T
T U R K O
Ziyaretçi
Yahya Arıkan
Kamuoyunda kısaca ?varlık barışı? olarak anılan düzenleme, bilindiği gibi temelde yurtdışındaki paranın Türkiye?ye çekilmesi amacını taşıyor. Ancak dikkatlerden kaçan çok önemli hususlar da içeriyor. Özellikle ihracat yapan işletmelerin yakın gelecekte ticari yaşamlarını sürdürürken vergi idaresinin ?kod 4 ya da kod 5 adlı? kara listelerine girmemesi için varlık barışından yararlanmaları yaşamsal önem taşıyor.
Kod 4 ya da kod 5, mal ya da hizmet alımı ile ilgili olarak düzenlediği faturalarda sorun olasılığı bulunan şirketler için başvurulan bir uygulama. Vergi idaresi, bu olasılık karşısında bir anlamda şirketleri ?kara listeye? alıyor. Koda giren şirketlerin piyasada iş yapması mümkün olmuyor. Yararlanma süresi 30 Eylül 2009 tarihinde sona erecek olan varlık barışından yararlanacak şirketler için öncelikle bu riskin ortadan kalktığını belirtelim.
Bakanlar Kurulu almış olduğu 3 aylık süre uzatımını daha önce olduğu gibi kullanabilecek ve bizce kullanmalıdır da. Ancak mükelleflerin buna güvenmeyip zamanında yararlanmasını öneriyoruz.
Hükümetin amacına ulaşması için de 1 Ekim?de açılacak olan Meclis?te düzenleme yapılarak yasada; vergi incelemesi yapılmayacak yıllara 2008 yılının da eklenmesinde büyük yarar vardır.
Bugün için geçerli düzenleme 10 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete?de yayımlanarak yürürlüğe giren 5917 sayılı ?Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı Hükümlerin İlgili Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun?la yapıldı.
Buna göre, 01 Haziran 2009 tarihi itibarıyla sahip olunan varlıkların 30 Eylül 2009 tarihine kadar bildirim veya beyanına olanak sağlanıyor.
Hangi varlıklar beyan edilebilecek?
Varlık Barışı Kanunu?nun uygulanması ile ilgili olarak daha önce 5811 sayılı kanunda şartlar yayımlandı. Buna göre;
1)- Gerçek veya tüzelkişilerin, 01 Haziran 2009 tarihi itibarıyla sahip olduğu yurtdışındaki; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, varlığı kanaat verici bir belgeyle ispat edilen taşınmazları, TL cinsinden rayiç bedelle banka veya aracı kuruma bildirilecek ya da vergi dairelerine beyan edilecek.
2)- Bu kıymetler, Vergi Usul Kanunu uyarınca, defter tutan mükelleflerce beyan tarihi itibarıyla kanuni defterlere kaydedilebilecek. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu kanun hükümleri uyarınca kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için, pasifte, özel fon hesabı açacaklar. Bu fon hesabı, sermayenin parçası sayılacak, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacak, işletmenin tasfiye edilmesi halinde ise vergilendirilmeyecek. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca gösterecekler. Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak.
3)- Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin sahip olduğu, Türkiye?de bulunan ancak 01 Haziran 2009 tarihi itibarıyla kanuni defter kayıtlarında, işletmenin özkaynakları arasında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 30 Eylül 2009?a kadar TL cinsinden rayiç bedelle, vergi dairelerine beyan edilecek.
4)- Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu kanun hükümlerine göre Vergi Usul Kanunu uyarınca kanuni defterlerine taşınmazlar dışındaki varlıklarını, banka ve aracı kurumlardaki hesaplara yatırmak suretiyle kaydederek, pasifte özel fon hesabı açacaklar. Bu fon hesabı, sermayenin parçası sayılacak ve beyan tarihinden itibaren 6 ay içinde sermayeye eklenecek. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca gösterecekler. Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak. Defter tutma yükümlülüğü bulunmayan gelir vergisi mükellefleri, taşınmazlar dışındaki varlıklarına ait tutarları, banka ve aracı kurumlardaki hesaplara yatırabilecek. Bunlar için diğer şartlar aranmayacak.
5)- Vergi dairelerine yurtdışından getirilen ekonomik varlıkların değeri üzerinden yüzde 2, yurtiçinde beyan edilen varlıkların değerlerinin yüzde 5 oranında vergi kesilecek. Bu vergi, kesintinin yapıldığı ayın sonuna kadar ödenecek. Vergi, hiçbir şekilde gider yazılamayacak ve başka bir vergiden mahsup edilemeyecek
6)- Yurtdışından veya yurtiçinden beyan edilen varlıklar nedeniyle 01. Ocak 2008?den önceki dönemlere ilişkin vergi incelemesi yapılmayacak.
