kafam karmakarışık oldu yine..izlememiz gereken yol yine 2023 sonunda olduğu gibi 6aylık kapanışları yapacağız 690/692hesapları çalıştırıp kapatacağız..sonrasında enflasyon düzeltmesine tabi tutacağız.2023sonun da 570/580leri falan 698 ile sıfırladık.2023 gelir vrg beyn yada kurumlar vrg bey tahakkuk kayıtlarını nasıl yapacağız.570de düzelmeden gelen karı 502ile mahsup edebileceğiz mi.demirbaşları önce enflasyon düzeltmesine tabi tutup sonra mı amortisman ayıracağız.fikirlerinizi paylaşırsanız memnun olurum
Enflasyon Kayıtları
- Konbuyu başlatan asiye780
- Başlangıç tarihi
kendi izlediğim yolu yazıyorum size zira herkesin kafası karışık
-502 ile 580 i mahsup yapmıştım zaten sene başında
-demirbaşlara enflasyon uyguladım daha sonra amortisman ayırdım
-malların maliyet kaydını yaptım
-stoklara ve sermaye hesaplarına enflasyon uyguladım
-zirve kullanıyorum yansıtma hesaplarına bulaşmadan çıkan enflasyon kar-zararını otomatik bilanço ve gelir tablosu hesaplayarak gönderdim
-502 ile 580 i mahsup yapmıştım zaten sene başında
-demirbaşlara enflasyon uyguladım daha sonra amortisman ayırdım
-malların maliyet kaydını yaptım
-stoklara ve sermaye hesaplarına enflasyon uyguladım
-zirve kullanıyorum yansıtma hesaplarına bulaşmadan çıkan enflasyon kar-zararını otomatik bilanço ve gelir tablosu hesaplayarak gönderdim
çok teşekkür ederim..570i de 502 ile mi mahsup yapcaz
hayır 570 502 ile mahsup yapılmayacak enflasyon düzeltmesi yapacaksınız onada
Merhaba Arkadaşlar, bir yerde takıldım.. 580 enf.dzt geçmiş yıl zararları hesabında bildiğiniz üzere 2023 te sıfırlanacak hesaplar vardı, 2022 yılı ve öncesi zararlar ile 2023 yılı dönem zararı.. Bu iki kalemi 698 e alıp oradan 580 e almıştık.. Simdi 580 in içinde 2023 yılı zararı da mevcut. Bu tutari beyannamede indirim konusu yaparken 580 in icinden bu tutari düşmem gerekir mi kalan tutarı mı düzelteceğim.. Burada takıldım. Beyannamede indirim yaparsam bunun indirim muhasebe kaydı nasıl olacak..
Geçen yıl enflasyon muhasebesinden oluşan 580 hesap komple değerlenecek. Beyannamede gösterilen geçmiş yıl zararı için herhangi bir kayıt yapılmayacak. Hesap planında gözüken zarar ile beyannamede gösterilen geçmiş yıl zararı tutmayabilir.
Ayrıca enflasyon muhasebesi yapıldıktan sonra oluşan 580 hesabı geçmiş yıl zararınız olarak düşünmeyin. Önceki yıllarda kurumlar vergisi beyanında oluşan zarar neyse beyannameye bu tutarları yazmanız gerekir.
Ayrıca enflasyon muhasebesi yapıldıktan sonra oluşan 580 hesabı geçmiş yıl zararınız olarak düşünmeyin. Önceki yıllarda kurumlar vergisi beyanında oluşan zarar neyse beyannameye bu tutarları yazmanız gerekir.
Sayin Beren Sezgin
Merhaba Arkadaşlar, bir yerde takıldım.. 580 enf.dzt geçmiş yıl zararları hesabında bildiğiniz üzere 2023 te sıfırlanacak hesaplar vardı, 2022 yılı ve öncesi zararlar ile 2023 yılı dönem zararı.. Bu iki kalemi 698 e alıp oradan 580 e almıştık.. Simdi 580 in içinde 2023 yılı zararı da mevcut. Bu tutari beyannamede indirim konusu yaparken 580 in icinden bu tutari düşmem gerekir mi kalan tutarı mı düzelteceğim.. Burada takıldım. Beyannamede indirim yaparsam bunun indirim muhasebe kaydı nasıl olacak..
