Ynt: ÇSGB (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı) na yapılan bildirimler
Yaklaşım Dergisinden Alıntıdır
SGK?YA YAPILAN BİLDİRİMLER 01.08.2009 TARİHİNDEN İTİBAREN İLGİLİ DİĞER KURUMLARA YAPILMIŞ SAYILACAK
Yazar:MehmetUZUN*
Yaklaşım / Nisan 2009 / Sayı: 196
I- GİRİŞ
Bilindiği üzere, gerek kamu oyunda gerekse yetkili makamlarda vatandaşların kamu kurumları ile ilişkilerinde bürokratik işlemlerin en aza indirilmesi konusu uzunca bir süredir tartışılmaktadır. Zaten teknolojinin gelişmesi ve ülkemizde de yaygınlaşması ile bu tartışmanın olması kaçınılmazdır.
Sosyal Güvenlik Kurumlarının tek çatı altında toplanması ile bazen iki bazen de üç Kurum?a verilmesi gereken veya üç kurumdan alınması gereken belgeler, artık tek bir Kurum?a verilmeye veya tek bir kurumdan alınmaya başlanmıştır. Ancak, bu durum bile işveren olan vatandaşları bürokratik işlemlerin azalması anlamında rahatlatmamıştır. İşverenler yine sigortalılar ile ilgili bildirimleri Devletin çeşitli kurumlarına ayrı ayrı bildirmek zorunda kalıyorlardı.
5838 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile bundan sonra sigortalılar ve işyerleri ile ilgili bazı bildirimlerin Sosyal Güvenlik Kurumu?na yapılması ilgili diğer kurumlara da yapılmış sayılacaktır. Böylece ülkemizde yapılan sosyal güvenlik reformunun amacına uygun olan yeni bir düzenleme daha yapılmış oldu.
Bu makalede, 5838 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile hangi bildirimler Sosyal Güvenlik Kurumu?na yapılınca diğer ilgili kurumlara da yapılmış sayılacağı konusu irdelenmeye ve açıklanmaya çalışılacaktır.
II- BİLDİRİMLERLE İLGİLİ YAPILAN YASAL DEĞİŞİKLİKLER İLE MEVCUT YASAL DÜZENLEMELER
5838 sayılı Kanun?un 5. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu?na ?Kurum?a Yapılan Bazı Bildirimlerin Yeterli Sayılması? başlıklı, ek bir madde eklenmiştir. Bu ek madde;
?İşverenler tarafından 8, 9 ve 11. maddelere göre Kurum?a yapılan sigortalı ve işyerlerine ilişkin bildirimler; 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun?un 3. maddesi, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu?nun 62. maddesi, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu?nun 48. maddesi ve 4857 sayılı İş Kanunu?nun 3. maddesi hükümleri uyarınca Bakanlık ile ilgili bölge müdürlüklerine ve Türkiye İş Kurumu?na yapılması gereken bildirimlerin yerine geçer.Ticaret sicili memurluklarınca işyeri tesciline ilişkin Kurum?a yapılan bildirimlerin dışında, ayrıca Bakanlık ilgili bölge müdürlüğüne bildirimde bulunulmaz.
Geçici 20. maddede belirtilen sandıklar, Kurum?a devir tarihine kadar iştirakçilerinin sandıkla ilgilerinin başlama ve sona ermesine ilişkin bildirimlerini en geç on gün içinde Kurum?a yaparlar.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.?
5838 sayılı Kanun?un 6. maddesi ile 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu?nun 12. maddesinin üçüncü fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
?Bakanlık; yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde, kendisine gönderilen üyelik ve istifa bildirimleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu?na yapılan işçi bildirimlerini esas alır.?
4857 sayılı İş Kanunu?nun 3. maddesi;
?Bu Kanun?un kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır.?
(Değişik fıkra: 15.05.2008-5763 sK. md. 1) ?Bu Kanun?un 2. maddesinin altıncı fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır.?
(Ek fıkra: 11.06.2003 - 4884 sK. md. 10) ?Ancak, şirketlerin tescil kayıtları ise ticaret sicili memurluklarının gönderdiği belgeler üzerinden yapılır ve bu belgeler ilgili ticaret sicili memurluğunca bir ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ilgili bölge müdürlüklerine gönderilir.?
(Ek fıkra: 15.05.2008-5763 sK md.1) ?Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulması, bildirimi ve işyerinin tescili ile yapılacak sözleşmede bulunması gerekli diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.?
5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun?un 3. maddesi;
?Bu Kanun?un şümulüne girecek mahiyetteki bir müesseseyi işletmekte olanlar; tesis edenler, devir alanlar ve kapatanlarla bu kabil bir müessesenin iştigal mevzuunu kısmen veya tamamen değiştirenler yahut da kendisine intikal eden böyle bir müesseseyi işletmeye devam edenler veya kapatanlar (müessesenin unvan ve adresini, müessese sahibinin isim ve hüviyetiyle adresini, yapılan işin nev?ini, burada çalışanların miktarını, bir intikal mevzuubahis ise bunun şeklini ve tarihini) işletmeye başlamak veya kapatma yahut da devir alma veya iştigal nev?ini değiştirme tarihinden itibaren bir ay içinde o iş yerinin kurulu bulunduğu mahal için İş Kanunu?nun uygulanmasıyla görevli makama yazılı olarak bizzat veya taahhütlü mektupla bildirmekle ödevlidirler. Bizzat müracaat edenlere bu müracaatlarını tevsik edecek bir belge verilir.?
