Ynt: Daire maliyeti
GVK?nın mükerrer 80. maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendi uyarınca; iktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı, voli mahalleri ve dalyanlar, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtalarının iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancı sayılmaktadır.
5615 sayılı Kanun?un 5. maddesi ile GVK?nın mükerrer 80. maddesinin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinde yer alan ?dört yıl içinde? ibaresi ?beş yıl içinde? olarak değiştirilmiş ve bu değişiklik 01.01.2007 tarihinden geçerli olmak üzere 04.04.2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu değişiklikten sonra, ivazsız olarak iktisap edilenler hariç, yukarıda saydığımız mal ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazancı sayılacaktır.
Bir başka ifade ile söz konusu mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilenmemesi için, iktisap tarihinden itibaren beş yıl süreyle elde tutulması gerekmektedir.
Ancak 5615 sayılı Kanunla yapılan değişiklik 01.01.2007 tarihinden sonra iktisap edilen mal ve haklar için söz konusudur. Zira anılan Kanun?un 11. maddesi ile GVK?ya eklenen geçici 71. maddede 01.01.2007 tarihinden önce iktisap edilmiş olan mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirilmesinde dört yıllık sürenin esas alınacağı hükme
Değer artış kazançlarında ?safi değer artışı? vergilendirilmektedir. GVK?nın mükerrer 81. maddesinde değer artışında safi kazancın; elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatler tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunacağı hükme bağlanmıştır. Hasılatın ayın veya menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı, VUK?un değerleme ile ilgili hükümlerine göre tayin olunacaktır.
Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsü?nce belirlenen Üretici Fiyat Endeksindeki (ÜFE) artış oranında artırılarak tespit edilir. Ancak bu endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının % 10 veya üzerinde olması gerekmektedir.
Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları dışındaki mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan değer artış kazançlarının 2009 yılı için 7.600 TL?si vergiden istisnadır. (259 seri numaralı GVK Genel Tebliği)
ÖRNEĞİN
Bay K maliyeti 200.000.-TL olan bir gayrimenkulu Temmuz 2008 de alıp ,Temmuz 2009 da 400.000.-TL olarak satıyor ise;
Bay (K)?nın elde ettiği safi değer artışı hesaplanırken gayrimenkulün maliyet bedeli, iktisap edildiği ay dahil, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere ?ÜFE? artışı oranında endekslenerek dikkate alınacaktır.
Temmuz 2008 ayına ait ÜFE 145,18 Temmuz 2009 ayına ait ÜFE ise 163,78?dir.
ÜFE artış oranı: (163,78 ? 145,18 / 145,18) = % 12,81?dir. Artış %10?dan fazla olduğu için maliyet bedeli artırımı (endeksleme) yapılabilir. (GVK Mükerrer Madde 81?in son fıkrası gereği.)
Bu durumda elden çıkarılan gayrimenkulün endekslenmiş maliyet bedeli (200.000 x 163,78/145,18=) 225.623,36 TL olacaktır.
Bu durumda bay (K)?nın elde ettiği safi değer artışı (400.000 ? 225.623,36=) 174,376,64 TL olarak hesaplanacaktır.
Bu tutara (2009 yılı için) 7.600 YTL tutarında istisna uygulanarak beyan edilecek değer artış kazancının tutarı (174.376,64-7.600 =) 166.776,64 TL olarak bulunacaktır.