580 hesabinizin icinden Normal Zararlariniz ile Enflasyon Zararinizi ayiriniz. Enflasyondan dolayi meydana gelen Zararinizi 580 altinda farkli bir hesaba aliniz.
Ornegin :
580.01- Gecmis Yillar Zararlari
580.01.001- 2021 yili zarari
580.01.001-2022 yili zarari
580. 99- Enflasyon Zarari
580.99.001- 2023 Yili Enflasyon Zarari
Tabi bu alt kirilimlari istediginiz gibi acabilirsiniz 2024 hesabi icin acmaya gerek yok. Onlar direk Gelir Tablosuna gidecek. Ayrica Gecmis yillar Enflayon Karini ancak Gecmis Yillarda olusan (sadece) Enflasyon Zarari ile mahsup edebilirsiniz. Aksi takdirde isletmeden cekilen deger olarak kabul edilip vergilendirmek zorunda kalirsiniz,
Merhaba Arkadaşlar, bir yerde takıldım.. 580 enf.dzt geçmiş yıl zararları hesabında bildiğiniz üzere 2023 te sıfırlanacak hesaplar vardı, 2022 yılı ve öncesi zararlar ile 2023 yılı dönem zararı.. Bu iki kalemi 698 e alıp oradan 580 e almıştık.. Simdi 580 in içinde 2023 yılı zararı da mevcut. Bu tutari beyannamede indirim konusu yaparken 580 in icinden bu tutari düşmem gerekir mi kalan tutarı mı düzelteceğim.. Burada takıldım. Beyannamede indirim yaparsam bunun indirim muhasebe kaydı nasıl olacak..
580 hesabinizin icinden Normal Zararlariniz ile Enflasyon Zararinizi ayiriniz. Enflasyondan dolayi meydana gelen Zararinizi 580 altinda farkli bir hesaba aliniz.
Ornegin :
580.01- Gecmis Yillar Zararlari
580.01.001- 2021 yili zarari
580.01.001-2022 yili zarari
580. 99- Enflasyon Zarari
580.99.001- 2023 Yili Enflasyon Zarari
Tabi bu alt kirilimlari istediginiz gibi acabilirsiniz 2024 hesabi icin acmaya gerek yok. Onlar direk Gelir Tablosuna gidecek. Ayrica Gecmis yillar Enflayon Karini ancak Gecmis Yillarda olusan (sadece) Enflasyon Zarari ile mahsup edebilirsiniz. Aksi takdirde isletmeden cekilen deger olarak kabul edilip vergilendirmek zorunda kalirsiniz,
Zaten sizde dogrusunu yapmissiniz. Panik yapmayin. Ayrica Sayin Mali musavir;
kendi izlediğim yolu yazıyorum size zira herkesin kafası karışık
-502 ile 580 i mahsup yapmıştım zaten sene başında
-demirbaşlara enflasyon uyguladım daha sonra amortisman ayırdım
-malların maliyet kaydını yaptım
-stoklara ve sermaye hesaplarına enflasyon uyguladım
-zirve kullanıyorum yansıtma hesaplarına bulaşmadan çıkan enflasyon kar-zararını otomatik bilanço ve gelir tablosu hesaplayarak gönderdim
seklinde ozet yapmis dogru. Benim burada ekleyecegim Ayrica Gecmis yillar Enflayon Karini ancak Gecmis Yillarda olusan (sadece) Enflasyon Zarari ile mahsup edebilirsiniz. Aksi takdirde isletmeden cekilen deger olarak kabul edilip vergilendirmek zorunda kalirsiniz,
Sayın Ferhat bey teşekkür ederim.
580 in içinden 2023 yılı zararını ayırdıktan sonra düzeltme/taşıma katsayısını 580 den 2023 zararını ayırdığım toplam tutarına mı uygulayacağım. Yoksa direkt toplam neyse ona mı?
Bir de uygulama da 2023 ten gelen enflasyon zararını düzeltip bilançoya yansıtılmadığını gördüm, düzeltme yapılıp tutar aynen kalıyor. Bu hesabin matraha etkisi yok mu, izlediğim seminer videolarda bunlara rastladım
yazacagim
Sayın Ferhat Hocam, bunu bende merak ediyorum
Her ne kadar 18.10.2023 tarihinde enflasyon düzeltmesine dair taslak tebliğ yayınlanmış olsa da eğer yeni bir yasal erteleme olmaz ise 31.12.2023 tarihli bilançolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır. Uygulamada doğaldır ki pek çok tereddüt içeren, tartışmaya açık konular oluşmuştur, oluşmaktadır ve bu çok normaldir. Zira son yapılan enflasyon düzeltmesinin (2004 yılı) üzerinden 19 yıl geçmiştir ve şu anda mesleği icra edenler arasında 2004 yılında enflasyon düzeltmesini fiilen yapmış kişi sayısı oldukça azdır denebilir. Ayrıca aradan geçen sürede vergi mevzuatında pek çok önemli değişiklik olmuştur. Gerçekleşen bu önemli değişikliklerin bir kısmı bilançoların özkaynaklarında çeşitli hesapların açılmasını gerektirmiştir.
31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesinin yasal dayanağı olan VUK Geçici 25. maddesinin (g) fıkrasında açık bir şekilde “31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan fark, geçmiş yıl kar/zararı hesabında gösterilir.” hükmü yer almasına rağmen 31.12.2023’de yapılacak enflasyon düzeltmesinin yasal dayanağı olacak VUK Mükerrer 298/A maddesinde ise bu şekilde bir düzenleme bulunmamakta, 7 no.lu bendinde “Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Uygulamada 31.12.2023 bilançosuna enflasyon düzeltmesi yapılırken geçmiş yıllar kârları (570 hesap), geçmiş yıllar zararları (580 hesap) ile 2023 yılı dönem sonucunu gösterecek olan dönem net kârı (590 hesap) veya dönem net zararı (591 hesap) hesaplarının enflasyon düzeltmesi kapsamında sıfırlanarak kapatılıp kapatılmayacağına dair tereddütler yaşanabilmektedir diyebiliriz. Keza taslak tebliğde de Mali İdare’nin 2003-2004 yıllarında yayınlandığı tebliğ ve sirkülerlerdeki aynı yaklaşımına yer verdiği; yani bu hesapların kapatılması gerekeceğine dair düzenlemelere yer verdiği görülmektedir.
328 No.lu VUKGT’nin “V. Parasal ve Parasal Olmayan Kıymetler” başlıklı bölümünde“ Nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dahil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal olmayan kıymetler tebliğe ekli listelerde (EK:1, EK:2) gösterilmiştir. Söz konusu listelerde öz sermaye kalemlerine yer verilmemiştir. Aksine hüküm olmamak şartıyla bu tebliğ uygulamasında öz sermaye kalemleri "parasal olmayan kıymet" olarak addolunacaktır.” açıklaması yer almıştır. Her ne kadar bu bölümde öz sermaye ifadesi kullanılmış olsa da tebliğin ilerleyen bölümler öz kaynaklar ifadesinin de kullanıldığı görülmektedir.
Aynı tebliğin “VII.1. Kullanılacak Düzeltme Katsayılarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Tarihler” başlıklı bölümünde kâr yedekleri için Defterlere Kayıt Tarihi belirlenmiştir.
9 No.lu VUK Sirkülerinin “2.19. Geçmiş Dönemden Gelen Kâr ve Zararların Düzeltilmesi” başlıklı bölümünde “Vergi Usul Kanununun geçici 25. maddesinin (g) bendinde, 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan farkın, geçmiş yıllar kar/zararı hesabında gösterileceği hükmüne yer verilmiştir. 328 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde de açıklandığı üzere, kar yedekleri ve yasal yedekler parasal olmayan kalem olarak ayrıca düzeltilecek, düzeltilmiş geçmiş yıl kar veya zararı bulunurken de kayıtlarda yer alan geçmiş yıllardan gelen kar veya zararlar, düzeltme esnasında sıfırlanacaktır. 31/12/2003 tarihli düzeltilmiş bilançoda dönem net karı/zararı gösterilmeyecek, geçmiş yıl kar veya zararı, düzeltilmiş bilanço denkliğini sağlayacak şekilde öz kaynaklar içinde yer alacaktır.”
338 No.lu VUKGT’nin “3.2. Taşıma Katsayısı” başlıklı bölümünde “Taşıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan kıymetlerle ilgili olarak yapılacak düzeltme işlemi, aşağıdaki formüle göre hesaplanan taşıma katsayıları ile yapılacaktır.” cümlesine dair (6) no.lu dipnotta “30/6/2004 tarihli bilançoda görünen ve 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar kar/zararı da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.” açıklamasına yer verilmiştir.
VUK Mükerrer 298/A-7 maddesinde ise “Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır.
Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir. Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait fark hesapları için (5) numaralı bendin beşinci paragraf hükmü uygulanır.”
ORNEK :
Yukarıdaki tablolardan da görüleceği üzere;
• İlk tabloda 500, 502, 520, 540, 542 hesaplarda enflasyon düzeltmesi yapılmış, oluşan fark tutarlar bu hesapların alacağına karşılık 698 hesabın borcuna kaydedilmiştir. 570, 580 ve 590 hesaplar ise düzeltme yapılmadan olduğu gibi bırakılmıştır. Bu işlem ve kayıtlar neticesinde 698 hesabın borç bakiyesi 230.936.732,50 TL olup, bu borç bakiye bilançoya 580 hesap altına dahil edilmek suretiyle eklenmiştir.
İkinci tabloda ise yine 500, 502, 520, 540, 542 hesaplarda enflasyon düzeltmesi yapılmış, oluşan fark tutarlar bu hesapların alacağına karşılık 698 hesabın borcuna kaydedilmiş, 570, 580 ve 590 hesaplar ise 698 hesaba devredilerek kapatılmıştır. Neticede 698 hesabın borç bakiyesi bilançoda 580 hesapta yer almıştır.
• İki yöntem sonucunda da işletmenin toplam özkaynağında değişiklik olmamıştır.
2024 yılı Mart ayına geldiğimizde Aralık 2023’den Mart 2024’e taşıma katsayısının 1,15268 olduğunu varsayalım.
• İlk yöntemde oluşan 570 + 590 + 580 toplamı olan (-) 193.436.732,50 TL düzeltmeye konu olacaktır.
• İkinci yöntemde ise zaten 580 hesabın bakiyesi (-) 193.436.732,50 TL düzeltmeye konu olmuştur.
• Mart 2024’te ilk yöntemde yer alan 570, 590 ve 580 hesapların 31.12.2023 bakiyeleri 1,15268 taşıma katsayısı ile düzeltilecektir. Netleştiğinde bakiyelerin toplamı (-) 222.970.652,82 TL olacak, 698 hesaba alacak kaydedilen “net” düzeltme farkı 29.533.920,32 TL 648- ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI hesabı ile gelir tablosuna yansıyacaktır.
• İkinci yöntemde 580 hesabın borç bakiyesinin aynı taşıma katsayısı ile düzeltilmesi neticesinde yine 698 hesaba alacak kaydedilen ve sonrasında 648 hesap ile gelir tablosuna yansıyacak tutar 29.533.920,32 TL olacaktır.
Netice itibariyle, 31.12.2023 geçiş bilançosunda 570, 580, 590, 591 hesapların kapatılıp kapatılmamasının neticeye herhangi bir etkisi olmayacaktır.
31.12.2003 bilançosunun düzeltilmesine dair işlemlerin yapıldığı dönemde yayınlanmış bir yazıda da aşağıdaki şekilde bizimle aynı yaklaşım ve görüşe yer verilmiştir:3
“Geçiş dönemi bilançosundaki geçmiş yıllar kâr veya zararlarının sıfırlanması veya bilançonun denkliğini sağlayacak şekilde düzeltilmiş bilançoda gösterilmesi arasında sonuç itibariyle bir fark bulunmamaktadır. Örneğin, 31.12.2003 tarihli düzeltilmemiş bilançoda “Dönem Net Karı” 40 milyar TL, enflasyon düzeltme işlemi sonucunda hesaplanan enflasyon düzeltme zararı ise 25 milyar TL olsun. Düzeltme işlemi sırasında
Dönem Net Kârı (Düzeltme işlemi 2004 yılı içinde yapıldığı için bilançoda geçmiş yıllar karı olarak görülecektir.) 698 numaralı hesaba devredilip sıfırlama yapılmadığı taktirde düzeltilmiş bilançoda, geçmiş yıllar karı bilançoda denkliği sağlayacak şekilde (40-25=) 15 milyar TL olarak gösterilecektir. Düzeltme sırasında sıfırlama işlemi yapıldığı taktirde 698 numaralı Enflasyon Düzeltme hesabı 15 milyar TL borç bakiyesi verecek ve düzeltilmiş bilançoda geçmiş yıllar karı 15 milyar lira olarak yer alacaktır. Mükelleflerin hangi yöntem uygulanırsa uygulansın 31.12.2003 tarihli düzeltilmiş bilançodaki geçmiş yıllar karları içindeki enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar kısmını alt hesaplarda izlemelerinde yarar vardır.”
Diğer taraftan güncel tarihli bir yazıda da aynı görüşe yer verildiği görülmektedir:
“Öte yandan, söz konusu kârlar (dönem kârı veya geçmiş yıl kârları) 698-Enflasyon Fark Hesabına atılmaksızın, doğrudan doğruya, enflasyona göre düzeltilmiş bilançoda mukayyet bedelleri ile de yer alabilir. Bunun sonucu, bilançonun denkliği gereği, enflasyon geçmiş yıllar zararları veya kârları hesabı, söz konusu kârlar kadar farklı olacaktır.”
KAYNAKLAR :
VUK 165 SIRKULER
SAKIP SEKER YMM
FERHAT FAHRAN YMM
GURAY OGREDIK
31.12.2003 tarihli bilançonun enflasyon düzeltmesinin yasal dayanağı olan VUK Geçici 25. maddesinin (g) fıkrasında açık bir şekilde “31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan fark, geçmiş yıl kar/zararı hesabında gösterilir.” hükmü yer almasına rağmen 31.12.2023’de yapılacak enflasyon düzeltmesinin yasal dayanağı olacak VUK Mükerrer 298/A maddesinde ise bu şekilde bir düzenleme bulunmamakta, 7 no.lu bendinde “Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Uygulamada 31.12.2023 bilançosuna enflasyon düzeltmesi yapılırken geçmiş yıllar kârları (570 hesap), geçmiş yıllar zararları (580 hesap) ile 2023 yılı dönem sonucunu gösterecek olan dönem net kârı (590 hesap) veya dönem net zararı (591 hesap) hesaplarının enflasyon düzeltmesi kapsamında sıfırlanarak kapatılıp kapatılmayacağına dair tereddütler yaşanabilmektedir diyebiliriz. Keza taslak tebliğde de Mali İdare’nin 2003-2004 yıllarında yayınlandığı tebliğ ve sirkülerlerdeki aynı yaklaşımına yer verdiği; yani bu hesapların kapatılması gerekeceğine dair düzenlemelere yer verdiği görülmektedir.
328 No.lu VUKGT’nin “V. Parasal ve Parasal Olmayan Kıymetler” başlıklı bölümünde“ Nevi itibarıyla iktisadi işletmelere dahil bulunan kıymetlerden parasal ve parasal olmayan kıymetler tebliğe ekli listelerde (EK:1, EK:2) gösterilmiştir. Söz konusu listelerde öz sermaye kalemlerine yer verilmemiştir. Aksine hüküm olmamak şartıyla bu tebliğ uygulamasında öz sermaye kalemleri "parasal olmayan kıymet" olarak addolunacaktır.” açıklaması yer almıştır. Her ne kadar bu bölümde öz sermaye ifadesi kullanılmış olsa da tebliğin ilerleyen bölümler öz kaynaklar ifadesinin de kullanıldığı görülmektedir.
Aynı tebliğin “VII.1. Kullanılacak Düzeltme Katsayılarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Tarihler” başlıklı bölümünde kâr yedekleri için Defterlere Kayıt Tarihi belirlenmiştir.
9 No.lu VUK Sirkülerinin “2.19. Geçmiş Dönemden Gelen Kâr ve Zararların Düzeltilmesi” başlıklı bölümünde “Vergi Usul Kanununun geçici 25. maddesinin (g) bendinde, 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmiş aktif toplamından düzeltilmiş sermaye, düzeltilmiş hisse senetleri ihraç primleri ve düzeltilmiş hisse senedi iptal karları ile borç toplamının çıkarılması sonucu bulunan farkın, geçmiş yıllar kar/zararı hesabında gösterileceği hükmüne yer verilmiştir. 328 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde de açıklandığı üzere, kar yedekleri ve yasal yedekler parasal olmayan kalem olarak ayrıca düzeltilecek, düzeltilmiş geçmiş yıl kar veya zararı bulunurken de kayıtlarda yer alan geçmiş yıllardan gelen kar veya zararlar, düzeltme esnasında sıfırlanacaktır. 31/12/2003 tarihli düzeltilmiş bilançoda dönem net karı/zararı gösterilmeyecek, geçmiş yıl kar veya zararı, düzeltilmiş bilanço denkliğini sağlayacak şekilde öz kaynaklar içinde yer alacaktır.”
338 No.lu VUKGT’nin “3.2. Taşıma Katsayısı” başlıklı bölümünde “Taşıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan kıymetlerle ilgili olarak yapılacak düzeltme işlemi, aşağıdaki formüle göre hesaplanan taşıma katsayıları ile yapılacaktır.” cümlesine dair (6) no.lu dipnotta “30/6/2004 tarihli bilançoda görünen ve 31/12/2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar kar/zararı da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.” açıklamasına yer verilmiştir.
VUK Mükerrer 298/A-7 maddesinde ise “Enflasyon düzeltmesi uygulanmayan bir hesap döneminden sonra enflasyon düzeltme şartlarının yeniden oluşması halinde; enflasyon düzeltmesi yapılan en son dönemden başlamak üzere enflasyon düzeltmesi yapılır. Bu şekilde belirlenen geçmiş yıl kârı vergiye tâbi tutulmaz, geçmiş yıl zararı zarar olarak kabul edilmez. Ancak, matrahın tespitinde geçmiş yıl malî zararları mukayyet değerleri ile dikkate alınır.
Birikmiş amortismanlar, ait oldukları kıymetin bilanço tarihindeki değerinde düzeltme sonrasında ortaya çıkan artış oranı dikkate alınarak düzeltilir. Bu işlemlerden doğan pasif kalemlere ait fark hesapları için (5) numaralı bendin beşinci paragraf hükmü uygulanır.”
ORNEK :
Özkaynaklar Hesap Sınıfı Özelinde Düzeltmeye Dair Örnek
| 570, 580, 590 HESAPLAR KAPATILMAMIŞ | ||||
| 31.12.2023 Düzeltme Katsayısı | 31.12.2023 Düzeltilmiş Tutar | Düzeltme Farkı | ||
| 5-ÖZKAYNAKLAR | 83.750.000,00 | 83.750.000,00 | 230.936.732,50 | |
| 50-ÖDENMİŞ SERMAYE | 20.250.000,00 | 69.137.422,50 | ||
| 500-SERMAYE | 20.000.000,00 | 3,15205 | 63.041.000,00 | 43.041.000,00 |
| 502-SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI | 250.000,00 | 24,38569 | 6.096.422,50 | 5.846.422,50 |
| 52-SERMAYE YEDEKLERİ | 5.000.000,00 | 10.884.250,00 | ||
| 520-HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ | 5.000.000,00 | 2,17685 | 10.884.250,00 | 5.884.250,00 |
| 54-KÂR YEDEKLERİ | 21.000.000,00 | 197.165.060,00 | ||
| 540-YASAL YEDEKLER | 1.000.000,00 | 11,05386 | 11.053.860,00 | 10.053.860,00 |
| 542-OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER | 20.000.000,00 | 9,30556 | 186.111.200,00 | 166.111.200,00 |
| (2016+2017+2018 Yılları Kârlarından) | ||||
