KDV Kanununun (1/l) maddesine göre, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler vergiye tabidir. Ancak, sözü edilen faaliyetleri mutad ve sürekli bir şekilde yapanlar KDV mükellefi olacak, arızi nitelik taşıyan serbest meslek faaliyetlerinde ise KDV uygulanmayacaktır.
Serbest meslek faaliyetlerinin arızi şekilde yapılması KDV'ye tabi olmadığından, arızi olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanların KDV mükellefiyetleri tesis edilmeyecektir.
Bu faaliyetleri mutad ve sürekli olarak yapanların ise prensip olarak, KDV mükellefiyeti tesis ettirmeleri gerekmektedir. Ancak, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesi kapsamına giren teslim ve hizmetleri münhasıran aynı Kanunun 94 üncü maddesinde belirtilen kişi, kurum ve kuruluşlara yapanların hesaplayacağı KDV'nin bu kişi veya kuruluşlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır.
(Serbest meslek erbabının bu uygulamadan faydalanabilmesi için KDV mükellefiyetinin sadece Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesi kapsamına giren işlemlerden ibaret olması ve işlemlerinin tamamının aynı Kanunun 94 üncü maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlara yapılması gerekmektedir.)
Bu uygulamaya göre, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar, aynı Kanunun 18 inci maddesi kapsamına giren kişilere yapacakları ödemeler ile ilgili olarak gelir vergisi (GV) stopaj tutarı dahil işlem bedeli üzerinden KDV hesaplayıp sorumlu sıfatıyla beyan edip ödeyeceklerdir. Hesaplanan KDV tutarının gelir vergisi stopaj matrahına dahil edilmeyeceği tabiidir.
Örnek:
Dergilere karikatür çizen bir serbest meslek mensubu karikatür başına 200 TL net telif ücreti almaktadır. Karikatüristin her ay 1 karikatür verdiği (A) dergi işletmesi bu hizmetle ilgili GV ve KDV tevkifat tutarlarını aşağıdaki şekilde hesaplayacaktır.
- KDV hariç, GV stopajı dahil tutar: : 200 / 0,83 = 240,96 TL
- GV Stopajı : 240,96 x 0,17 = 40,96 TL
- KDV : 240,96 x 0,20 = 48,19 TL
- GV stopajı ve KDV dahil toplam bedel: 200 + 40,96 + 48,19 = 289,15 TL
Dergi işletmesi 40,96 TL tutarındaki GV stopajını GV muhtasar beyannamesine dahil edecek, 48,19 TL tutarındaki KDV' yi ise 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edecektir. Bu tutarın 1 No.lu beyannamede genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılabileceği açıktır.
Not 1: Gelir Vergisi Stopaj Oranları (GVK. Md. 94)
| Bent no | GVK /94.Maddesinin açıklaması | Oran |
|---|
| a. | 18. madde kapsamına giren serbest meslek isleri dolayısıyla yapılan ödemelerden | %17 |
| b. | Diğerlerinden | %20 |
Not 2: Arızi mesleki kazanç tutarı (2024 yılı için) 200 bin TL’yi aşıyorsa bu kazanç sahiplerinin yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeleri gerekir. Arizi serbest meslek faaliyeti karşılığı yapılan ödemeler, %17 - %20 oranında Gelir Vergisi tevkifatına tabidir. (GVK 94/2- b) Ayrıca %20 KDV hesaplanmalıdır.
