak ancak basit usûlde vergi mükellefi olanların yanlarında çalışanlar alabilmektedir. Kişinin mükellefiyet türü değiştiğinde yanlarında çalışan kişilerin vergisi vergi karnesi alarak ödenmez. Basit usûl vergi mükellefi olan kuaför, berber, kasap, bakkal, kantin gibi işyeri
sahiplerinin yanlarında çalışan kişilerin 4/a sigortalısı olmaları zorunludur. Basit usul vergi mükellefi esnafın yanında çalışanların vergi karnesi ile vergi ödemeleri, bu kişilerin 4/a sigortalısı yapılmasına engel değildir. Basit usuldeki bir mükellef yanında yardımcı eleman çalıştırırsa ve bunları 4/a sigortalısı yaparsa, diğer vergi kriterlerinin sağlanması şartıyla, sırf yanında elaman çalıştırdığı için gerçek usul vergi mükellefi olmasına gerek yoktur.
DAYANAK
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu.
Resmi Gazete (26200 sayılı)
)