Sayın Egemen,
GVK’nun “TAHSİL VE TATBİKAT ÖDEMELERİNDE” başlıklı,
28. maddesindeki, “Tahsil ve tatbikat giderleri karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir:
1. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına yabancı memleketlerde tahsilde veya stajda bulunan öğrenci ve memurlara gider karşılığı olarak verilen paralar (Özel müesseseler tarafından yapılan ödemeler, benzeri Devlet öğrenci ve memurlarına verilen miktardan fazla olduğu takdirde, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Asli görev veya memuriyet dolayısıyla alınan ücretler bu istisnaya dahil değildir.);
2. Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paralar;
3. Öğrencilere tatbikat dolayısıyla öğretim müesseseleri veya tahsil masrafları deruhde edenler tarafından verilen paralar.” Hükümlerine göre,
1.Yabancı memleketlerde tahsilde bulunanlara yapılan ödemeler,
2.Türkiye’de şahıs veya kurumlar hesabına tahsilde bulunanlara yapılan ödemeler,
3.Tahsil kurumları tarafından yapılan ödemeler gelir vergisinden müstesnadır.
Sorunuza gelirsek, “Bir Ltd şirketin üniversiye giden bir öğrenciye burs vermesi ve verdiği bu burs ücretini vergiden düşmesi” konusunu, 28/2. madde hükmüne göre yorumlamak gerekmektedir.
Dolayısıyla, ilgili GVK’nun 28/2. maddesine göre, yapılan ödemeleri,
a)Bir sözleşme, yazı vs. şekillerde yazılı bir hale dökmeniz (noter kanalı ile bir sözleşme yapmanızı tavsiye ederim, çünkü bu tip sözleşmeler resmi kurum huzurunda yapılmış, resmi evraklar olarak kabul edildiğinden, ileride bir sıkıntı ile karşılaşmanız durumunda, net bir delil olacaktır)
b)Yasadaki “Resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına” hükmüne göre, burs verdiğiniz kimselerin, öğretim sürecinin sonunda mücbir sebepler veya haklı nedenler olmaksızın, belirli bir süre firma hesabına çalıştırılması,
c)Burs ödemelerini, banka aracılığıyla yapmanız,
d)Yapılan burs ödemelerinin, ticari örf ve adete, burslarla ilgili ülkemizdeki genel trende, örflere ve adetlere göre makul bir durumunda olması durumlarında,
Yaptığınız yardımlar, GVK’na göre, genel giderler arasında sayılacağından (firmaya eleman yetiştirme/temini masrafları) gider olarak kabul edilir. Bunda herhangi bir sakınca yoktur.
Konu ile ilgili birkaç özelge aşağıda belirtilmiştir:
T.C.İSTANBUL VALİLİĞİ
İl Defterdarlığı
Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü
Sayı : B.07.4.DEF.0.34.11
Konu : Türkiye’de Üniversite tahsili yapan
Öğrencinin öğrenim giderlerinin ticari
kazancın tespitinde indirim olarak
dikkate alınıp alınmayacağı hk.
İlgi : ........10.2003 tarihli dilekçeniz.
İlgide kayıtlı dilekçeniz incelenmiş olup aşağıdaki hususların belirtilmesine gerek duyulmuştur.
Bilindiği üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61.maddesinde;
“Ücret işveren tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.
……..” hükmü yer almaktadır.
Aynı kanunun 28.maddesinin 2.bendinde; resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye’de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paraların gelir vergisinden istisna edildiği belirtilmiştir.
128 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel tebliğinin “(5-c).Evvelce Yapılan veya Gelecekte Yapılacak Hizmetler Karşılığında Yapılan Ödemeler” başlıklı bölümünde ise şu açıklamalar yapılmıştır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 2361 sayılı Kanunla değişik 61 inci maddesinin üçüncü fıkrasının 2 numaralı bendinde, “Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler”in ücret sayılacağı hükme bağlanmıştır.
Bu hüküm uyarınca hizmet erbabına evvelce yapılan veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığı verilen veya sağlanan para, ayın ve menfaatler ücret olarak vergiye tabi tutulacaktır.
Ancak Gelir Vergisi Kanunu’nun 28 inci maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri uyarınca bu bentlerde yazılı şartla müstesna tutulan tahsil ve tatbikat ödemeleri ve bu meyanda burslar gelecekte yapılacak hizmetler karşılığını teşkil eden ücret ödemesi sayılmakla birlikte söz konusu istisna hükmü gereğince Gelir Vergisine tabi tutulmayacaktır.”
Öte yandan safi kazancın tesbitinde indirilecek giderleri düzenleyen Gelir Vergisi Kanununun 40.maddesinin 1.bendinde ise, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin gayrisafi kazançtan indirilebileceği hükme bağlanmıştır.
Bu hükümlere göre, yurt içinde bulunan öğrencilere verilen burslar gelir vergisinden istisna edilmiş olup;
Eğitim masrafları karşılanacak kişilerin, okulu bitirdikten sonra burs veren işletmede hizmet yükümlülükleri nedeniyle çalışacaklarını gösterir bir sözleşmenin düzenlenmesi ve bu durumun vergi incelemesi sırasında inceleme elemanına kanıtlanması.
