merhaba. nace kodu: 452006 - MOTORLU KARA TAŞITLARININ GENEL BAKIM VE ONARIMI (RADYATÖR, KLİMA VE EGZOZ BAKIM VE ONARIMI DÂHİL, AYNI İŞLETMEDE YAPILANLAR İLE ELEKTRİK SİSTEMİ, TEKERLEK VE KAROSER ONARIM HİZMETLERİ HARİÇ) bu işletmede plaka hattı bulunan beledıyeye calışan bıt otobus var bılanco defter degerı 14 milyon. bu otobus hat ile beraber satılacaka. bunun satısını 7 mılyon olarak anlaşma olmuş. şimdi bunu satarken kasko degerı ıle mı satılması gerekyıyor ? daha dogrusu nasıl bılgılerı bılmem gerekıyor bana yardımcı olur munsuz?
hem muhasebe vergı acısndan hem gerçek pıyasa hesabı acısından
Sayin srabimer
Söz konusu araçların satışında kamuoyundaki genel görüş taşıt alım satımlarında Noterlerin alacağı harçlara esas alınacak değerin veya araç kasko değerinin aracın satış bedeli olacağı yönündedir. Fakat Maliye Bakanlığınca çıkarılan tebliğlerde, özelgelerde ve Danıştay kararlarında araç satış bedelinin tespitinde kasko veya noterde belirlenen değer, araç satışında Gelir ve Kurumlar Vergisi ile Katma Değer Vergisi (KDV) açısından doğrudan dikkate alınacak hukuki bir ölçü olmadığı yönündedir. Kasko veya noter değeri sadece harç bedelinin tespitinde dikkate alınabilecek bedel olup araç satış bedelinin tespitinde tek başına dikkate alınacak bir kıstas olmamaktadır. Yukarıdaki açıklamalara istinaden Şirket aktifinde kayıtlı aracın grup şirketlerine veya 3. kişilere satılması durumunda satış bedelinin tespitinde aracın gerçek bedelinin tespit edilmesi amacıyla araştırma yapılması, banka veya finans kanalıyla gerçekleşen ödemeler yoluyla veya gerekli olan diğer inandırıcı ve tevsik kabiliyeti olan belge veya gerekçelerle ispat edilmesi gerekmektedir.
HARÇLAR KANUNU AÇISINDAN ARAÇ SATIŞ BEDELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
492 sayılı Harçlar Kanunu’nun “Çeşitli İşlemlerde Değer” başlıklı 43. Maddesinin ikinci paragrafına göre; "Motorlu kara taşıtları ile ilgili alım, satım ve taahhüt işlemlerinde gösterilecek değer; işleme konu olan taşıtın cinsi, markası, model, tipi ve yaşı itibariyle Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince tespit edilen ve işlemin yapıldığı tarihte geçerli olan kasko sigortasına esas değerinden aşağı olamaz. Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince düzenlenen listelerde yer almayan eski model taşıtların asgari değeri; o taşıtların listede yer alan en eski modelleri için belirlenen değerinden her model yılı için % 10 indirim yapılmak suretiyle tespit edilir." hükmüne yer verilmiştir. Söz konusu hükümden de anlaşılacağı üzere; Harçlar Kanununun konusuna giren harç bedelinin tespitinde esas alınacak değeri açıklamaktadır.
Ayrıca 17 Seri Nolu Harçlar Kanunu Genel Tebiliği’nde Motorlu kara taşıtlarının noterliklerde yapılacak alım, satım ve taahhüdü ile ilgili işlemlerde gösterilmesi icabeden değer uygulamasına ilişkin hususları ihtiva eden, Harçlar Kanunun 43. maddesinin uygulama usul ve esasları açıklanmıştır. Söz konusu tebliğde yer alan örneğe göre konu açıklanmış olup; tebliğde geçen örnek aşağıdaki gibidir.
ÖRNEK : (A) marka 20 yaşında bir binek otomobilinin noterde satışının yapıldığını ve aynı marka 15 yaşındaki binek otomobili listedeki değerinin ise 20 milyon lira olduğunu varsayalım. Satış işlemine konu aracın asgari değeri aşağıdaki gibi tespit edilecektir. % 10 indirimli % 20 indirimli % 30 indirimli % 40 indirimli % 50 indirimli 15 yaş 16 yaş 17 yaş 18 yaş 20 milyon 18 milyon 16.000.000 14.000.000 19 yaş 12.000.000 20 yaş 10.000.000 Örnekte de görüleceği gibi, 20 yaşındaki (A) marka otomobilin noterdeki satış işlemi, listede yer alan 15 yaşındaki aynı marka taşıtın değerinin % 50 noksanı olan 10.000.000 liradan aşağı olmamak üzere, taraflarca beyan olunan değer üzerinden gerçekleştirilecektir.
197 SAYILI MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ KANUNU (MTV) AÇISINDAN KASKO BEDELİNİNDEĞERLENDİRİLMESİ
197 sayılı Kanunun "Vergileme Ölçü ve Hadleri« başlığı altında düzenlenen 5’inci maddesine göre; "I" sayılı tarifede yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları ve benzerlerine ait vergi tutarlarının Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından her yılın ocak ayında ilan edilen kasko sigortası değerlerinin %10’unu aşması halinde, taşıtlara tutarlarını ait vergi , bir olarak önceki satırdaki aynı yaş grubunda bulunan taşıtlara isabet eden vergi tutarı belirlemeye, bu oranı %4’e kadar indirmeye ve kanuni oranına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Görüleceği üzere MTV Kanununda motorlu taşıtlar vergileri açısından kasko değerine yer verildiği görülmekte olup kasko değerinin aracın satış bedeli olması gerektiği yönünde bir hükümbulunmamaktadır.
