Ynt: 621-Satılan Ticari Malın Maliyeti
SÜREKLİ VE ARALIKLI ENVANTER YÖNTEMLERİ
Sürekli envanter yöntemi: iktisadi kıymetlerin alış veya maliyet değeriyle alış kaydının, hem alışveya maliyet hem de satış değeriyle satış kaydının yapıldığı, dolayısıyla işletmede bulunan iktisadikıymetlerin alış veya maliyet değeriyle izlenebilmesine ve her satış işleminde ve o ana kadarki satışlardan dolayı elde edilen karın veya ortaya çıkan zararın belirlenebilmesine olanak sağlayan biryöntemdir.
Aralıklı envanter yöntemi ise: iktisadi kıymetlerin alış veya maliyet değeriyle alışkaydının satış değeriyle de satış kaydının yapıldığı bir yöntemdir. Dolayısıyla aralıklı envanteryönteminin izlenmesi durumunda, fiili envanter çalışmaları yapılmadan işletmede bulunan iktisadikıymetlerin değerinin ve satışlardan dolayı elde edilen karın veya ortaya çıkan zararın belirlenmesi olanağı bulunmamaktadır.
Muhasebe literatüründe sürekli ve aralıklı envanter yöntemleri genellikle stok hareketlerinin izlenmesi ile ilişkilendirilmekle birlikte yabanc paraları, menkul kıymetler gibi iktisadi varlıklarda sürekli veya aralıklı envanter yöntemlerine göre kaydedilmektedirler. Ayrıca, işletmelerinçeşitli tarihlerde farklı fiyatlardan satın aldıkları yabancı paraların, menkul kıymetlerin veya stokların hangisinin önce satıldığının ve dönem sonunda işletmedeki yabancı para, menkul kıymetve mal stoklarının alış değerinin belirlenebilmesi için işletmenin stok izleme yöntemlerinden (Fifo,Lifo, Ortalama yöntem) hangisine göre kayıt yaptığının bilinmesi gerekir).
İşletmenin süreklienvanter yöntemine göre kayıt yapması durumunda, işletmenin dönem içindeki alım satımlardandolayı ne kadar kar veya zarar ettiği hesaplanarak kayıt altına alınabilir. Yine dönem sonlarında fiilienvanter tutarı ile kayıtlardaki yabancı para, menkul kıymet ve stok tutarı karşılaştırılarak noksanlık veya fazlalıklar tespit edilerek gerekli düzeltme kayıtları yapılabilir. Aralıklı envanter yöntemine göre ise, alış işlemleri alış veya maliyet değerinden satış işlemleri de satış değerinden kayıt altına alındığından, alım satımlarla ilgili dönem içinde kar veya zarar belirlenemediği gibidönem sonunda da noksanlık veya fazlalıklar tespit edilemeyeceğinden bunlarla ilgili muhasebe kayıtlarının yapılması da söz konusu olmaz. Bu nedenle, bazı iktisadi işlemlere ilişkin muhasebe kayıtlarının doğru ve eksiksiz yapılabilmesi için işletmenin sürekli veya aralıklı envanter yöntemlerinden hangisini izlediğinin bilinmesi gerekmektedir.