Ek 6 Kapsamında Sigortalı Olabilecek Kişiler
Kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan;
– Ticari taksi, dolmuş, minibüs, otobüs ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma araçlarında çalışan şoförler,
– Minibüs, dolmuş gibi toplu taşım araçlarının geliş ve gidiş saatlerini kaydeden, bekleyen yolcuların sıra düzenini sağlayan ve bu araçlara binme işini organize eden değnekçi, kahya, simsar, çığırtkan v.b. isimlerle adlandırılan yönlendiriciler, (Bunlar ücretlerini günlük ya da haftalık olarak dolmuş hattındaki şoförlerden almakta olsalar da 2014/5 sayılı SGK Genelgesine göre bunlar da Ek-r kapsamında sigortalı olabilirler.)
– Okul öncesi çocukları ve/veya ilköğretim öğrencilerini taşıyan okul servis araçlarında, araç içi düzenini sağlayan, öğrencilerin araca iniş ve binişlerinde yardımcı olan rehber personel (hostes),
– Film, tiyatro, sahne, gösteri, ses ve saz sanatçıları ile müzik, resim, heykel, dekoratif ve benzeri diğer uğraşları içine alan bütün güzel sanat kollarında çalışanlar ile düşünürler ve yazarlardan Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda çalışanlar,
ek-6 kapsamında sigortalı olabilirler.
Başvuru – Sigortalılık Giriş İşlemleri
Ek-6 sigortalılığına giriş ve kayıt işlemleri SGK tarafından hazırlanmış olan matbu Şehir İçi Toplu Taşıma Araçlarında Kısmi Süreli Çalışanlara Giriş Bildirgesi ile yapılır. Bu bildirgeye SGK’nın internet sayfasındaki Form ve Dilekçeler bölümünden ulaşılabilir.
• Belgenin 14 numaralı bölümünün şoförün çalıştığı ticari araç sahibi veya işleteni tarafından doldurulup onaylanması gerekir.
• Belgenin 15 numaralı bölümünün ise sigortalı olacak kişi;
– Şoför olarak çalışıyorsa belge araç sahibinin üyesi olduğu meslek odası (şoförler odası, minibüsçüler odası, otobüsçüler odası gibi) veya meslek kooperatifi tarafından,
– Yönlendirici (değnekçi v.s.) olarak çalışıyorsa zabıta tarafından,
– Okul servis aracında rehber personel (hostes) olarak çalışıyorsa taşımacı onayı ile taşımacılık özel izin belgesini onaylayan belediye tarafından,
doldurulup onaylanması gerekir.
Yönlendirici (değnekçi v.s.) olarak çalışanların giriş belgesinin ayrıca ücret aldığı araç sürücüsü tarafından da imzalanması gerekir.
• Belgenin diğer kısımlarının ise sigortalı olacak kişi tarafından doldurulup imzalanması gerekir. Ayrıca sigortalı olacak kişi aynı zamanda işsizlik sigortasına da tabi olmak istiyorsa belgenin altında yer alan “İşsizlik sigortası primi ödemek istiyorum” kısmını, eğer işsizlik sigortasına tabi olmak istemiyorsa “İşsizlik sigortası primi ödemek istemiyorum” kısmını işaretlemesi gerekir.
Bu şekilde doldurulup tamamlanmış olan giriş belgesi şoförlük mesleğinin yapıldığı yerdeki SGK Müdürlüğüne teslim edilir veya posta yoluyla gönderilir.
Giriş belgesiyle birlikte, sigortalı olacak kişi ile araç sahibi arasında imzalanmış olan kısmi süreli iş sözleşmesinin, yetki belgesi, rüsum, yol güzergahı, toplu taşıma işinde kullanılan aracın plakasına ait bilgi ve belgelerin de SGK’ya verilmesi / gönderilmesi gerekir.
Sigortalılığın Başlangıcı ve Sona Ermesi
• Ek 6 kapsamında sigortalı olanların sigortalılığı, yukarıda belirtilen giriş bildirgesinin eksiksiz bir şeklide doldurulup ilgili yerlere onaylatılıp SGK’ya verildiği tarihte başlar.
• Ek 6 kapsamında sigortalı olanların sigortalılığı;
– Kişinin 4/1-a (SSK), 4/1-b (Bağ-Kur) veya 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamında uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başlaması,
– İsteğe bağlı sigortalı olması,
– Toplu taşıma aracı sahibinin yanında ayda on günden fazla çalışması,
– Çalıştığı işten ayrılması,
– Ölümü,
halinde sona erer.