2821 sayılı Sendikalar Kanunu?nun 62. maddesi;
?İşveren, işe aldığı veya herhangi bir nedenle iş sözleşmesi sona eren işçileri, izleyen ayın 15?ine kadar aylık bildirimle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı?na bildirmek zorundadır.?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu?nun 48. maddesi;
?İşsizlik sigortası zorunludur. Bu Kanun kapsamına giren ve halen çalışmakta olanlar Bu Kanun?un yürürlüğe girdiği tarihte, yeni girenler ise işe başladıkları tarihten itibaren sigortalı olurlar.
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu?nun 8 ve 9. maddelerine göre Sosyal Sigortalar Kurumu?na bildirilmiş olan işyeri ve sigortalılar Kurum?a da bildirilmiş sayılır.
Sigortalılığın başlamasıyla birlikte, sigortalılar ile bunların işverenlerinin sigorta hak ve yükümlülükleri de işlemeye başlar.
İşveren, hizmet akdi 51. maddede belirtilen hallerden birisine dayalı olarak sona ermiş olan sigortalılar hakkında; örneği Kurum?ca hazırlanacak üç nüsha işten ayrılma bildirgesi düzenleyip, 15 gün içinde bir nüshasını Kurum?a göndermek, bir nüshasını sigortalı işsize vermek ve bir nüshasını da işyerinde saklamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 15.05.2008-5763 sK. md. 14) Kurum?ca bu Kanun?a göre yapılacak işlemlere ilişkin elektronik ortamda bilgi ve belge istenebilir veya bilgi ve belge verilebilir.
Sigortalı işsizin, bu maddede belirtilen ödeme ve hizmetlerden yararlanabilmesi için işten ayrılma bildirgesi ile birlikte hizmet akdinin feshedildiği tarihi izleyen günden itibaren otuz gün içinde Kurum?a doğrudan veya elektronik ortamda başvurması gerekir. Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre işsizlik ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülür??
III- İŞ KANUNU AÇISINDAN YAPILMASI GEREKEN BİLDİRİMLER
Bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
Alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür.
IV- 5510 SAYILI KANUN?UN 8, 9 VE 11. MADDELERİNE GÖRE YAPILMASI GEREKEN BİLDİRİMLER
- Sigortalı işe giriş bildirgesi (şirket kuruluşu aşamasında, çalıştıracağı sigortalı sayısını ve bunların işe başlama tarihini, ticaret sicili memurluklarına bildiren işverenlerin, bu bildirimleri Kurum?a yapılmış sayılır. Ticaret sicili memurlukları, kendilerine yapılan bu bildirimi en geç on gün içinde Kurum?a bildirmek zorundadır.),
- Sigortalılığın sona erdiğinin bildirilmesi,
- İşyeri bildirgesi (şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda, bu hususların ticaret siciline tesciline ilişkin ilân tarihini; adi şirketlerde şirkete yeni ortak alınması durumunda ise en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden on gün içinde, işyeri bildirgesi ile Kurum?a bildirilmek zorundadır.),
- İşyerinin adres değişikliği,
- İşyerinin devredilmesi veya intikal etmesi halinde yeni işverenin veya mirasçıların işyeri bildirgesi vermesi,
- Alt işverenin asıl işverenin işyerinde çalıştırdığı sigortalıların işe giriş bildirgelerini (işverenle aralarında yaptıkları sözleşmenin ibrazı kaydıyla SGK sosyal güvenlik merkez müdürlüklerinden alacağı özel bir numarayla) asıl işverenin dosyasından bildirmesi.
V- 01.08.2009?DAN İTİBAREN SGK?YA YAPILAN BAZI BİLDİRİMLER İLGİLİ DİĞER KURUMLARA YAPILMIŞ SAYILACAK
5838 sayılı Kanun?un 5 ve 6. maddelerinin 01.08.2009 tarihinde yürürlüğe girmesi nedeniyle, bu tarihten itibaren sigortalı işe giriş bildirgesi, sigortalının işten ayrılışı, işyeri bildirgesi, işyerinin devri veya intikali, işyerinin adres değişikliği, alt işverenin asıl işveren dosyasından sigortalı işe giriş bildirgelerinin verilmesi, sadece SGK?ya yapılacak ve bu bildirimler ilgisine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı?na, ilgili Çalışma Bölge Müdürlüklerine ve Türkiye İş Kurumu?na yapılmış sayılacaktır.
VI- SONUÇ
5838 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler ile 01.08.2009 tarihinden itibaren sigortalı işe giriş bildirgeleri, işyeri bildirgeleri, sigortalı çıkış bildirimleri, işyerinin devri veya intikali halinde işyeri bildirgesi, alt işverenin asıl işveren dosyasından sigortalı işe giriş bildirgesi, gibi bildirgelerin SGK?ya yapılması yeterli olacak, ayrıca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı?na, Çalışma Bölge Müdürlüklerine ve Türkiye İş Kurumu?na yapılmasına gerek olmayacaktır.
Bu yeni düzenleme Kanunla yapıldığından bunlarla ilgili ayrıntılar çıkarılacak yönetmelikle ve diğer ikincil mevzuatla belirlenecektir. İşverenleri büyük oranda rahatlatacağı düşünülen bu düzenlemenin diğer kamu kurumlarına yapılan bildirimler konusunda da yapılması gerekir.
* Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi
