Tarih boyunca ekonomik alanda yaşanan gelişmeler, ödeme yöntemlerinde de bir dizi değişimlerin meydana gelmesine yol açmıştır. Her ne kadar yeni bir ödeme aracı olmasa da senetler halen yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Senetlerin geçerlilik arz edebilmesi açısından doğru bir şekilde düzenlenmeleri gerekmektedir. Aksi halde resmi bir evrak olan ve imzalayan taraflara yasal bir yükümlülük getiren senetlerin, geçersiz olarak değerlendirilmeleri söz konusudur.
Senet tanzim tarihi senet üzerinde yer alan önemli noktalardan biridir. Tanzim tarihi bulunmayan senetlerin yasal olarak herhangi bir geçerlilikleri söz konusu değildir ve bono olarak da kabul edilmemektedir. Bu tarih, senedin düzenlendiği zamanı ifade etmektedir.
Senette ödeme günü konusunda herhangi bir sınırlama söz konusu değildir. Borçlu ve alacaklı arasında yapılan anlaşma doğrultusunda, senedin ödenmesi için 1 hafta süre tanımak da 1 yıl süre tanımak da mümkündür. Bu konuda önemli olan, ödeme tarihinin de senet üzerinde net bir şekilde ifade edilmiş olmasıdır. Ödeme tarihi olmayan ya da düzenleme esnasında boş bırakılan senedin ibraz edildiği tarih, ödeme tarihi kabul edilir. Bu durum sonradan mağduriyetlerin yaşanmasına yol açabilmektedir. Kırtasiyeden alınan matbu senetlerde en çok dikkat edilmesi gereken yer, sol üst köşede sıklıkla rastlanan “vade tarihi” ve “ödeme tarihi”dir. Hukuken “vade tarihi” ile “ödeme tarihi” aynı kavramlardır. Senet metninde “vade tarihi” ve “ödeme tarihi” şeklinde iki ayrı bölüm gösterilmesi bir hatadır.
Bu nedenle, şayet kırtasiyeden alınan bu şekilde bir senet dolduruluyorsa, “vade tarihi” ve “ödeme tarihi” bölümlerinden yalnızca biri doldurulmalı, veya iki kısma da aynı tarih yazılmalıdır. Aksi takdirde, “vade tarihi” bölümüne bir tarih, “ödeme tarihi” bölümüne ise ayrı bir tarih yazılırsa senet geçersiz kabul edilebilir. Uygulamada alacaklıların en çok yaptığı hatalardan birisi, senede bu şekilde iki ayrı vade yazmaktır.
Senetler gibi yaygın olarak kullanılan bir diğer ödeme yöntemi de çeklerdir. Görünüşte aynı mantığa sahip olsalar da çek ve senet arasında bir takım temel farklılıkların varlığı söz konusudur. Bunların başında değerli evrakın muhatabı gelmektedir. Çekin muhatabı, doğrudan bankadır ve bu evrak banka için bir ödeme emri anlamındadır. Senette ise muhatap bir kurum değil, doğrudan borçlu kişinin kendisidir. Çek alabilmek için kredi sicilinin iyi durumda olması ve bankaların güvenini kazanmış olmak gibi şartların mevcudiyeti, çekin daha güvenli bir ödeme aracı olduğunu göstermektedir. Senetler ise doğrudan bireyler arasında imzalandığından ve senet alma konusunda herhangi bir şartın olmamasından dolayı daha riskli görülmektedir. Zira senetler, kırtasiyelerden kolaylıkla temin edilebilmektedir.
Çeklerin yasal ağırlıkları daha yüksektir. Çekin ödenmemesi durumunda bireyin ya da şirketin ağır yaptırımlar ile karşılaşması ve belki de ticari hayatlarının sonlanması söz konusu olabilmektedir. Ödenmemiş bir çekin mahkemeye gitmesi, oldukça ciddi bir durumdur. Ödenmeyen senetler için de mahkemeye başvurmak mümkündür. Ancak bu çekler ile kıyaslandığı zaman çok zorlu bir süreci ifade etmektedir. Ayrıca alınacak maksimum sonuç, alacağın tahsil edilmesidir. Ödenmemiş senedin, çekte olduğu gibi ağır bir yaptırımı söz konusu değildir. Ancak sahte senet düzenleme ya da bilmeden hatalı senet düzenleme gibi durumlar, yasal açıdan ağır sonuçlar içermektedir.
Senet kullanımı konusunda çok merak edilen hususlar arasında nasıl tahsil edildikleri gelmektedir. Senetlerin tahsilatında iki yöntem bulunmaktadır. Bunlardan ilki, senedin bedelinin alacaklı tarafa doğrudan elden ödenmesi ve senedin alınmasıdır. Yaygın olarak kullanılan yöntem de budur. Diğer bir yöntem ise senedin ödeme gününden önce bankaya götürülerek ciro ettirilmesidir. Bankaya tahsile verilen senetler, banka tarafından borçunun adresine en yakın şubeye gönderilir ve borçluya ödeme emri gönderilerek hangi şube ve hesaba ödeyeceği bilgisi iletilir.
Senedin vaat edilen tarihte ödenmemesi durumunda ilk yapılacak şey, protesto edilmesidir. Protesto işlemi bankalar aracılığı ile noter tarafından yapılmaktadır. Senedi kasasında saklayan banka, borçlunun 2 gün içerisinde borcunu ödememesi durumunda noter aracılığı ile protesto çeker. Bu ödeme yapılmasının talep edilmesi anlamına gelmektedir. Kredi notunun düşmesini istemeyen borçlu, bu durumda borcunu ödeyecektir. Ancak ödeme yapılmaması durumunda ikinci bir yol daha bulunmaktadır. Bu da senedin icra yolu ile tahsilidir. İki gün içerisinde kendisinden beklenen ödemeyi yapmayan borçlu, banka avukatları tarafından İcra Mahkemesi’ne bildirilir. Bu durumda dava mahkemede görülür ve borçlunun icraya tabi malları arasından alacaklının alacağı tutar kadarı, avukat ve diğer masraflar da eklenerek tahsil edilmektedir.
Senet Nedir?
Senet, en az iki kişi arasında düzenlenen ve bir tarafın diğerine ödeme yapma yükümlülüğünü beyan ettiği değerli bir evraktır. Daha çok ticari alanda kullanılan senetler, alınan malın ya da hizmetin bedelinin daha sonraki bir dönemde ödeneceğini taahhüt altına almak için düzenlenmektedir. Senetlerin düzenlenmesinden ve ödenmesinden kaynaklı mağduriyetlerin meydana gelmesini engellemek adına, senetlerin düzenlenmesi ve geçerlilik arz edebilmesi için bir dizi yasal tedbir getirilmiştir. Senet doldururken bu hususlara dikkat edilmesi, senedin geçerli olabilmesi ve ödenmemesi durumunda bir hak talebinde bulunulabilmesi açısından önemlidir.Senet Nasıl Düzenlenir?
Geçerli bir senedin düzenlenmesinde aşağıdaki sıralama takip edilmelidir:- Senet üzerinde mutlaka düzenleme tarihi yer almalıdır. Günümüzde kırtasiyelerden kolaylıkla temin edilebilecek olan senetlerde hem düzenlenme tarihinin hem de ödeme tarihinin açık bir şekilde ifade edilmesi gereklidir.
- Ödenecek tutar alanında ödeme tutarının rakam cinsinden ifade edilmesi gerekmektedir. Ancak yazılacak olan rakamın hemen başında ve hemen sonunda hiç boşluk olmayacak şekilde diyez işareti ile kapatılması önem arz etmektedir. Bu sonradan rakamlar üzerinde yapılacak bir değişikliğin önlenmesi açısından alınacak bir tedbirdir. Örnek olarak göstermek gerekirse #1.000# şeklinde bir yazım doğrudur. Ana tutar, Türk lirası olan yere yazılır. Eğer ödemede kuruş ya da küsurat yoksa, bu kısma çizgi çekilmelidir.
- Senedin ana metninde yer alan “sayın” ifadesinden sonra alacaklı kişinin ismi yazılmalıdır. Ayrıca burada da tutarın yeniden yazılması için ayrı bir boşluk daha bulunmaktadır. Bu kısımdaki boşluğa da ödenmesi gereken tutarın yazı ile yeniden beyan edilmesi gereklidir. Burada da yazının başında ve sonunda diyez kullanılması gereklidir. Eğer yazıyla yazılan tutar ile rakamla yazılan tutar arasında farklılık varsa, yazıyla yazılmış olan tutar esas alınmaktadır.
