T
T U R K O
Ziyaretçi
Yaşar TAŞDEMİR - SGK Müfettişi
İşveren, haftanın 6 günü 45 saat üzerinden çalışmış işçisine haftanın 7. gününü izin kullandırmak zorundadır. Çalışma hayatı içerisinde işverenin işçisine kullandırdığı izin, hafta tatili olarak adlandırılır. İşçilerin çalışmadığı hafta tatili günleri için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın 1 gündelik tutarında ücret, işverenlerce işçilere ödenmesi gerekiyor. İşveren tarafından yapılacak bu tür ödemelerde esas alınacak ücret, asıl ücrettir.
4857 sayılı İş Kanunu'na tabi işyerlerinde, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun hükümleri uyarınca ulusal bayram (29 Ekim) ve genel tatil (resmi bayram; 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, dini bayram; Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı ve 1 Ocak yılbaşı tatili) günü olarak kabul edilen günlerde çalışılmayan günler için ücretlerin tam olarak ödeneceği düzenlenmiş bulunuyor.
Çalışma hayatının olağan akışı içerisinde işveren bazen hafta tatili günlerinde de işçilerini çalıştırmak zorunda kalabiliyor. Bu gibi durumlarda, yani hafta tatili günlerinde işçinin çalıştırılması halinde ortaya çıkan çalışma, normal iş sürelerinin dışında bir çalışma olduğundan 'fazla çalışma' olarak nitelendirilir. 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, hafta tatilinde çalışan işçiye gündelik ücretinin iki buçuk katı tutarında ücret ödenmesi gerekiyor. Bir başka ifadeyle, işçiye bir gündeliği tutarındaki hafta tatili ücretinin dışında, fazla çalışma ücreti olarak yüzde 50 zamlı ücret ödenmesidir. Şöyle ki, işçinin gündeliği 50 TL ise, hafta tatilinde çalıştırılması halinde işçinin eline geçecek olan ücret 125 TL'dir.
Ramazan Bayramı gibi genel tatil günlerinin yanı sıra ulusal tatil gününde işçinin çalıştırılması halinde işçiye günlük ücretin 1 katı tutarında ücret ödenmesi gerekiyor. Buna göre 50 TL gündeliği olan bir işçinin bugünlerde çalışması halinde alacağı ücret 100 TL'dir. Eğer ki Ramazan Bayramı hafta tatili günlerine rastlarsa ve işçiler bugünlerde çalıştırılırsa, işçinin alması gereken gündelik, normal gündeliğinin iki buçuk katı olması gerekiyor. 50 TL gündeliği olan bir işçi, hafta tatiline rastlayan Ramazan Bayramı tatilinde çalışırsa 125 TL gündelik alacaktır. Buna göre, önümüzdeki günlerde yaşayacağımız 19 ve 20 Eylül'e tekabül eden Ramazan Bayramı'nın 1. ve 2. günü çalıştırılan işçilere, işverenler işçilerin normal gündeliğinin iki buçuk katı kadar gündelik vermek zorundadırlar.
* * *
Gece çalışması nasıl uygulanır?
Gece çalışması 'gece' yapılan çalışmadır. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 69'uncu maddesine göre 'gece' en geç saat 20.00'de başlayan ve en erken sabah 06.00'a kadar geçen süredir. Eğer ki işçiler bu süreler içerisinde çalıştırılıyorsa işyerinde gece çalışması söz konusudur. Gece süresi herhalde 11 saatten fazla süremez. İşyerinin bulunduğu coğrafi konuma göre gece süreleri değişkenlik gösterebilmektedir. Gece çalışmaları 7.5 saati geçemez. İşveren gece çalışmasında 7.5 saatlik azami süre sınırlamasına uygunluk göstermez ise idari para cezası ile karşılaşacaktır. 2009 yılı içerisinde gece çalışma süresine uymayarak işçilerini 7.5 saatten fazla gece çalışmasında tutan işverene 4857 sayılı İş Kanunu'nun 104. maddesi gereğince 2009 yılı için 1.012 TL idari para cezası uygulanabilecektir.
4857 sayılı kanun gereğince işverenlerin gece çalıştıracakları işçiler için işe almadan sağlık raporu almaları gerekiyor. İşçilerin alacakları sağlık raporları ile gece çalışmasına elverişli olduklarını belgelemeleri gerekiyor. Gece çalıştırılan işçiler en geç iki yılda bir defa işveren tarafından sağlık masrafları karşılanarak periyodik sağlık kontrollerinden geçirilmeleri gerekiyor. Gece çalışması nedeniyle sağlığı bozulan işçi bu durumu belgelendirirse işverenince mümkünse daha uygun bir işe yerleştirilir. Gece-gündüz vardiyası ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işyerlerinde, gece postalarında çalışan işçilerle gündüz çalıştırılan işçiler en çok bir iş haftası sonunda değiştirilir. Ancak gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanır. Gece ve gündüz postasını değiştirmeyen işveren hakkında da 4857 sayılı İş Kanunu gereğince, 2009 yılı için 1.012 TL idari para cezası uygulanabilecektir. Postası değiştirilecek işçi, kesintisiz ve en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.
