Serbest Bölgelere Yapılan Taşımacılıkta KDV İstisnası

ferhat

Moderator
Forum Yönetimi
Üyelik
6 Haz 2005
Mesajlar
7,476
Konum
İSTANBUL
SERBEST BÖLGELERE YAPILAN TAŞIMACILIKTA KDV İSTİSNASI

Bilindiği üzere, KDV Kanunu?nun 14/1. maddesinin verdiği yetkiye istinaden yayımlanan 24.12.1984 tarih ve 84/8889 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ile, transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında,

- Deniz,

- Hava,

- Kara,

- Demiryolu

ile yapılan yük ve yolcu taşıma işleri 01.01.1985 tarihinden itibaren KDV?den istisna edilmiştir. Madde gerekçesinde, ?ülkemizin konumu nedeniyle büyük ge­lişme po­tansiyeli taşıyan uluslararası taşımacılığın, transit taşımacılığı da kap­sayacak bi­çimde ve Bakanlar Kurulu'na tanınan yetki çerçevesinde istisna kapsamına alındığı? belirtilmektedir.

Uygulamada, Türkiye?nin diğer bölgeleri ile serbest bölgeleri arasında yapılan yük ve yolcu taşımacılığı işlemlerinin uluslar arası taşımacılık sayılıp sayılmayacağı ve bu kapsamda KDV?den istisna tutulup tutulmayacağı konusu öteden beri tartışmalara konu olmaktadır.

Aşağıda, Türkiye?nin diğer bölgeleri ile serbest bölgeleri arasında yapılan yük ve yolcu taşımacılığının KDV istisnası karşısındaki durumu incelenecek, bu konudaki kişisel görüşlerimiz belirtilecektir.



II- TÜKİYE/YABANCI ÜLKELER İLE SERBEST BÖLGELER ARASINDA YAPILAN TAŞIMACILIK İŞLERİNİN KDV KARŞISINDAKİ DURUMU

A- KDV İSTİSNASI KAPSAMINA GİREN TAŞIMACILIKLAR

Yukarıda da belirtildiği üzere, taşımacılık işlemlerinde KDV istisnası uygulanabilmesi için, yük ve yolcu taşımacılığının transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Bu çerçevede; taşımacılık istisnasının kapsamına;

- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye?den geçerek yabancı bir ülkede sona eren,

- Yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye?de sona eren veya Türkiye?de başlayıp yabancı bir ülkede sona eren

yük ve yolcu taşımacılık işlemleri girmektedir. Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde ilk hareket veya varış noktasının yabancı ülkede bulunması ve bunun bir bütün olarak gerçekleştirilmesi zorunludur.

B- TÜRKİYE?NİN DİĞER BÖLGELERİ İLE SERBEST BÖLGELERİ ARASINDA YAPILAN TAŞIMACILIK İŞLERİNİN KDV KARŞISINDAKİ DURUMU

1- Maliye Bakanlığı?nın Görüşü ve Uygulaması

Maliye Bakanlığı, ?bir taşımacılık işleminin uluslararası taşımacılık sayılabilmesi için, taşıma işinin Türkiye?de başlayıp bir başka ülkede bitmesi, bir başka ülkede başlayıp Türkiye?de bitmesi veya transit olarak yapılması gerektiği, serbest bölgelerin Türkiye sınırları içinde olması nedeniyle Türkiye ile bu bölge arasında yapılan taşımacılık işlerinin uluslararası taşımacılık olarak kabul edilemeyeceği ve taşımacılık istisnasından yararlandırılamayacağı, dolayısıyla KDV?ye tabi bulunduğu? görüşünde olup, uygulamayı da bu doğrultuda yönlendirmektedir(1).

Konu ile ilgili olarak verilen bazı özelgelerin özetleri aşağıdadır:

?Türkiye?nin başka yerlerinden serbest bölgeye veya bu bölgeden Türkiye?nin diğer yerlerine yapılan taşımacılık işleri KDV?ye tabi olup, bu taşımacılık işlerinin KDV?den istisna tutulması kanunen mümkün bulunmamaktadır.?(2)

?Taşımacılık işleminin uluslar arası taşımacılık faaliyeti çerçevesinde değerlendirilebilmesi için, taşıma işinin Türkiye?de başlayıp başka bir ülkede bitmesi, başka bir ülkede başlayıp Türkiye?de bitmesi veya transit olarak yapılması gerekmektedir. Buna göre, Türkiye?den serbest bölgeye yapılan taşımacılık işi uluslar arası taşımacılık faaliyeti olarak değerlendirilemeyeceğinden, taşımacılık istisnasından faydalanılması mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla, bu taşımacılık işlemi Kanun?un 1/1. maddesi uyarınca KDV?ye tabi olacaktır.?(3)

2- Konunun Değerlendirilmesi ve Kişisel Görüşümüz

a- KDV Kanunu?nda Serbest Bölgelerle İlgili Olarak Yer alan Hükümler

Konu hakkında daha iyi bir değerlendirme yapılabilmesi için, öncelikle serbest bölgelerle ilgili olarak KDV Kanunu?nda yer alan hükümlerin incelenmesi gerekir. Buna göre, Kanunda yer alan hükümler aynen aşağıdadır:

?Madde- 11/1-a)İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen roaming hizmetleri?

?Madde- 12/1. Bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır:

a)Teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalıdır.

b)Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da yurt dışındaki müşteriye gönderilmek üzere yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi durumu değiştirmez.

2. Yurt dışındaki müşteri tabiri; ikametgahı, iş yeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade eder. Bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.

a) Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.

b) Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.