- Doldurulması gereken boşluklardan bir diğeri de “ahzolunmuştur” şeklindeki ibaredir. Burada sözü edilen ödemenin nakit para cinsinden borç mu alındığı yoksa bir hizmet karşılığında mı ödenmesi gerektiği ifade edilmelidir. Borcun nakit alınması söz konusu ise “nakden” yazılması; ödemenin bir mal karşılığında yapılması gerektiğinde ise “malen” yazılmalıdır.
- Senedin sol alt kısmında yer alan borçlu kişi bilgilerinin eksiksiz biçimde doldurulması gereklidir. Özellikle adresinin tam ve açık olması önemlidir. Bununla birlikte, borçlu taraf eğer bir şirket ise mutlaka vergi kimlik numarası da eklenmelidir. Ayrıca kefil varsa, onun bilgilerinin de bu kısımda beyan edilmesi gereklidir. Senet doldururken kefil bulundurulması, borcun ödenmesinin garanti altına alınmasını sağlamaktadır.
- Son olarak senet üzerinde her iki tarafın da imzası yer almalıdır. İmzalar senedin sağ alt kısmında bulunan boşluğa atılmalıdır. Senedin ödenmesi hususunda kefil varsa, kefil her iki imzanın üzerine de birer imza atmakla yükümlüdür.
- Senedin üzerinde mutlaka “poliçe” ifadesinin yer almasına dikkat edilmelidir. Senet metni “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesini içermelidir. Bu şartı sağlamak için senet metnine “İşbu senet karşılığında…” eklenmelidir. Eğer senet Türkçeden başka bir dilde düzenlenecekse, o dilde poliçe kelimesinin tam karşılığı kullanılmalıdır. Bu durum senedin geçerliliği açısından oldukça önemlidir.
Senette Taraflar Kimlerdir?
Senet düzenleme konusunda iki taraf bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, muhatap olarak da ifade edilen borçludur. Bu senet üzerinde yer alan tutarı ödeyeceğini taahhüt eden kişidir. Borçluya ait bilgiler senedin sağ alt kısmında yer almaktadır. İkinci taraf ise lehtar olarak adlandırılan alacaklıdır. Alacaklının adı da senedin ana metninde, ödeme tutarından önce yer almaktadır. Tam anlamıyla bir taraf olarak görülmese de kefiller de senetler üzerinde isimleri bulunan üçüncü kişilerdir. Ancak senedin doldurulmasında kefilin zorunlu olmaması, kefilleri bir taraf olarak değerlendirmeyi olanaksız kılmaktadır.Senette Tanzim Tarihi Neyi İfade Eder?
Senet tanzim tarihi senet üzerinde yer alan önemli noktalardan biridir. Tanzim tarihi bulunmayan senetlerin yasal olarak herhangi bir geçerlilikleri söz konusu değildir ve bono olarak da kabul edilmemektedir. Bu tarih, senedin düzenlendiği zamanı ifade etmektedir.
Senette Ödeme Günü Ne Zamandır?
Senette ödeme günü konusunda herhangi bir sınırlama söz konusu değildir. Borçlu ve alacaklı arasında yapılan anlaşma doğrultusunda, senedin ödenmesi için 1 hafta süre tanımak da 1 yıl süre tanımak da mümkündür. Bu konuda önemli olan, ödeme tarihinin de senet üzerinde net bir şekilde ifade edilmiş olmasıdır. Ödeme tarihi olmayan ya da düzenleme esnasında boş bırakılan senedin ibraz edildiği tarih, ödeme tarihi kabul edilir. Bu durum sonradan mağduriyetlerin yaşanmasına yol açabilmektedir. Kırtasiyeden alınan matbu senetlerde en çok dikkat edilmesi gereken yer, sol üst köşede sıklıkla rastlanan “vade tarihi” ve “ödeme tarihi”dir. Hukuken “vade tarihi” ile “ödeme tarihi” aynı kavramlardır. Senet metninde “vade tarihi” ve “ödeme tarihi” şeklinde iki ayrı bölüm gösterilmesi bir hatadır.
Bu nedenle, şayet kırtasiyeden alınan bu şekilde bir senet dolduruluyorsa, “vade tarihi” ve “ödeme tarihi” bölümlerinden yalnızca biri doldurulmalı, veya iki kısma da aynı tarih yazılmalıdır. Aksi takdirde, “vade tarihi” bölümüne bir tarih, “ödeme tarihi” bölümüne ise ayrı bir tarih yazılırsa senet geçersiz kabul edilebilir. Uygulamada alacaklıların en çok yaptığı hatalardan birisi, senede bu şekilde iki ayrı vade yazmaktır.
Senet ile Çek Arasındaki Farklar Nelerdir?
Senetler gibi yaygın olarak kullanılan bir diğer ödeme yöntemi de çeklerdir. Görünüşte aynı mantığa sahip olsalar da çek ve senet arasında bir takım temel farklılıkların varlığı söz konusudur. Bunların başında değerli evrakın muhatabı gelmektedir. Çekin muhatabı, doğrudan bankadır ve bu evrak banka için bir ödeme emri anlamındadır. Senette ise muhatap bir kurum değil, doğrudan borçlu kişinin kendisidir. Çek alabilmek için kredi sicilinin iyi durumda olması ve bankaların güvenini kazanmış olmak gibi şartların mevcudiyeti, çekin daha güvenli bir ödeme aracı olduğunu göstermektedir. Senetler ise doğrudan bireyler arasında imzalandığından ve senet alma konusunda herhangi bir şartın olmamasından dolayı daha riskli görülmektedir. Zira senetler, kırtasiyelerden kolaylıkla temin edilebilmektedir.
Çeklerin yasal ağırlıkları daha yüksektir. Çekin ödenmemesi durumunda bireyin ya da şirketin ağır yaptırımlar ile karşılaşması ve belki de ticari hayatlarının sonlanması söz konusu olabilmektedir. Ödenmemiş bir çekin mahkemeye gitmesi, oldukça ciddi bir durumdur. Ödenmeyen senetler için de mahkemeye başvurmak mümkündür. Ancak bu çekler ile kıyaslandığı zaman çok zorlu bir süreci ifade etmektedir. Ayrıca alınacak maksimum sonuç, alacağın tahsil edilmesidir. Ödenmemiş senedin, çekte olduğu gibi ağır bir yaptırımı söz konusu değildir. Ancak sahte senet düzenleme ya da bilmeden hatalı senet düzenleme gibi durumlar, yasal açıdan ağır sonuçlar içermektedir.
Senet Nasıl Tahsil Edilir?
Senet kullanımı konusunda çok merak edilen hususlar arasında nasıl tahsil edildikleri gelmektedir. Senetlerin tahsilatında iki yöntem bulunmaktadır. Bunlardan ilki, senedin bedelinin alacaklı tarafa doğrudan elden ödenmesi ve senedin alınmasıdır. Yaygın olarak kullanılan yöntem de budur. Diğer bir yöntem ise senedin ödeme gününden önce bankaya götürülerek ciro ettirilmesidir. Bankaya tahsile verilen senetler, banka tarafından borçunun adresine en yakın şubeye gönderilir ve borçluya ödeme emri gönderilerek hangi şube ve hesaba ödeyeceği bilgisi iletilir.
Senet Ödenmezse Ne Olur?
Senedin vaat edilen tarihte ödenmemesi durumunda ilk yapılacak şey, protesto edilmesidir. Protesto işlemi bankalar aracılığı ile noter tarafından yapılmaktadır. Senedi kasasında saklayan banka, borçlunun 2 gün içerisinde borcunu ödememesi durumunda noter aracılığı ile protesto çeker. Bu ödeme yapılmasının talep edilmesi anlamına gelmektedir. Kredi notunun düşmesini istemeyen borçlu, bu durumda borcunu ödeyecektir. Ancak ödeme yapılmaması durumunda ikinci bir yol daha bulunmaktadır. Bu da senedin icra yolu ile tahsilidir. İki gün içerisinde kendisinden beklenen ödemeyi yapmayan borçlu, banka avukatları tarafından İcra Mahkemesi’ne bildirilir. Bu durumda dava mahkemede görülür ve borçlunun icraya tabi malları arasından alacaklının alacağı tutar kadarı, avukat ve diğer masraflar da eklenerek tahsil edilmektedir.