Vergi incelemesinin tarihi belirleyici
5917 sayılı yasa çerçevesinde Varlık Barışı?ndan faydalananlar için 19 Haziran 2009 öncesi ?vergi incelemesine başlanılmamış olması? koşulu bulunmaktadır. Burada vergi incelemesinin hangi tarihte başladığının tespiti çok önem taşımaktadır. Vergi incelemesine 19.06.2009 tarihinden önce başlanılmış ise, Varlık Barışı?ndan yararlanılamaz. İnceleme başlama tarihi bu tarihten önce değil ise Varlık Barışı?ndan yararlanılabilir,
Ancak, diğer nedenlerle, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (19 HAZİRAN 2009) sonra başlayan 01 Ocak 2008 tarihinden önceki dönemlere ilişkin (2004-2005-2006-2007) vergi incelemeleri sonucu, gelir, kurumlar ve katma değer vergisi yönünden tespit edilen matrah farkından, bu kanun kapsamında beyan edilen tutarlar mahsup edilerek tarhiyat yapılacak.
ÖRNEK:
(X) A.Ş yurtiçinde 01.06.2009 tarihi itibarı ile işletmesinin özkaynaklarında yer almayan 500.000.-TL?yi (Y) Bankası?na yatırmak suretiyle 20.08.2009 tarihinde beyan ederek yasal defterlerine kayıt yapmıştır. 500.000 TL üzerinden hesaplanan 25.000.-TL vergi tahakkuku yaptırmış olup, tahakkuk eden vergi 30.09.2009 tarihinde ödenecek duruma getirmiştir. (Tahakkuk eden vergiler beyanı izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir.) Mükellef hakkında 2006 yılı vergi incelemesi 2010 tarihinde yapıldığını varsayarak, inceleme sonucunda 400.000. -TL Kurumlar Vergisi ve 200.000.-TL KDV Matrah farkı tespit edilmiştir.
Bu durumda, inceleme sonucu bulunan toplam 600.000.TL matrah farkından Vergi Barışı Kanunu?na göre beyan edilen 500.000.-TL mahsup edilecek, geri kalan tutar olan 100.000.- TL üzerinden Kurumlar Vergisi ve KDV Tarhiyatı (hesaplaması) yapılacaktır.
Ancak mükellefler hakkında gümrük, kaçakçılıkla mücadele, vergi usul kanunlarındaki suçlar yönünden hapis cezasını gerektiren bazı fiillerle ilgili soruşturma ve kovuşturmalar devam edecek. Vergi usul kanunumuzda hürriyeti bağlayıcı ceza ile cezalandırılan fiiller 359. maddede sayılmıştır. Bu fiiller kısaca, yanıltıcı veya sahte belge düzenlemek veya kullanmak, muhasebe hilesi yapmak, defter ve belgeleri ibrazdan kaçınmak, defter sayfalarını veya belgeleri tahrif etmek veya yok etmek, olmayan şahıslar adına hesaplar açmak gibi fiillerdir. Bu fiillerin suç oluşturması, maddede ?vergi ziyaı?nın varlığı koşuluna, vergi ziyaı sebebiyle cezalı tarhiyat yapılmış olunması gibi bir koşula bağlanmamıştır.
Bu nedenle, bu fiiller neticesinde vergi ziyaı olmasa veya Varlık Barışı Kanunu uyarınca beyan edilen değer veya varlıkların mahsubu neticesinde vergi ziyaı yok sayılsa dahi, maddenin yaptırıma bağladığı fiiller neticesinde suç yine oluşmuş olacaktır. Bu nedenle inceleme elemanları, varlık beyanı sebebiyle tarhiyat önermeseler dahi, suç duyurusunda bulunabileceklerdir.
7)- Kanun uygulaması kapsamında bildirilen veya beyan edilen değerler üzerinden tarh edilen vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenir. Kanun uygulaması kapsamında ödenen vergi gider yazılamaz ve başka bir vergiden mahsup edilemez.
Beyan edilen varlıklarla ilgili olarak Vergi Usul Kanunu?nun amortismanlara ilişkin hükümleri uygulanmaz. Bu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmez.