3.Fason hizmetlerin serbest bölgelerdeki müşterilere yapılmış sayılması için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.

a) Fason hizmet serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olmalıdır.

b) Fason hizmetten serbest bölgelerde faydalanılmalıdır.?

?Madde- 16/1-c Gümrük Kanunu?ndaki transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar?

?Madde- 17/4- ı Serbest bölgelerde verilen hizmetler?

b- Konunun Değerlendirilmesi ve Kişisel Görüşümüz

Yukarıda da belirtildiği üzere, KDV Kanunu?nun 14. maddesinde düzenlenen taşımacılık istisnası kapsamına, transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında deniz, hava, kara ve demiryolu ile yapılan yük ve yolcu taşıma işleri girmektedir. Taşımacılık istisnasının uygulanabilmesi için, taşıma işinin yabancı bir ülkede başlayıp Türkiye?de sona ermesi veya Türkiye?de başlayıp yabancı bir ülkede sona ermesi gerekmektedir. Ayrıca, yabancı bir memleketten başka bir yabancı memlekete gitmek üzere Türkiye?den geçen yolcu ve eşya taşımacılık işlemleri olarak tanımlanan transit taşımacılık işleri de KDV?den istisna bulunmaktadır.

Öte yandan, 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu?nun 6. maddesinde, ?serbest bölgelerin gümrük bölgesi dışında sayıldığı, bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağı? belirtilmiş, 8. maddesinde ise ?serbest bölge ile Türkiye?nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaretin dış ticaret rejimine tabi olduğu? hükme bağlanmıştır.

Bu çerçevede, öncelikle Türkiye?nin diğer bölgeleri ile serbest bölgeleri arasında yapılan taşımacılık işlerinin işin tabiatı gereği transit taşımacılık olarak kabul edilmesi mümkün değildir. Ayrıca, serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında olmakla birlikte, Türkiye?nin siyasi sınırları içerisinde bulunduğundan, bu bölgelerin Kanun?un 14. maddesi uygulamasında yabancı ülke olarak kabul edilmesi de mümkün değildir. Bu bağlamda, serbest bölgelerin yabancı bir ülke olarak kabulü ve Türkiye?nin diğer bölgeleri ile serbest bölgeler arasında yapılan yük ve yolcu taşımacılığının uluslar arası taşımacılık olarak değerlendirilmesi mevcut düzenlemeye göre mümkün bulunmadığından, sözü edilen taşımacılık işlemlerinin KDV?den istisna tutulması söz konusu değildir(4) Dolayısıyla, anılan taşımacılık işleri KDV?ye tabi bulunmaktadır.

Serbest bölgelere yapılan yük ve yolcu taşımacılığının KDV?ye tabi tutulması, Türkiye?den bu bölgelere yapılan mal teslimlerini mal ihracatı, fason hizmetleri ise hizmet ihracatı sayan Kanun?un 11 ve 12. maddelerine aykırılık oluşturmamaktadır. Kanun?un 11 ve 12. maddelerinde serbest bölgelere yapılan teslimlerin ve hizmetlerden ise sadece fason hizmetlerin ihracat olarak değerlendirileceği açık bir şekilde hükme bağlanmıştır. Ancak, gerek 14. madde hükmünde ve gerekse ilgili BKK?da serbest bölgelere yapılan taşımacılığın istisna kapsamında değerlendirileceğine ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır. Kanunda değişiklik yapılmadığı sürece söz konusu taşımacılık işlemlerinin taşımacılık istisnası kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca, gerek Bakanlar Kurulu?nun gerekse Maliye Bakanlığı?nın anılan taşımacılık işlemlerini bir kanun değişikliği yapılmadan 14. madde kapsamında değerlendirme yetkisi bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, yabancı ülkelerden serbest bölgelere ve serbest bölgelerden yabancı ülkelere yapılan taşımacılık işlemleri Kanunun 14. maddesine göre KDV?den istisnadır. Sadece serbest bölge sınırları içerisinde yapılan taşımacılık işlemi Kanunun 17/4-ı maddesine göre KDV?den istisna, bir serbest bölgeden başka bir serbest bölgeye yapılan taşımacılık işlemi ise KDV?ye tabi bulunmaktadır.



III- SONUÇ

Yukarıda yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere, gümrük bölgesi dışında olmakla birlikte Türkiye?nin siyasi sınırları içerisinde bulunan serbest bölgelerin yabancı bir ülke olarak kabulü ve Türkiye?nin diğer bölgeleri ile serbest bölgeler arasında yapılan yük ve yolcu taşımacılığının uluslar arası taşımacılık olarak değerlendirilmesi mevcut düzenlemeye göre mümkün bulunmadığından, bu taşımacılık işlerinin KDV?den istisna tutulması söz konusu değildir. Dolayısıyla, anılan taşımacılık işleri KDV?ye tabi bulunmaktadır. Ayrıca, yabancı ülkelerden serbest bölgelere ve serbest bölgelerden yabancı ülkelere yapılan taşımacılık işlemleri Kanun?un 14. maddesine göre KDV?den istisna, sadece serbest bölge sınırları içerisinde yapılan taşımacılık işlemi Kanun?un 17/4-ı maddesine göre KDV?den istisna, Türkiye sınırları içerisinde bir serbest bölgeden başka bir serbest bölgeye yapılan taşımacılık işlemi ise KDV?ye tabi bulunmaktadır.

Yazar:DurmuşYenerÖZEl
 

Benzer konular

Üst