170 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin D bölümünde "Motorlu Taşıtların Satışında Esas Alınacak Bedel" başlığı altında motorlu taşıtların satışından esas alınacak bedel ile ilgili düzenleme yapılmış olup, söz konusu düzenlemeye göre; "Gelir ve kurumlar vergisi uygulaması bakımından, mükelleflerin satışını yaptıkları motorlu kara taşıtlarına ilişkin esas alacakları tutar, gerçek satış bedelidir . Ancak, gerçek halinde satış bedelinin emsallerine göre bariz bir şekilde düşük beyan edilmesi idarece, taşıtın gerçek satış bedelinin tespiti yoluna gidilebilecektir. Bu tespit işlemi sırasında, diğer unsurlarla birlikte taşıtın satış tarihi itibariyle geçerli olan, kasko sigortasına esas alınan bedelinden de yararlanılabileceği tabiidir." hükmü yer almaktadır. Tebliğde belirlenen hükümden de anlaşılacağı üzere motorlu taşıtın satış bedelinin tespitinde kasko değerinin tek başına belirleyici bir kıstas olmadığı açıkça ifade edilmiş olup, kasko bedelinin aracın gerçek satış bedelinin tespitinde yararlanılabilecek bir kıstas olduğu görülmektedir. Dolayısıyla aracın satışında esas alınacak tutarın gerçek bedel olduğu ve söz konusu gerçek bedelin tespit edilmesi amacıyla araştırma yapılması gerekmektedir.
ARAÇ SATIŞ BEDELİNİN TESPİTİNDE KASKO BEDELİ İLE İLGİLİ ÖRNEK DANIŞTAY KARARLARI
Dn. 9.D.’nin, 01.03.1995 tarih ve E.1994/4304, K.1995/453 sayılı Kararı’nda özetle; "Kasko sigorta bedeli, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 29. maddesine göre kanuni ölçü kabul edilemeyeceğinden, nakil vasıtası satışından dolayı beyan edilen satış değerinin kasko sigorta bedeline göre düşük olduğu gerekçesiyle ikmalen KDV tarhiyatı yapılamaz" denilmektedir. Dn.VDDGK.nun, 22.03.1996 tarih ve E.1995/33, K.1996/119, 06.06.1997 tarih ve E. 1996/90, K. 1997/297 sayılı Kararlarına göre; "Satış bedeli uyuşmazlık doğuran taşıtların emsal bedelinin takdir komisyonunca saptanması sırasında, araçların tüm özellikleri göz önüne alınarak matrah takdiri gerekirken , başka verilerden yararlanılmaksızın salt kasko değerine göre yapılan takdirde ve bu takdir esas alınarak uygulanan tarhiyatın onanmasında hukuka uygunluk görülmemiştir. Emsal bedelin; ticaret odası, şoförler ve otomobilciler derneği ve ilgili merciler nezdinde yapılacak araştırma ile tespit edilmesi gerekir." denilmekte olup, aracın satış bedelinin tespitinde sadece kasko değeri ile vergi tarhiyatı yapılamayacağı kararına varılmıştır.
ARAÇ SATIŞ BEDELİNİN TESPİTİNDE KASKO BEDELİ İLE İLGİLİ MALİYE BAKANLIĞI GÖRÜŞÜ
Konu ile ilgili Maliye Bakanlığınca 06.05.1994 tarih ve 1994/2 Sıra No.lu GVK İç Genelgesi yayımlanmıştır. "Bilindiği üzere Harçlar Kanunu’nun 43. maddesi gereğince, motorlu kara taşıtlarının alım, satım ve taahhüt işlerinde kasko sigortasına esas bedeller harcın matrahı olarak kabul edilmektedir. Bu bedellerin gelir ve kurumlar vergisine tabi kazancın tespitinde satış bedeli olarak alınıp alınmayacağı konusunda 170 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin (D) bölümünde gerekli açıklamalar yapılmış bulunmaktadır. Söz konusu Genel Tebliğ'de de açıklandığı üzere, motorlu araç satışlarında gelir ve kurumlar vergisi uygulaması bakımından esas alınacak tutar öncelikle gerçek satış bedeli olacaktır. Bu bedelin emsallerine göre bariz bir şekilde düşük olması halinde, idarece gerçek satış bedelinin tespiti yoluna gidilebilecektir. Bu tespit sırasında sadece kasko sigortasına esas bedeller değil, diğer unsurların da nazara alınması gerekmektedir."
Kaynak
492SAYILIHARÇLARKANUNU
❖ 197SAYILIMOTORLUTAŞITLARVERGİSİKANUNU(MTV)
❖ 17SERİNOLUHARÇLARKANUNUGENELTEBLİĞİ
❖ 170SERİNOLUGELİRVERGİSİGENELTEBLİĞİ
Cumhur I.Bilen YMM