Kamuoyunda kısaca ?varlık barışı? olarak anılan düzenleme, bilindiği gibi temelde yurtdışındaki paranın Türkiye?ye çekilmesi amacını taşıyor. Ancak dikkatlerden kaçan çok önemli hususlar da içeriyor. Özellikle ihracat yapan işletmelerin yakın gelecekte ticari yaşamlarını sürdürürken vergi idaresinin ?kod 4 ya da kod 5 adlı? kara listelerine girmemesi için varlık barışından yararlanmaları yaşamsal önem taşıyor.
Kod 4 ya da kod 5, mal ya da hizmet alımı ile ilgili olarak düzenlediği faturalarda sorun olasılığı bulunan şirketler için başvurulan bir uygulama. Vergi idaresi, bu olasılık karşısında bir anlamda şirketleri ?kara listeye? alıyor. Koda giren şirketlerin piyasada iş yapması mümkün olmuyor. Yararlanma süresi 30 Eylül 2009 tarihinde sona erecek olan varlık barışından yararlanacak şirketler için öncelikle bu riskin ortadan kalktığını belirtelim.
Bakanlar Kurulu almış olduğu 3 aylık süre uzatımını daha önce olduğu gibi kullanabilecek ve bizce kullanmalıdır da. Ancak mükelleflerin buna güvenmeyip zamanında yararlanmasını öneriyoruz.
Hükümetin amacına ulaşması için de 1 Ekim?de açılacak olan Meclis?te düzenleme yapılarak yasada; vergi incelemesi yapılmayacak yıllara 2008 yılının da eklenmesinde büyük yarar vardır.
Bugün için geçerli düzenleme 10 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete?de yayımlanarak yürürlüğe giren 5917 sayılı ?Bütçe Kanunlarında Yer Alan Bazı Hükümlerin İlgili Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun?la yapıldı.
Buna göre, 01 Haziran 2009 tarihi itibarıyla sahip olunan varlıkların 30 Eylül 2009 tarihine kadar bildirim veya beyanına olanak sağlanıyor.
Hangi varlıklar beyan edilebilecek?
Varlık Barışı Kanunu?nun uygulanması ile ilgili olarak daha önce 5811 sayılı kanunda şartlar yayımlandı. Buna göre;
1)- Gerçek veya tüzelkişilerin, 01 Haziran 2009 tarihi itibarıyla sahip olduğu yurtdışındaki; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, varlığı kanaat verici bir belgeyle ispat edilen taşınmazları, TL cinsinden rayiç bedelle banka veya aracı kuruma bildirilecek ya da vergi dairelerine beyan edilecek.
2)- Bu kıymetler, Vergi Usul Kanunu uyarınca, defter tutan mükelleflerce beyan tarihi itibarıyla kanuni defterlere kaydedilebilecek. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu kanun hükümleri uyarınca kanuni defterlerine kaydettikleri kıymetler için, pasifte, özel fon hesabı açacaklar. Bu fon hesabı, sermayenin parçası sayılacak, sermayeye ilave dışında başka bir amaçla kullanılamayacak, işletmenin tasfiye edilmesi halinde ise vergilendirilmeyecek. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca gösterecekler. Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak.
3)- Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin sahip olduğu, Türkiye?de bulunan ancak 01 Haziran 2009 tarihi itibarıyla kanuni defter kayıtlarında, işletmenin özkaynakları arasında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar, 30 Eylül 2009?a kadar TL cinsinden rayiç bedelle, vergi dairelerine beyan edilecek.
4)- Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler, bu kanun hükümlerine göre Vergi Usul Kanunu uyarınca kanuni defterlerine taşınmazlar dışındaki varlıklarını, banka ve aracı kurumlardaki hesaplara yatırmak suretiyle kaydederek, pasifte özel fon hesabı açacaklar. Bu fon hesabı, sermayenin parçası sayılacak ve beyan tarihinden itibaren 6 ay içinde sermayeye eklenecek. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler, söz konusu kıymetleri defterlerinde ayrıca gösterecekler. Bu varlıklar dönem kazancının tespitinde dikkate alınmayacak. Defter tutma yükümlülüğü bulunmayan gelir vergisi mükellefleri, taşınmazlar dışındaki varlıklarına ait tutarları, banka ve aracı kurumlardaki hesaplara yatırabilecek. Bunlar için diğer şartlar aranmayacak.
