Pert Olan Taşıtın Sigorta Tazminatı ve Satış Kaydı

[FATİH PESEN]

Sayın üstadlarım,

06/2005 de pert olan sigortalı bir taşıtın

07/2005 de tasıt için bir bölüm 4,500 ytl si sigortaca ödenmiştir, araç sigorta
tarafından 09/2005 döneminde sigortanın kendi bünyesinde iş yaptıgı araçları tamır edip satan bir firma tarafından satılıp tarafımıza 7,500 ytl daha ödenmiş olup tarafımızdan 7,500 ytl karsılıgı fatura düzenlememizi istemektedir.

4500 ytl yi 07/2005 döneminde Alınan Avanslar hesabına alıp, tasıtın satıldıgı 09/2005 döneminde mahsup mu etmeliyım yoksa 07/2005 döneminde sigortadan alınan parayı GELİR kaydedip, tasıtın satısının yapıldıgı dönemde ise aşagıdaki muhasebe kaydınımı yapmalıyım?


1-

--------07-2005-----------
102----------------4,500
-----------340-----------4,500
---------/--------------------

--------09/05---------------
340----------4,500
127----------7,500
689------------144
--------255-------11,000
--------391--------1,144--- ( (7500 / 1,18)*0,18)=1,144
------------/------------------

---------------/---------------
102----------7,500
--------127-----7,500
------------/------------------

yoksa;

2-

---------07/2005-----------
102----------------4,500
--------679----------4,500
------------/------------------

--------09/2005------------
127----------------7,500
689----------------4,644
---------255----------11,000
---------391-----------1,144 ( ( 7500 / 1,18)*0,18) = 1,144
--------------/----------------

-------------/-----------------
102-----------7,500
---------127-----7,500
------------/-------------------

2. sıkkın dogru oldugunu düsünüyor, siz üstadların yorumlarını bekliyorum
saygılarımla
FATİH PESEN
SMMM
İST

 

[Nusret Kurdoglu]

Sayın Pesen,

Alınan hasar tazminatı ve onarım gideri ile ilgili bir çalışmayı aşağıya aktarıyorum.

Bu çalışmada, 689 hesaba alınan onarım gideri yerine, pert olan aracın kalan maliyetini düşününüz.

Umarım işinize yarar..

İyi çalışmalar..


TEK DÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNDE
HASAR GÖREN DURAN VARLIK ONARIMI, ALINAN HASAR TAZMİNATI


İşletmenin aktifinde Duran Varlıklar Grubu'nda yer alan sigortalı varlıkların hasar görmesi ve bu hasarın sigorta tarafından karşılanması durumunda, onarım giderlerinin ve alınan tazminatın nasıl kayıtlanacağı konusunda zaman zaman tereddüte düşüldüğü biliniyor. Özellikle, hasar gören M.D.V. bir binek otomobili ise, onarım giderleri, bu giderlere ait KDV ile sigortadan alınan hasar tazminatının nasıl kayda alınacağı konusunda hatalı kayıtlar da yapılabildiği gözleniyor.

Bilindiği gibi, 1999 öncesinde aktifte kayıtlı binek otomobilleri ile, aynı zamanda özel işlerde de kullanılan diğer taşıtların işletim ve bakım giderleri ile amortisman giderleri, vergi matrahının saptanmasında yarım alınıyordu. 01.01.1999 tarihinden itibaren bu uygulamadan vaz geçilmiştir.

Gerek 4008 sayılı Kanun ve gerekse 180 Seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, tamamı gelir ve kurumlar vergisi matrahından indirilemeyecek giderler, "Cari işletim, tamir ve bakım giderleri ve amortismanlar" olarak tanımlanmıştı. Öyle ki, (doğrudan veya Finansal kiralama yoluyla kiralanan taşıt araçlarının kira giderleri dahi bu tanım dışında bırakılmıştı.

Aktifte kayıtlı bir taşıt aracının gördüğü hasarın onarılması için yapılması gereken giderler cari gider olarak tanımlanamaz. Yapılan bu giderler, söz konusu taşıtın hasar görmeden önceki halini yeniden alması için yapılan "olağan dışı" giderlerdir. Bu nedenle de bu tür giderleri, taşıtın normal işletim, tamir ve bakım gideri olarak düşünmemek gerekir.

Eğer hasara uğrayan taşıt sigortalı ise, yaptırılan onarım giderleri karşılığında sigortadan alınacak tazminat tutarı da, aynı Şekilde yapılan giderler gibi "olağan dışı" nitelik taşır. Bu tutarlar, "Olağandışı Gelir" olarak görülmelidir.