Ayrıca, ek 6 kapsamında çalışanların sigortalıkları işten ayrıldıklarının kendileri veya bunları çalıştıran kişilerin/işverenlerin bildirimi halinde de sona erdirilir.
4/1-a (SSK) kapsamında çalışmaya başladığı için ek-6 sigortalılığı sona erdirilen kişinin, çalıştığı işyerinden sigorta çıkışının verilmesi yani 4/1-a (SSK) kapsamındaki sigortalılığının sona ermesi halinde, kişinin kendisi veya işvereni tarafından ek-6 sigortalılığının sona erdirilmesine yönelik herhangi bir talep de yoksa, kişinin SGK’daki dosyasına bakılır, eğer araç sahibi ile arasında yaptığı kısmi süreli sözleşmede sözleşme bitiş tarihi yoksa, bu durumdaki kişinin tekrar başvuru yapma şartı aranmadan ek-6 sigortalılığı tekrar başlatılır.
Ek-6 Kapsamında Sigortalı Olma Şartları
Ek 6 ncı madde kapsamında sigortalı olabilmek için;
– 4/1-a (SSK) kapsamında tam süreli çalışmamak ve uzun vadeli sigorta kollarına tabi olmamak,
– 4/1-b (Bağ-Kur) ve 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olmamak,
– İsteğe bağlı sigortalı olmamak,
– 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamında (bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birliklerde) sigortalı olmamak,
– Kendi sigortalılığından dolayı gelir veya aylık (emeklilik – malullük aylığı, iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle sürekli iş göremezlik geliri) almamak,
gerekir.
Ek 6 Kapsamında Sigortalı Olamayacak Kişiler
– Ticari taksi, dolmuş, minibüs, otobüs gibi toplu taşıma araçları sahiplerinin yanında ücret karşılığında tam süreli çalışanlar ile ayda 10 günden fazla çalışanlar Ek-6 kapsamında sigortalı olamazlar, bu durumda olanları araç sahiplerinin 4/1-a (SSK) kapsamında normal işçi gibi sigortalı yapmaları gerekir.
– Kullandığı ticari taksi, minibüs, otobüs, dolmuş gibi toplu taşım aracı kendisine ait olan yani plaka sahibi olan kişi vergi mükellefi olacağından, bunlar 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılırlar, dolayısıyla bunlar Ek-6 kapsamında sigortalı olamazlar.
– Taksi, dolmuş ve minibüslerde şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan edip ilgili kooperatiflere, meslek odasının bulunmadığı yerlerde ise şoförler odasına üye olanlar, esnaf ve sanatkar sicil müdürlüğüne kayıt yaptırmak mecburiyetinde olduklarından, bunlar 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılırlar, dolayısıyla bunlar Ek-6 kapsamında sigortalı olamazlar.
– Şehiriçi toplu taşıma işlerinin ihale yoluyla alınması halinde bu araçlarda çalışan şoförler ek 6 kapsamında sigortalı olamazlar, bunları araç sahiplerinin 4/1-a (SSK) kapsamında normal işçi gibi sigortalı yapmaları gerekir.
– 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu gereğince hazırlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinde araç sahibi dışında başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilenler bu işlerden dolayı vergi mükellefi olacağından, bunlar da 4/1-b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılırlar, dolayısıyla Ek-6 kapsamında sigortalı olamazlar.
Emekli Olan Şoförlerin Durumu
Emekli olan şoförün taksi, minibüs, otobüs, dolmuş gibi herhangi bir toplu taşıma aracında çalışması halinde, araç sahibi yanında 10 günden az ya da fazla çalışması olup olmadığına veya başka bir işyerinde sigortası olup olmadığına bakılmaksızın, çalıştığı araç sahibi tarafından sosyal güvenlik destek primine tabi olarak SGK’ya bildirilmesi ve araç sahibi tarafından her ay bu şoför adına SGK’ya sosyal güvenlik destek primi ödenmesi gerekir.
Birden Fazla Araçta Çalışanların Durumu
Ay içerisinde birden fazla toplu taşıma aracı sahibinin yanında çalışan veya bir araçta çalışıyorken yeni bir toplu taşıma aracı sahibinin de yanında çalışmaya başlayan şoförün, her bir araç sahibiyle yapmış olduğu kısmi süreli iş sözleşmesini SGK’ya vermesi gerekir. Ancak, bu durumdaki şoför her bir sözleşme için ayrı ayrı prim ödemez, sadece aylık 30 gün karşılığı olan primi öder.
Ticari Araç Sahiplerinin Sorumluluğu
Ticari araç sahipleri tarafından on günden az çalıştırılan şoförlerin ek 6 ncı madde kapsamında sigortalı olması durumunda on günden az çalışılan süre için ticari araç sahibi tarafından SGK’ya başka bir bildirim yapılması gerekmez. Eğer şoför araç sahibinin yanında ayda 10 gün veya daha fazla süreyle çalışıyorsa bu durumda araç sahibinin şoförü normal sigortalı olarak SGK’ya bildirmesi gerekir, artık ek-6 sigortalılığı geçersiz hale gelir.
Aynı şekilde emekli olan şoförü ticari aracında çalıştıran araç sahibinin, şoförü 10 günden az veya fazla çalışmasına bakmaksızın, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak SGK’ya bildirmesi gerekir.
Aracında çalışan şoförün Ek-6 kapsamında sigortalılığı başlatılmamışsa, şoför ayda 10 günden az çalışıyor olsa bile, bu şoförün herhangi bir şekilde araçta çalıştığını tespit edilmesi, SGK’ya bildirilmesi, herhangi bir ihbar – şikayet olması halinde o şoför sigortasız çalıştırılan işçi statüsünde değerlendirilir ve araç sahibine SGK tarafından gerekli yaptırım ve cazlar uygulanır. Bu tespitten sonra araç sahibi Ek-6 kapsamında şoförün sigortalılığını başlatsa bile, bu sigorta geriye dönük geçerli olmaz, uygulanan cezalar kaldırılmaz.
Geriye Dönük Ek-6 Sigortası Yaptırılabilir mi ?
Ek-6 sigortalılığı giriş bildirgesinin eksiksiz doldurulup, ilgili yerlere onaylatıldıktan sonra eklerindeki belgelerle SGK’ya verildiği tarihte başlatıldığından, geriye dönük Ek-6 sigortalısı olmak, geriye dönük Ek-6 sigorta kaydı yaptırmak mümkün değildir. Hatta giriş bildirgesi eksik doldurulmuşsa, onaylatılması gereken yerlere onaylatılmamışsa, ekinde verilmesi gereken belgeler eksik verilmişse bu durumda verilen bildirge, dolayısıyla yapılan başvuru geçersiz sayılır, sigortalılık başlatılmaz.
Prim Ödeme Yükümlüsü ve Ödenecek Prim Tutarları
Ek-6 kapsamında sigortalı olanlar isteğe bağlı sigortalılar gibi sigorta primlerini kendileri ödemekle yükümlüdürler. Bunları çalıştıran araç sahiplerinin primlerin ödenmesiyle ilgili hiçbir yükümlülüğü bulunmamaktadır. Primleri araç sahibinin ödüyor olması bu durumu değiştirmez.
Her aya ait sigorta priminin takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir. Yasal süresi içinde ödenmeyen primlere 5110 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi gereğince ödenme tarihine kadar gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanır.
Ek-6 kapsamındaki sigortalılardan, kendi belirleyecekleri prime esas kazançları üzerinden yüzde 20 malullük – yaşlılık – ölüm sigortası primi, yüzde 12,5 genel sağlık sigortası primi alınır. Ayrıca giriş belgesinin altında yer alan “İşsizlik sigortası primi ödemek istiyorum” kısmını işaretlemiş olanlardan yüzde 3 işsizlik sigortası primi alınır. Sigortalı ayrıca kendisi bir tercihte bulunup SGK’ya farklı bir prime esas kazanç bildirmemişe, bunların primi aylık brüt asgari ücret üzerinden tahakkuk eder. Asgari ücret alt sınırdır.
Bu kapsamdakilerden 2019 yılı sonuna kadar her ay için 26 gün üzerinden prim alınacak olup, bu ödeme aylık 30 gün üzerinden değerlendirilmektedir. Bunlardan; 2020 yılında aylık 27 gün üzerinden, 2021 yılında aylık 28 gün üzerinden, 2022 yılında aylık 29 gün üzerinden, 2023 yılında ise aylık 30 gün üzerinden prim alınacak ve herhangi bir yasal değişiklik olmazsa bu 30 olarak sabitlenecektir. Bu tarihten sonra Ek-6 kapsamında sigortalı olanlar her ay 30 gün üzerinden prim ödeyeceklerdir.