5)- Vergi dairelerine yurtdışından getirilen ekonomik varlıkların değeri üzerinden yüzde 2, yurtiçinde beyan edilen varlıkların değerlerinin yüzde 5 oranında vergi kesilecek. Bu vergi, kesintinin yapıldığı ayın sonuna kadar ödenecek. Vergi, hiçbir şekilde gider yazılamayacak ve başka bir vergiden mahsup edilemeyecek
6)- Yurtdışından veya yurtiçinden beyan edilen varlıklar nedeniyle 01. Ocak 2008?den önceki dönemlere ilişkin vergi incelemesi yapılmayacak.
Vergi incelemesinin tarihi belirleyici
5917 sayılı yasa çerçevesinde Varlık Barışı?ndan faydalananlar için 19 Haziran 2009 öncesi ?vergi incelemesine başlanılmamış olması? koşulu bulunmaktadır. Burada vergi incelemesinin hangi tarihte başladığının tespiti çok önem taşımaktadır. Vergi incelemesine 19.06.2009 tarihinden önce başlanılmış ise, Varlık Barışı?ndan yararlanılamaz. İnceleme başlama tarihi bu tarihten önce değil ise Varlık Barışı?ndan yararlanılabilir,
Ancak, diğer nedenlerle, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (19 HAZİRAN 2009) sonra başlayan 01 Ocak 2008 tarihinden önceki dönemlere ilişkin (2004-2005-2006-2007) vergi incelemeleri sonucu, gelir, kurumlar ve katma değer vergisi yönünden tespit edilen matrah farkından, bu kanun kapsamında beyan edilen tutarlar mahsup edilerek tarhiyat yapılacak.
ÖRNEK:
(X) A.Ş yurtiçinde 01.06.2009 tarihi itibarı ile işletmesinin özkaynaklarında yer almayan 500.000.-TL?yi (Y) Bankası?na yatırmak suretiyle 20.08.2009 tarihinde beyan ederek yasal defterlerine kayıt yapmıştır. 500.000 TL üzerinden hesaplanan 25.000.-TL vergi tahakkuku yaptırmış olup, tahakkuk eden vergi 30.09.2009 tarihinde ödenecek duruma getirmiştir. (Tahakkuk eden vergiler beyanı izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir.) Mükellef hakkında 2006 yılı vergi incelemesi 2010 tarihinde yapıldığını varsayarak, inceleme sonucunda 400.000. -TL Kurumlar Vergisi ve 200.000.-TL KDV Matrah farkı tespit edilmiştir.
Bu durumda, inceleme sonucu bulunan toplam 600.000.TL matrah farkından Vergi Barışı Kanunu?na göre beyan edilen 500.000.-TL mahsup edilecek, geri kalan tutar olan 100.000.- TL üzerinden Kurumlar Vergisi ve KDV Tarhiyatı (hesaplaması) yapılacaktır.
Ancak mükellefler hakkında gümrük, kaçakçılıkla mücadele, vergi usul kanunlarındaki suçlar yönünden hapis cezasını gerektiren bazı fiillerle ilgili soruşturma ve kovuşturmalar devam edecek. Vergi usul kanunumuzda hürriyeti bağlayıcı ceza ile cezalandırılan fiiller 359. maddede sayılmıştır. Bu fiiller kısaca, yanıltıcı veya sahte belge düzenlemek veya kullanmak, muhasebe hilesi yapmak, defter ve belgeleri ibrazdan kaçınmak, defter sayfalarını veya belgeleri tahrif etmek veya yok etmek, olmayan şahıslar adına hesaplar açmak gibi fiillerdir. Bu fiillerin suç oluşturması, maddede ?vergi ziyaı?nın varlığı koşuluna, vergi ziyaı sebebiyle cezalı tarhiyat yapılmış olunması gibi bir koşula bağlanmamıştır.
Bu nedenle, bu fiiller neticesinde vergi ziyaı olmasa veya Varlık Barışı Kanunu uyarınca beyan edilen değer veya varlıkların mahsubu neticesinde vergi ziyaı yok sayılsa dahi, maddenin yaptırıma bağladığı fiiller neticesinde suç yine oluşmuş olacaktır. Bu nedenle inceleme elemanları, varlık beyanı sebebiyle tarhiyat önermeseler dahi, suç duyurusunda bulunabileceklerdir.
7)- Kanun uygulaması kapsamında bildirilen veya beyan edilen değerler üzerinden tarh edilen vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenir. Kanun uygulaması kapsamında ödenen vergi gider yazılamaz ve başka bir vergiden mahsup edilemez.
Beyan edilen varlıklarla ilgili olarak Vergi Usul Kanunu?nun amortismanlara ilişkin hükümleri uygulanmaz. Bu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmez.