Ynt: Eczane Muhasebesi
RİSTURN GELİRİ
Eczacı kooperatifleri üyeleri yıl sonlarında verilen Risturn ( Temettü ) alırlar. Dağıtımı ise eczanenin çalışma koşullarına göre dağıtılır. << Kooperatifler Kanununa göre Alış-Veriş oranında dağıtılırlar.>>
Gelir Vergisi Durumu
İşletme hesabına göre defter tutanlar GV. Beyannamesinde Diğer Gelirlerin altında kesilen dekontu Risturn geliri olarak beyan ederler.
Bilanço usulüne göre defter tutanlar ise Tek Düzen Hesap Planına göre 64. grup Olağan Gelir ve Kârlar Hesabında izlerler.
Risturn Peşin Alınması
____________________ / ____________________
100 KASA HESABI
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRİ
____________________ / ____________________
Mal Karşılığı Verilen Risturn
____________________ / ____________________
153 TİCARİ MALLAR
191 İNDİRİLECEK KDV
320 SATICILAR
___________________ / _____________________
Fatura Geldiğinde
___________________ / _____________________
320 SATICILAR
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRİ
____________________ / ____________________
FİRE
Ticaret ve Sanayi Odalarının yayımlamış olduğu fire zayiat listesinde eczanelerde %3 - %5 arası olarak görülmektedir.
Örnek:
Dönem Başı Mal Mevcudu : 20.300,00
Dönem İçi Alışlar : 180.400,00
TOPLAM : 200.700,00
200.700,00 * %3 =6.021,00
- Firenin yayınlanmış olan oranlar içerinde olması durumunda yapılması gereken muhasebe kaydı.
_______________ / _______________
659 DİĞER OLAĞAN GİDER 6.021,00
VE ZARARLAR HS.
153 TİCARİ MALLAR 6.021,00
_______________ / _______________
*** Bozulan malların daha önce indirim konusu olan KDV si daha sonra ayrıca beyan edilecektir.
KÂRLILIK HESAPLANMASI
Eczane işletmelerinde geçmiş yıllara kıyasla kârlılık oranları çok farklılık arz etmektedir.
İlaçları alış fiyatlarına, ithal ve yerli ilaç alış koşullarına göre kârlılık oranları değişiklik arz etmektedir. Muhasebeci, mali müşavirler ve eczacılar için kârlılık hesaplamaları oldukça karmaşık olmasından dolayı hesaplamalar zorlaşmıştır.
Eczane işletmecileri kârlılıkların gerçek durumunu bilmesi için hangi ilaçtan ne kadar alınmış, ne kadarı satılmış, ne kadar elde stok kalmış gibi verilerin sağlıklı bir şekilde muhasebeye yansıması için verilerin aktarılması yönünde bilgisayar programlarında takibi gerekmektedir.
Maliye Bakanlığı denetim elemanları incelemede karmaşık olan kârlılık oranlarında sağlıklı bir tespit yapması mümkün olamayacak bu da karşılıklı uyuşmazlık durumunu ortaya çıkaracaktır.
Eczane işletmelerinin Bağ-kur' a kesmiş olduğu faturalarda temmuz ayından itibaren anlaşma gereği kuruma yapılan %3,5 iskontolar faturalarda gözükmemekle bu da ilerde sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Maliye Bakanlığı tarafından fatura üzerinde gözükmeyen iskontoları kabul etmemekte buda uyuşmazlıklara neden olacaktır. İspat yükümlülüğü eczacı işletmelerine düşmektedir. Ayrıca bu verilen iskontoların 3 aylık geçici vergi dönemlerinde alınan iskontolardan düşülmesi ve kârlılıkların buna göre hesaplanması gerekir burada gözden kaçan bu durumu muhasebeci ve mali müşavirleri uyarmamız gerekecektir.
Eczane işletmelerinin resmi kurumlara kesmiş olduğu faturalar vergi usul kanunu hükümlerine aykırı olup bu konuda eczacı odaları ve birliğe görev düşmektedir. Maliye Bakanlığı ile görüşülerek resmi kurumlara kesilen faturalarda vergi usul kanunu hükümlerine tabii değildir ibaresinin sirkülerle alınması halinde inceleme elemanı karşısında uyuşmazlıklar önlenecek aynı zamanda eczacının karşısında bir tehdit unsuru olan her fatura için usulsüzlük cezası ortadan kalkacaktır.
İlaç fiyatları için yeni kriterler belirlendi. İlaç fiyatları için bundan böyle AB ülkeleri arasında en düşük fiyatlar kriter alınacak. Bu kararın ardından ilaçta kâr payları aşağıdaki gibi belirlendi.
Depocuya satış fiyatının Depocu (%) Eczacı (%)
10 milyon TL' ye kadar olan kısmı için 9 25
(10 milyon dahil )
10-50 milyon TL arasında kalan kısmı 8 24
( 50 milyon dahil )
50-100 milyon TL arasında kalan kısmı 7 23
( 100 milyon dahil )
100-200 milyon TL arasında kalan kısmı 4 16
( 200 milyon dahil )
200 milyon TL üstünde kalan kısmı için 2 10
ÖRNEK
Mükellefin 2005 takvim yılında satışını yapmış olduğu emtiaların dönem başı, dönem sonu stok miktarları, dönem içinde yapmış olduğu emtia alışları ile satışların maliyeti ve brüt satışları toplamı aşağıdaki şekildedir.
1. Dönem Başı Stok 5.839,89
2. Dönem İçi Alışlar 525706,83
3. Dönem Sonu Mal Mevcudu 75624,32
4. Satışların Maliyeti 455.921,40
5. Brüt Satışlar 537987,29
6. Brüt Kârlılık Oranı ((5-4)/4) 18%
Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere mükellefin 2005 takvim yılı brüt kârlılık oranı; 537.987,29.-YTL. (brüt satışlar) - 455.921,40.-YTL. (satışların maliyeti) / 455.921,40.-YTL. (satışların maliyeti) = % 18 olarak beyan ettiği tespit edilmiştir.
Stok * Alım Iskontoları
Stoklardaki İskonto Payı = ----------------------------------
Dönem İçi Alışlar
75.624 * 56.681
Stoklardaki Iskonto Payı = --------------------------- = 8153
525.706
Net Iskonto = 56.681 - 8153 = 48.528
Mükellefin 2005 takvim yılında emtia alışlarını ağırlıklı olarak 5 firmadan yaptığı tespit edilmiş olup, bu firmalardan istenilen bilgiler doğrultusunda ilaçların alış maliyetleri, almış olduğu iskontoların ( mal fazlası iskontosu - nakit iskontosu - kurum indirimi ) toplam tutarı, eczane kârı ve ilaçların eczane perakende satış fiyatları toplamı, aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
Sıra No Eczane Perakende Satış Tutarı (KDV Hariç ) Eczane Kârı Mal Bedeli Uygulanan İskonto ve İndirimler EczaneAlış Maliyeti (KDV Matrahı) KDV
Meltem Ecza Deposu 56.301,44 11.169,50 45.131,94 16.896,70 28.235,96 2.274,36
As Ecza Deposu 102.152,49 19.607,56 82.544,93 14.031,36 67.706,67 5.461,86
Selçuk Ecza Deposu 169.124,17 29.596,73 139.527,44 28.807,29 110.720,15 8.903,24
Bursa Ecza Koop 444.005,85 83.323,57 360.682,28 64.521,51 296.160,77 23.977,02
Es Ecza Deposu 38.116,17 7.367,42 30.748,75 6.114,47 24.648,07 1.967,57
Toplam 809.700,12 151.064,78 658.635,34 130.371,33 527.471,62 42.584,05
Mükellefin 2005 takvim yılında emtia alışlarını ağırlıklı olarak 5 firmadan yaptığı tespit edilmiş olup bu firmalardan istenilen bilgiler doğrultusunda mükellefin 2005 takvim yılında yapmış olduğu emtia alış miktarları, kârlılık oranları ve firmalardan yapmış olduğu alışların toplamı alışlara oranı aşağıdaki gibidir.
Sıra No Ecza Deposu Eczacı Alış Maliyeti
(KDV Matrahı) Eczacı Perakende Satış Tutarı (KDV Hariç) YTL Kârlılık Oranı ( % ) ToplamD.İçi Alışlara Oranı
( % )
1. Meltem Ecza Deposu 28.235,96 56.301,44 0,99 0,05
2. As Ecza Deposu 67.706,67 102.152,49 0,51 0,13
3. Selçuk Ecza Deposu 110.720,15 169.124,17 0,53 0,21
4. Bursa Ecza Koop. 296.160,77 444.005,85 0,50 0,56
5. Es Ecza Deposu 24.648,07 38.116,17 0,55 0,05
6. Toplam Alışlar ( 1+2+3+4+5 ) 527.471,62 809.700,12 0,54 1,00
7. Dönem İçi Alışlar 527.706,83 100,00
Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere mükellefin 2005 takvim yılında brüt kâr oranı % 18 olarak beyan ettiği tespit edilmiştir. Bilindiği üzere ecza depoları; ilaç satışları için fatura düzenlerken, öncelikle ilaçların üzerindeki perakende satış fiyatlarını ( eczacı kârı ve KDV dahil ) faturaya yazmakta, sonra bu tutardan sırasıyla KDV' yi, eczacı kârını, peşinat ve mal fazlası iskontoları ile kurum indirimini düşerek KDV' siz satış tutarını bulmakta, bu tutara KDV' yi ilave ederek fatura tutarını hesaplamaktadır. Dolayısıyla eczacı açısından söz konusu fatura bedelinin KDV hariç tutarı alınan ilacın alış maliyetini göstermektedir.
Yukarıdaki verilerden de anlaşılacağı üzere mükellefin 2005 takvim yılındaki ilaç alışlarını % 56'nı Bursa Ecza Koop dan yaptığı tespit edilmiştir. Mükellefin bu ecza deposundan yapmış olduğu alışların mal bedeli 296.160,77 YTL dir, eczanenin kârı ise 83.323,57 YTL dir, bu rakamlara göre eczanenin kârlılık oranı % 28 olduğu görülmektedir. Bu oran Sağlık Bakanlığı'nın belirlemiş olduğu Beşeri ve Tıbbi Ürünler Fiyatlandırılmasına Dair Kararın 10. maddesine göre belirlenen eczacının azami kâr haddi oranına uygundur. Ancak yukarıda da açıklandığı üzere; bu orana eczacının depodan aldığı mal fazlası iskontosu, nakit iskontosu ve kurum indirimi dahil değildir. Belirtilen bu indirim ve iskontolar dikkate alındığında yukarıda ki tablodan da anlaşılacağı üzere; mükellefin yıl içerisinde almış olduğu ilaçların %100 ünü oluşturan 5 firmadan edinilen bilgiler doğrultusunda ağırlıklı ortalama yöntemi ile belirlenen brüt kâr marjı % 53,5 olarak tespit edilmiştir. Dolayısıyla mükellefin 2005 takvim yılı gayri safi kârlılık oranı tespit edilirken bu oranın dikkate alınması gerekmektedir.
Mükellefe; 2005 takvim yılında brüt kârlılık oranını % 18 olarak beyan ettiği ve bu beyanının mal alışı yapmış olduğu firmalardan istenen bilgilere göre düşük olduğu tespit edildiği ve bunun nedeni sorulduğunda mükellef cevaben "sehven bazı satışlarımıza belge düzenlememiş olabiliriz ancak herhangi bir kastımız yoktur." Şeklinde beyan ve ifade etmiştir.
Rapora ekli tutanakta yer alan mükellefin ifadesinde de belirtildiği üzere; mükellef resmi kurumlara fatura bedeli üzerinden % 3,5 kurum iskontosu yaptığı ve bu iskontoların toplam tutarının faturalar üzerinden 20.336,18 YTL (KDV Hariç) olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca resmi kurumlara fatura edilen ilaçlar için kurum indirimi adı altında %4 ile %11 arasında bir indirim uygulandığı tespit edilmiştir. Ancak mükellefin resmi kurumlara düzenlemiş olduğu faturalarda ilaçların etiket fiyatı üzerinden direk olarak kurum indirimi düşülmüş tutarının faturaya yansıtıldığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla resmi kurumlara düzenlenen faturalarda yer alan brüt tutarların kurum indirimi yapılmış tutarlar olduğu ortaya çıkmaktadır ki; bu durumda mükellefin lehine bir düşünceden hareketle resmi kurumlara düzenlenen faturaların brüt tutarına isabet eden, maksimum % 11 oranındaki, kurum indiriminin; yukarıda tespit edilen kâr marjı üzerinden hesaplanan olması gereken satış hasılatından düşülmesi gerekmektedir. Dolayısıyla mükellefin yıl içerisinde resmi kurumlara düzenlemiş olduğu faturaların brüt tutarı olan 596.220,80 YTL ( KDV Hariç ) üzerinden iç yüzde yöntemi ile hesaplanan ( 596.220.,80 / 0,89 - 596.220.80=) 73.690,21 YTL kurum indiriminin olması gereken hasılattan düşülmesi gerekmektedir.
Rapora ekli tutanakta belirtildiği üzere mükellef; eczanede perakende olarak satılan ilaçlarda, kırılma, dökülme, tarihinin geçmiş olması, elde kalması gibi nedenlerle ortalama olarak % 3 oranında fire meydana geldiğini ifade etmiştir. Bu konuda Danıştay 3. dairesinin 12.11.1986 tarih ve 2208 sayılı kararında "ilaçların kırılma, dökülme, bayatlama, akma ve buharlaşma sebebiyle vereceği % 3 firenin satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması gerektiği" belirtildiğinden, mükellefin bu konudaki beyanı Denetmenliğimizce de kabul görmüştür.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde mükellefin 2005 takvim yılı olması gereken satış hasılatı tarafımızca aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.
1 Beyan Edilen Satışların Maliyeti 455.921,40
2 Fire Tutarı ( 1 * 0,03 ) 13.677,64
3 Hesaplamaya Esas Satışların Maliyeti(1-2) 442.243,76
4 KDV Hariç Satış Hasılatı ( 3 * 1,535 ) 678.844,17
5 Tespit Edilen Kurum İndirimi 73.690,21
6 Faturalardan Tes.Edi.Kurum İskontosu 20.336,18
7 Olması gereken Satış Hasılatı Tutarı ( Y.İçi Satışlar ) ( 4-5-6 ) 584.817,78
8 Beyan Edilen Yurt İçi Satışlar 537.987,29
9 Beyan dışı Bırakılan Hasılat Tutarı ( 7-8 ) 46.830,49
10 KDV Tutarı ( 9 * 0,08 ) 3.746,44
Mükellefin 2005 takvim yılında elde etmesi gereken satış hasılatının, beyan ettiği satış hasılatı ile karşılaştırılması sonucunda, belgesiz ilaç satışlarından kaynaklanan ve beyan dışı bırakılan KDV hariç hasılat tutarı yukarıdaki tabloda hesaplanmıştır. Bununla birlikte tarafımızca yeniden tespit edilip kabul edilen satışların maliyeti tutarı dikkate alınarak mükellefin 2005 takvim yılında olması gereken gelir tablosu aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
Ayrıntılı Gelir Tablosu Mükellefin Beyanı Olması Gereken Beyan Fark
Brüt Satışlar 537.987,29 584.817,78
Net Satışlar 537.987,29 584.817,78
Diğer Gelirler 1.700,74 1.700,74
Satışların Maliyeti 455.921,40 455.921,40
Brüt Satış Kârı 83.766,63 130.597,12
Faaliyet Giderleri 26.069,78 26.069,78
Faaliyet Kârı 57.696,85 104.527,34
Dönem Kârı 57.696,85 104.527,34 46.830,49
Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere mükellef 2005 takvim yılında beyan dışı bırakılan satış hasılatı dikkate alındığında 46.830,49 YTL dönem kârını eksik beyan ettiği tespit edilmiştir. Mükellefin lehine hareketle 2005/IV döneminde yaptığı kabul edilmiştir.