Burs verilecek öğrencilerin, Türkiye’nin her tarafından eğitim gören öğrenciler arasından bir yarışma sınavı sonunda kazanan kişilerden olması,
Bursun süresinin ve karşılanacak eğitim giderleri miktarının işin önemi ve genişliği ile orantılı olması durumunda, gider yazılması mümkün bulunmaktadır.
İlgili maddenin tetkikinden de anlaşılacağı üzere istisna hükmünün yasaya konuluşu sosyal amaçlı olup, bir yardım almaksızın tahsillerini yapmaları mümkün olmayan öğrencilere yapılan bu yardımların gelir sayılarak vergilendirilmesini önlemeye matuftur. Bu nedenle herhangi bir geliri bulunanlara yapılan bu tür ödemelerin istisnadan yararlanmaları söz konusu değildir.
Bilgi edinilmesini rica ederim.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı Özelgesi
Tarih : 14.05.1993
Sayı : 0.73/113-1519
Limited şirketin ODTÜ'ne öğrencilere burs verilmek üzere yapacağı nakdi bağışı, şirket kayıtlarında gider olarak göstermesi mümkündür.
Vergi Dairesinin mükellefi (T) Limited Şirketi tarafından Bakanlığımıza verilen örneği ilişik 7.5.1993 tarihli dilekçede, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörlüğü ile yapılan anlaşma gereğince 1993 mali yıl içinde öğrencilere burs olarak verilmek üzere 220.000.000 TL. bağış yapılacağı bildirilerek, bu tutarın şirket kayıtlarında gider olarak kaydedilip kaydedilemeyeceği hususu sorulmaktadır.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 14. maddesinin 6 numaralı bendinde, genel bütçe-ye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere ve belediyeler ile köylere, kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk Medenisine göre kurulun vakıflara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların (bir takvim yılı içinde yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının yüzde ikisini ve her halde yirmi bin lirayı aşan kısmı hasılattan indirilemez.) gider yazılacağı hükme bağlanmıştır.
Aynı bende 3239 sayılı Kanunla eklenen hükümde, genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere veya köylere bağışlanan okul, kreş ve spor tesisleri ile 50 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 35 yatak) kapasitesinden az olmamak üzere yurt ve sağlık tesislerinin inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için ilgili kuruluşlara yapılan bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerim devam ettirebilmeleri için yapılan her turlu nakdi ve ayni bağış ve yardımların kurum kazancının tespitinde gider olarak hasılattan indirilmesi kabul edilmiş bulunmaktadır.
Bu hükmün uygulanmasına ilişkin esaslar ise 22.8.1986 gün ve 86/10942 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan ve 17 Eylül 1986 gün ve 19224 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Okul, Kreş, Spor, Yurt ve Sağlık Tesisleri ile Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlara Yapılacak Bağış ve Yardımlar Hakkında Yönetmelikte açıklanmıştır.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun söz konuşu hükmü ve bu konuda yayınlanan Yönetmelik çerçevendi, katma bütçeli kuruluş olan üniversitelere ait eğitim tesislerinin inşası nedeniyle yapılan harcamaların veya eğitim tesisleri inşası veya mevcut eğitim tesislerinin faaliyetlerim devam ettirebilmeleri için yapılan şartsız bağışların, ilgili yılda yıllık beyanname ile beyan edilen gelirleri aşmayan kısminin, safi kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi mümkün bulunmaktadır.
Diğer taraftan, 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu'nun 56. maddesinin (b) fıkrasına göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından üniversitelere ve Yüksek Teknoloji Enstitülerine makbuz karşılığında yapılacak nakli bağışların, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri gereğince yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden ve kurum kazancından indirilmesi mümkün bulunmaktadır.
Maliye Bakanlığı Özelgesi
Tarih : 08.08.1997
Sayı : 42/4210-1
Limited şirket tarafından öğrencilere verilen burs ücretlerinin GVK'nun 61. maddesine göre ücret sayılması ancak aynı Kanunun 28. maddesine göre de, gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir.
Bilindiği üzere; 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun '61. maddesinde, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat.zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetim değiştirmez." hükmü yer almış, 2. bendinde ise, evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatlerin de ücret sayılacağı belirtilmiş, anılan Kanunun 28/2. maddesinde de, resmi ve özel müesseseler ve şahıslar hesabına Türkiye'de tahsilde bulunan öğrenciye iaşe, ibate ve tahsil gideri olarak ödenen paraların gelir vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.
Ayrıca, tahsil ve tatbikat ödemeleri ile ilgili olarak 128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde, "...Gelir Vergisi Kanununun 28. maddesinin 1 ve 2 numaralı bentleri uyarınca bu bentlerde yazılı şartlarla vergiden müstesna tutulan tahsil ve tatbikat ödemeleri ve bu meyanda burslar, gelecekte yapılacak hizmetler karşılığım teşkil eden ücret ödemesi sayılmakla birlikte, sözkonusu istisna hükmü gereğince Gelir Vergisine tabi tutulmayacaktır." denilmiştir.
Bu çerçevede, Valiliğin yazısı eki sözleşmenin incelenmesinden, (H) Hidrolik Mekanik imalat Ticaret Limited Şirketi tarafından öğrencilere verilen burs ücretlerinin Gelir Vergisi Kanununun 61. maddesine göre ücret sayılması ancak anılan Kanunun 28. maddesine göre gelir vergisinden istisna edilmesi gerekir.