M.S.U.G.Tebliği'nin zorunlu uygulamasının başladığı 1994 yılından önce bu tür giderler, açılan bir aracı hesabın borcuna, sigortadan alınan hasar tazminatı da aynı hesabın alacağına kaydedilip, aradaki fark alacak kalıntısı verdiyse, Kar/Zarar hesabının alacağına, borç kalıntısı verdiyse aynı hesabın borcuna kaydedilerek işlem tamamlanabilirdi. Zira o dönemde doğru muhasebe kaygısı değil, doğru matrah kaygısı taşınmaktaydı.

Bu gün bu şekilde kayıt yapma olanağı kalmamış durumdadır. Bu durumda, böyle bir kaydı nasıl yapacağımız konusunu çözmek için, MSU Tebliği'nde yer alan "Gelir Tablosu İlkeleri" ne göz atmak gereklidir.
Yukarıda değindiğimiz 1 numaralı M.S.U. tebliğinde, Gelir Tablosu İlkeleri'nde açıkça belirtildiği gibi;
"Bütün satışlar, gelir ve karlar ile maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilirler ve hiç bir satış, gelir ve kar kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz."

Bu amaç doğrultusunda belirlenen ve "e" bendinde açıklanan ilke ise;
"Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kar ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir."

Bu amaç ve ilkeden açıkça anlaşılmaktadır ki, her hangi bir hasar gideri ile bu hasar için alınan tazminatın bir birine mahsubu yapılarak aradaki fark gelir veya gider kalıntısı olarak gelir tablosuna aktarılmamalıdır. Yapılan gider ve alınan tazminat ilgili hesaplarda brüt değerleri ile yer almalı, dönem sonunda yine brüt değerleri ile gelir tablosuna aktarılmalıdır.

Bu saptamadan sonra, hasar giderlerini ve alınan tazminatın hangi hesaplara kaydedilmesi gerektiği konusuna gelince, yapılan giderin "olağan dışı gider", alınan hasar tazminatından doğan gelirin de "olağan dışı gelir" olduğu açık olduğuna göre, kayıtların yapılacağı hesap grupları kendiliğinden ortaya çıkmaktadır. Gider tutarı 68 grubuna, alınan tazminat tutarı da 67 grubuna kaydedilmelidir.

Saptanan bu gruplar içinde hangi hesapların kullanılması gerektiği konusunda ise, kesin bir çizgi yoktur. Bu noktada "Önemlilik Kavramı" devreye girer. Eğer, 679 ve 689 hesaplarda başka işlemler yoksa, sadece hasar onarımı ve tazminatı ile ilgili gelir ve giderler bu hesapların alt kırımlarına alınmışsa her hangi bir sorun doğmamış demektir.

Ama, bu hesaplara alınmış başka kalemler de varsa, o durumda "Önemlilik Kavramı" uyarınca işlem yapmak gerekiyor. 679 ve 689 hesaplara alınan hasar ödemesi ve tazminatı, içinde bulunduğu 67 ve 68 gruplarının toplam tutarının % 20'sini aşan bir öneme ulaşıyorsa, bu durumda bu tutarların mali tabloda yer alacak Şekilde bağımsız bir büyük defter hesabında yer alması gerekir. (Bu kural, "Diğer" kelimesi ile başlayan bütün kebir hesaplarının alt hesaplarında yer alan kalemler için de geçerlidir.) Buna göre ya bu gruplar içinde yer alan tebliğlerle açılmamış olan boş hesaplardan birini kullanır, ya da de 679 ve 689 hesapları (hasılat ve maliyet için) kullanabilir.

Aşağıdaki örneğimizde de, hasar onarım giderleri için 689, alınan tazminattan doğan gelir için 679 hesap kullanılmıştır. Bu konuda yapılması gereken muhasebe kayıtlarını daha iyi vurgulayabilmek için bir örnek üzerinde çalışma yapalım:

Hasar gören bir binek otomobili için yapılan hasar gideri toplamı 50.000.000 TL.+ KDV (8.500.000 TL.) ve sigortadan alınan tazminat tutarı da 60.000.000 TL. olsun. Yapılması gereken kayıtlar, aşağıdaki gibi olmalıdır:

Hasar giderlerinin kaydı:
------------ ??.??.2000 ---------------
689 DİĞER O.DIŞI GİD.VE ZARARLAR
689 02 DURAN VARLIK HASAR GİDERLERİ 50.000.000
191 İNDİRİLECEK KDV
191 01 ÖDENEN KDV 8.500.000
100 KASA
100 01 KASA HESABI (TL) 58.500.000
-------------- --------------
Alınan tazminatın kaydı:
------------ ??.??.2000 ---------------
100 KASA
100 01 KASA HESABI (TL) 60.000.000
679 DİĞER O.DIŞI GELİR VE KARLAR
679 03- DURAN VARLIK HASAR TAZMİNATLARI 60.000.000
-------------- --------------
Oluşan gelir ve gider hesaplarının, dönem sonunda gelir tablosuna aktarılması:
------------ 31.12.2000 ---------------
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 50.000.000
689 DİĞER O.DIŞI GİDER VE ZARARLAR
689 02 DURAN VARLIK HASAR GİDERLERİ 50.000.000
------------ 31.12.2000 ---------------
679 DİĞER O.DIŞI GELİR VE KARLAR
679 03- DURAN VARLIK HASAR TAZMİNATLARI 60.000.000
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 60.000.000
------------ --------------

Bu kayıtlardan sonra, alınan hasar tazminatı bütünüyle (brüt değeriyle) 690 hesabın alacağına, yapılan onarım gideri de yine bütünüyle (brüt değeriyle) 690 hesabın borcuna gönderilmiştir. Bu yolla bu gelir ve gider kalemlerinin birbiri ile kısmen veya tamamen karşılaştırılıp mahsup edilerek, bir bölümünün gelir tablosu kapsamından çıkarılması önlenmiş, dolayısıyla Gelir Tablosunun "Brüt Değer" esasına oturması sağlanmıştır.

 

[Nusret Kurdoglu]

Sizdeki, 2 aşamalı tahsilat olayının oluşturduğu özel duruma gelince,

Taşıtın kalan maliyeti yine 689 olmalıdır.

4500 ve 7500 YTL tutarlı tahsilatların her ikisi de hasılat durumundadr. Ancak, anlatımınızdan çıkan sonuca göre, 4500 YTL sigortadan alınan tazminattır ve KDV ile ilgisi yoktur.

7500 YTL ise, yine hasılattır ama, anlatımınızdan, hurda aracın satışı olarak algılıyorum. (Yanlış anlamışsam düzeltin lütfen) Bu durumda, 7500 YTL için KDV sorununu çözmek gerekir. Çünkü hursa malzeme için KDV ortadan kalkmıştır ama, bu uygulamaya araç hurdası dahil midir, onu da hurda metal satabilir miyiz, bu durum çözülmelidir.

 

[Onursal TAŞTAN]

Sn. Pesen;

Sorudan anlaşıldığı kadarı ile sigorta şirketinden 4.500 YTL hasar tazminatı almışsınız ve aracınız 7.500 YTL na satılmış. Bu tazminata ek olarak da 7.500 YTL araç satış bedeli almışsınız.

Bu durumda bu iki rakam birbirinden farklıdır. 4.500 YTL hasar tazminatı, 7.500 YTL de satış bedelidir.

Sigorta şirketlerinin yaptığı her türlü sigorta işlemleri KDV den muaf olduğundan 4.500 YTL için KDV sözkonusu değildir. Ancak; araç satışı her ne kadar sigorta şikteti ve onun anlaşmalı tamircisi bu satışa aracılık etmişse de sigorta işlemi değil, muhatabı direkt siz olan bir satış işlemidir. Yani burada muhatap siz ve alıcıdır. Sigorta şirketi ve tamirci de sadece bir aracıdır.

Dolayısıyla sigorta şirketinden alınan 4.500 YTL lik hasar tazminatı bu tazminatın alındığı tarihte 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI hesabına değil, 679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR hesabına kaydedilmeliydi.

Taşıt 7.500 YTL na satılmış. Bu bedele KDV nin dahil olduğu anlaşılıyor. Araç pert olsa da araç üzerindeki her türlü sorumluluk ve hukuki maliklik satılana kadar size aittir. Dolayısıyla satış aslında sizin tarafınızdan yapılmıştır. Bu nedenle de bunu bir sigorta işlemi ya da hasar tazminatı olarak kavramak yanlış olur. Bu bir satış işlemi olduğuna göre KDV de sözkonusudur. Burada araç satış bedeli 6.355,93 YTL, KDV si de 1.144,07 YTL dir. Araç satış bedelini de aracın satıldığı tarihte yine 679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR hesabında izlemelisiniz.

Yaptığınız kayıtlardan anlaşıldığı kadarı ile aracınızın maliyeti 11.000 YTL olup tahsilatlar banka kanalı ile yapılmış. Buna göre kayıtlamalar da bana göre şöyle olmalı.


---------- ../07/2005 ----------
102 4.500.-
.....679..... 4.500.-
sigorta şirketinden hasar tazminatı alınması


---------- ../09/2005 ----------
102 7.500,00
689 4.644,07
.....254..... 11.000,00
.....391..... 1.144,07
pert olan aracın satışından


---------- 31/12/2005 -----------
679 4.500,00
690 144,07
.....689..... 4.644,07
pert olan araç satış zararı

 

[Onursal TAŞTAN]

Sn. Kurdoğlu;

Sizin yanıtları gönderdiğiniz sırada ben yazıyordum. (Görseydim yazmazdım.) Bu arada yazı bir kez de elektrik kesintisi kazasına uğradı.

