Ynt: 15 yıl ve 3600 gün prim ödeyen
http://www.asmmmo.org.tr/asmmmo/qna_a.php?aid=310
Tarih 10 Eylül 2009
Gönderen Zuhal Yıldırım
Soru:
Kıdem tazminatı alabilmek için yaşlılık aylığı bağlanmadan emeklilik işlemi hangi koşullarda yapılabilir.
Cevap:
Mülga 1475 sayılı İş Kanununun 4857 sayılı İş Kanunu tarafından devam ettirilen 14.maddesinin birinci fıkrasına, 4447 sayılı Kanunla 1999 yılında eklenen bentle (beşinci bent) işçilere, yaşa bağlı olmaksızın emekli işlemini başlatabilme ve kıdem tazminatına hak kazanabilme hakkı tanınmıştır.
4447 sayılı Kanunla, mülga 1475 sayılı İş Kanunun halen yürürlükteki 14.maddenin birinci fıkrasına eklenen beşinci bente göre,?506 sayılı Kanunun 60 ncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun geçici 81.maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi isteğiyle işten ?? ayrılanlara kıdem tazminatı ödenebilecektir.
Bu düzenlemede, 506 sayılı Kanunun ilgili maddelerine yollama yapılmaktadır. Bu nedenle söz konusu maddelere bakacak olursak, mülga 506 sayılı Kanunun 60.maddesinin A bendinin (a) alt bendinde, 4447 sayılı yasayla yapılan değişiklikten önceki haliyle, ?yaşlılık aylığından yararlanabilmek için sigortalıların, kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması ve en az 5000 gün prim ödemiş olması?; (b) bendine göre, ? kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş olması, 15 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması? hükmü yer almıştır.
Yaşa bakılmaksızın 15 yıldır sigortalı olan ve 3600 prim ödeme gün sayısını tamamlayan işçilerin, aranan yaşa ulaşıldığında yaşlılık aylığı bağlanmak üzere emeklilik işlemini başlatması halinde kıdem tazminatına hak kazanılacağı yönündeki uygulama bu düzenlemeden kaynaklanmıştır.
Ancak, 4447 sayılı Kanunla mülga 1475 sayılı Kanunun yürürlükteki 14.maddesine söz konusu hak eklenirken aynı yasayla ilgi tutulan 506 sayılı Kanunun 60.maddesinin A bendinin (a) ve (b) bentleri de değiştirilmiştir.
Yeni düzenlemeye göre mülga 506 sayılı Kanunun 60.maddesinin A bendinin (a) ve (b) alt bentlerine göre, kadında 50, erkekte 55 olan yaş koşulu, sırasıyla 58 ve 60 yaşa; 5000 günlük prim ödeme koşulu 7000 güne, 15 yıllık sigortalı olma süresi 25 yıla, 3600 prim ödeme gün sayısı da 4500 güne çıkartılmıştır.
Bu durumda, mülga 506 sayılı Kanunun 4447 sayılı yasayla değişik 60.maddesinin A bendine göre, yaşa bakılmaksızın kıdem tazminatı almak üzere emeklilik işleminin başlatılabilmesi için aranan sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayıları yükseltilmiş olmaktadır.
Diğer taraftan, kıdem tazminatını düzenleyen 14.maddenin birinci fıkrasının beşinci bendi 4447 sayılı yasayla düzenlenirken sadece 506 sayılı yasanın 60.maddesinden hareket edilmemiş aynı zamanda, yine 4447 sayılı yasayla mülga 506 sayılı Kanuna eklenen ?geçici 81.madde? hükmüne de yer verilmiştir.
Geçici 81.madde de yer alan düzenlemeler, yükseltilen emeklilik yaşları nedeniyle yaşa ve çalışma süresine bağlı geçiş aşamalarını düzenlemiştir. Bu aşamalarda da, mülga 506 sayılı Kanunun 60.maddesinde yapılan değişiklikten hareket edilmiştir.
Ancak, 506 sayılı Kanuna eklenen ?geçici 81.madde? hükmünün B ve C fıkraları Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir (23.02.2001 T. E.1999/42, K.2001/41 sayılı karar -Resmi Gazete: 23.11.2001/24592).
Bunun üzerine 506 sayılı Kanunun yaşlılık aylığı bağlanabilmesi için aranan yaşla ilgili geçiş sürecini düzenleyen geçici 81.maddesi, 23.05.2002 tarih ve 4759 sayılı yasa ile yeniden düzenlenmiştir (RG: 01.06.2002 / 24772).
4759 sayılı yasanın 3.maddesiyle 506 sayılı yasanın geçici 81.maddesinin C bendinin (a) alt bendi, ? 23/05/2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlara istekleri halinde yaşlılık aylığı bağlanır? şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Böylelikle, 4447 sayılı yasayla yaşlılık aylığının bağlanabilmesi için getirilmiş yaş geçiş aşamaları 4759 sayılı yasayla yeniden düzenlenirken, geçici 81.maddenin C bendinin (a) alt bendi, 506 sayılı yasanın 60.maddesinin A bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde, 4447 sayılı yasayla yapılan değişiklikten önceki normu gündeme getirmiştir. *
Sonuçta,
01.06.2002 tarihinden itibaren, mülga 1475 sayılı İş Kanununun 14.maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendi uyarınca, yaşa bakılmaksızın 15 yıl sigortalılık süresini ve 3600 prim ödeme gün sayısını tamamlayan işçiler, emeklilik işlemini başlatarak kıdem tazminatını alabilme haklarını geri kazanmışlardır.
Bugün
01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun da, 506 sayılı Kanunu yürürlükten kaldırırken 4447 sayılı yasayla eklenmiş ?geçici 81.madde?sini yürürlükte bırakmıştır.
Bu nedenle, bugün yürürlükte bulunan 5510 sayılı Kanuna göre de işçiler, mülga 1475 sayılı Kanunun yürürlükteki 14.maddesinin birinci fıkrasının beşinci bendinde yer alan 506 sayılı Kanunun ?geçici 81.maddesi? uyarınca, yaşa bakılmaksızın 15 yıllık sigortalılık süresini doldurmaları ve 3600 prim ödeme gün sayısını tamamlamış bulunmaları halinde, emeklilik işlemini başlatarak iş sözleşmelerini feshedecek olurlarsa, kıdem tazminatı alma hakkını kullanabileceklerdir.
Sağlık yardımından nasıl yararlanılacak
5510 sayılı Kanun, ?genel sağlık sigortası? nı da düzenlemiştir. Bu düzenlemede, yaşa bakılmaksızın diğer koşulları sağlayanların başlattıkları emeklilik halinde, sağlık yardımından yararlanabilme hakkı tanınmamıştır. Bu nedenle, kıdem tazminatı almak amacıyla emeklilik işlemini geçici 81.maddeye göre başlatanlar, sağlık yardımından yararlanamayacaklardır.
Sağlık yardımından yararlanılamadığından, sosyal güvenlik destek primi ödenmesi de bu hakkı gündeme getirmeyecektir. Bu nedenle, mülga 506 sayılı Kanuna 4447 sayılı kanunla eklenen ve 5510 sayılı kanun tarafından da yürürlükte bırakılan ?geçici 81.madde?ye göre, kıdem tazminatı almak için emeklilik işlemini başlatanlar, sağlık yardımından yararlanabilmek için, yeniden çalışmaya başlamak zorunda kalacaklardır.
