Ynt: Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin Muhasebesi
Tarih : 26.01.2009
Sayı : B.07.1.GİB.4.16.16.01.KV-08-02/228
Konu : Tarımsal kalkınma kooperatifinin
kurumlar vergisi mükellefiyeti hk.
??.. TARIMSAL KALKINMA KOOPERATİFİ
Başkanlığımıza verilen 15.01.2009 tarihli dilekçenin incelenmesinden; sermaye üzerinden kar dağıtmadığı, başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse vermediği, ortaklara yedek akçe dağıtmadığı ve üst birliğe üye olduğu belirtilen kooperatifinizin;
- Sadece ortaklarından zeytin alıp işledikten sonra satması,
- Belediyeye ait dükkanları kiralayıp üçüncü kişilere kiraya vermesi,
durumunda, kurumlar vergisi mükellefi olup olmayacağı konusunda bilgi talep edildiği anlaşılmıştır.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendinde, kooperatiflerin kazançlarının kurumlar vergisine tabi olduğu belirtilmiş, 2 nci maddesinin (2) numaralı fıkrasında ise 24.04.1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa veya özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile benzer nitelikteki yabancı kooperatifler kurumlar vergisi mükellefleri arasında sayılmıştır.
Aynı Kanunun 4 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (k) bendinde; Tüketim ve taşımacılık kooperatifleri hariç olmak üzere, ana sözleşmelerinde sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hükümler bulunup, bu hükümlere fiilen uyan kooperatiflerin kurumlar vergisinden muaf oldukları belirtilmiştir.
03.04.2007 tarih ve 26482 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin ?Sadece ortaklarla iş görülmesi? başlıklı (4.13.1.4.) bölümünde; ?Kooperatifler ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarının ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarının sağlanıp korunmasını amaçladıkları için faaliyetin normal olarak sadece ortaklarla sınırlı olması gerekmektedir. Bu nedenle, bir kooperatifin kurumlar vergisi muafiyetinden yararlanabilmesi için ana sözleşmesinde sadece ortaklarla iş görülmesine ilişkin hüküm bulunması ve fiilen de bu hükme uyulması gerekmektedir.
Ortak dışı işlemler, sadece ortak olmayanlarla yapılan işlemleri değil, ortaklarla kooperatif ana sözleşmesinde yer almayan konularda yapılan işlemleri de kapsamaktadır.? açıklamasına yer verilmiştir.
Aynı tebliğin ?Üretim kooperatiflerinde ortak dışı işlemler? başlıklı (4.13.1.4.1.) bölümünün birinci paragrafında ise; ?Üretim kooperatiflerinin, ortaklarından aldığı ürünleri, niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmadan üçüncü kişilere satmaları ortak dışı işlem sayılmamaktadır. Ortaklardan alınan ürünlerin bir takım işlemlerden geçirildikten sonra niteliği değiştirilmiş olarak üçüncü kişilere satılması ise ortak dışı işlem sayılmaktadır.? açıklaması yapılarak verilen 2 nolu örnekte; ?Ortaklardan alınan zeytinlerin ayıklanma ve temizlenme gibi işlemlerle sofralık zeytin haline getirilerek üçüncü kişilere satılması ortak dışı işlem sayılmazken, bu zeytinlerin çeşitli işlemlere tabi tutarak zeytinyağı şeklinde ortaklara veya üçüncü kişilere satılması halinde, bu satış işlemi ortak dışı işlem sayılacaktır.? denilmiştir.
Konu hakkında ?. Vergi Dairesi Müdürlüğünden alınan 21.01.2009 tarih ve ?. sayılı yazının incelenmesinden;
?Dairelerine verilen 05.06.2008 tarih ve ? evrak kayıt nolu dilekçede, ?... adresinde mülkiyeti ?. Belediyesine ait 8 adet işyeri ve 1 adet deponun 10 yıllığına Kooperatifinizce kiralandığını bildirdiğiniz,
?Söz konusu dilekçe ekinde verilen ? 3.Noterince onaylanmış 17.06.2006 tarih ve ? nolu karar suretinden, ?. Belediyesince yapılan 8 adet işyerinin ve 1 adet deponun kooperatifinizce kiralanmasına, kiralanan dükkanlardan 6 tanesinin ve 1 adet deponun ihale suretiyle üçüncü kişilere kiraya verilmesine, kalan 4 ve 5 nolu dükkanlarda da kooperatif adına perakende zeytin, zeytinyağı, ezme, sabun, kolonya ve diğer gıda ve temizlik malzemeleri satılmasına karar verildiği,
?Vergi Dairesi yoklama memuru tarafından düzenlenen 23.06.2008 tarih ve ?..cilt nolu yoklama fişi ile de, kooperatifinizin 09.06.2008 tarihinden itibaren yukarıda belirtilen adreste perakende zeytin ve zeytin mamulleri satışı yapmaya başladığının tespit edildiği,
anlaşılmıştır.
Buna göre; her ne kadar kooperatifinize ait ana sözleşmede, sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yönetim kurulu başkan ve üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi, yedek akçelerinin ortaklara dağıtılmaması ve sadece ortaklarla iş görülmesine dair hükümler bulunduğu belirtilmekte ise de, gerek ortaklardan alınan zeytinlerin bir takım işlemlerden geçirildikten sonra niteliğinin değiştirilerek, zeytinyağı, ezme ve benzeri mamuller haline getirildikten sonra üçüncü kişilere satılması, gerekse belediyeden kiralanan gayrimenkullerin üçüncü kişilere ihale yoluyla kiralanması, muafiyet şartlarından ?sadece ortaklarla iş görülmesi? ilkesini ihlal sayıldığından, Kooperatifinizin muafiyet şartlarını ihlal ettiği tarih itibariyle kurumlar vergisi mükellefiyetinin tesis edilmesi gerekmektedir.
Bilgilerinizi rica ederim.