 

[Yuksekkaya]

Snesen,
Merhaba.
İsterseniz örneğinizi başka gözle inceleyelim.
1-İlgili taşıtın ilk alınışı ile ilgili kaydı şöyle olsun ki atladığın husus bana göre bu.
---------------------/-------------------------
254....................... 15.000 (B)
191....................... 2.700 (B)
320....................... 17.700 (A)
---------------------/------------------------
daha sonra gelişen olayları kayda dökersek,
Sigorta tazminatı alımı
---------------------/--------------------------
100..................... 4.500 (B)
136.................... 4.500 (A)
---------------------/--------------------------
100.................... 7.500 (B)
136.................... 7.500 (A)
---------------------/---------------------------
136.................... 7.500 (B)
679.................... 6.356 (A)
391.................... 1.144 (A)
---------------------/---------------------------
136.................... 4.500 (B)
679.................... 4.500 (A)
---------------------/---------------------------
689.................... 15.000 (B)
254.................... 15.000 (A)
--------------------/---------------------------
679.................... 10.856 (B)
689.................... 10.856 (A)
--------------------/----------------------------
Şayet ayrılmış 257 olsa idi.

--------------------/---------------------------
257................... (B)
254................... (A)
-------------------/---------------------------
kaydı dikkate alınmalı idi.

Sakarya dan selam ve saygılar.

 

[FATİH PESEN]

Yanıtlarınız icin tesekkürler üstadlarım,

Sayın Kurdoglu, dediginiz gibi 7500 ytl hurda aracın kdv dahil satışı ile ilgilidir. Yalnız noter satıs sözlesmesinde kasko degeri 12,000 ytl olarak gözükmektedir. Biz gercek satıs bedelimizi göz önüne alacagız.

güzel bir yere dikkat cekmissiniz Kdv varmıdır yokmudur? (Çünkü hursa malzeme için KDV ortadan kalkmıştır ama, bu uygulamaya araç hurdası dahil midir, onu da hurda metal satabilir miyiz, bu durum çözülmelidir )

Sayın Taştan, dediklerinize tamamıyle katılıyorum, yanıtınız için tesekkürler

iyi calısmalar
Saygılarımla

 

[Yuksekkaya]

Sn.Pesen,
Bir çelişkinizi belirtmeden geçemeyeceğim.Değerli üstadım Sn.Nusret Kurdoğlu diyorki."Çünkü hurda malzeme için KDV ortadan kalkmıştır ama, bu uygulamaya araç hurdası dahil midir, onu da hurda metal satabilir miyiz, bu durum çözülmelidir.
Siz sorunuzda "sigortanın kendi bünyesinde iş yaptıgı araçları tamır edip satan bir firma tarafından satılıp "diyorsunuz.
Burada anlaşıldığı üzere hurda satışı değil hasarlı aracın birileri tarafından
tamiri ve satışı söz konusudur.Ki genellikle de şöyle cereyan eder.Tamir faturaları yeni alana kesilir.Araç hasarlı olarak satılır.Ve hatta bu hususta
sözleşmeye şerh konur.
Şindi bu durumda siz olayı tam anlayıp çözüm istemenizde fayda vardır.
Ayrıca verdiğim çözümde Sn.Kurdoğlu nun Brüt gelir kavramı ihmal edilmiş idi bu konunun dikkate alınmasında fayda vardır.

 

[FATİH PESEN]

Sayın yuksekkaya, dediginiz gibi olay biraz karısık

sigorta firması pert olan arac için A firmaya toplam 12.000 ytl ödeyecek aslında.... A firmasına sen git diyor arabayı tamir edecek pertçi firmayla anlaş gel paranın geri kalanını benden al diyor....

A firması pertciye gidiyor 7250 ye anlasıyor geriye kalan 4750 yi sigortadan alıyor....pertci firma kendine fatura kestirtmiyor ,,,, A firmasından vekalet alıyor o arada aracı tamir edip bir vatandasa 12.900 ytl den satıyor...noter sözlesmesindede pertci arabayı üstüne almadıgından dolayı satan A firması gözüküyor .... olay bu

 

[Yuksekkaya]

Sn.Pesen.
Merhaba.
Tahmin ettiğim gibi çıktı.Dolayısıyla olayın cevabını vermiş oldum.Yanlış
sorgulama cevabı istenmeyen başka yönlara atabiliyor.