| 57-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI | 30.000.000,00 | 30.000.000,00 | ||
| 570-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI | 30.000.000,00 | 1,00000 | 30.000.000,00 | 0,00 |
| (2019+2021+2022 Yılları Kârları) | ||||
| 58-GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI | -7.500.000,00 | - 38.436.732,50 | ||
| 580-GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI | -7.500.000,00 | 1,00000 | -7.500.000,00 | 0,00 |
| (2020 Yılı Zararı) | ||||
| (2023 Enflasyon Düzeltme Farkı) | -230.936.732,50 | |||
| 59-DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) | 15.000.000,00 | 15.000.000,00 | ||
| 590-DÖNEM NET KÂRI | 15.000.000,00 | 1,00000 | 15.000.000,00 |
| 570, 580, 590 HESAPLAR 698 HESABA DEVREDİLEREK KAPATILMIŞ | ||||
| 31.12.2023 Düzeltme Katsayısı | 31.12.2023 Düzeltilmiş Tutar | Düzeltme Farkı | ||
| 5-ÖZKAYNAKLAR | 83.750.000,00 | 83.750.000,00 | 193.436.732,50 | |
| 50-ÖDENMİŞ SERMAYE | 20.250.000,00 | 69.137.422,50 | ||
| 500-SERMAYE | 20.000.000,00 | 3,15205 | 63.041.000,00 | 43.041.000,00 |
| 502-SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI | 250.000,00 | 24,38569 | 6.096.422,50 | 5.846.422,50 |
| 52-SERMAYE YEDEKLERİ | 5.000.000,00 | 10.884.250,00 | ||
| 520-HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ | 5.000.000,00 | 2,17685 | 10.884.250,00 | 5.884.250,00 |
| 54-KÂR YEDEKLERİ | 21.000.000,00 | 197.165.060,00 | ||
| 540-YASAL YEDEKLER | 1.000.000,00 | 11,05386 | 11.053.860,00 | 10.053.860,00 |
| 542-OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER | 20.000.000,00 | 9,30556 | 186.111.200,00 | 166.111.200,00 |
| (2016+2017+2018 Yılları Kârlarından) | ||||
| 57-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI | 30.000.000,00 | 0,00 | ||
| 570-GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI | 30.000.000,00 | 1,00000 | 0,00 | -30.000.000,00 |
| (2019+2021+2022 Yılları Kârları) | ||||
| 58-GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI | -7.500.000,00 | -193.436.732,50 | ||
| 580-GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI | -7.500.000,00 | 1,00000 | -193.436.732,50 | 7.500.000,00 |
| (2020 Yılı Zararı) | ||||
| (2023 Enflasyon Düzeltme Farkı) | -193.436.732,50 | |||
| 59-DÖNEM NET KÂRI (ZARARI) | 15.000.000,00 | |||
| 590-DÖNEM NET KÂRI | 15.000.000,00 | 1,00000 | 0,00 | -15.000.000,00 |
• İlk tabloda 500, 502, 520, 540, 542 hesaplarda enflasyon düzeltmesi yapılmış, oluşan fark tutarlar bu hesapların alacağına karşılık 698 hesabın borcuna kaydedilmiştir. 570, 580 ve 590 hesaplar ise düzeltme yapılmadan olduğu gibi bırakılmıştır. Bu işlem ve kayıtlar neticesinde 698 hesabın borç bakiyesi 230.936.732,50 TL olup, bu borç bakiye bilançoya 580 hesap altına dahil edilmek suretiyle eklenmiştir.
İkinci tabloda ise yine 500, 502, 520, 540, 542 hesaplarda enflasyon düzeltmesi yapılmış, oluşan fark tutarlar bu hesapların alacağına karşılık 698 hesabın borcuna kaydedilmiş, 570, 580 ve 590 hesaplar ise 698 hesaba devredilerek kapatılmıştır. Neticede 698 hesabın borç bakiyesi bilançoda 580 hesapta yer almıştır.
• İki yöntem sonucunda da işletmenin toplam özkaynağında değişiklik olmamıştır.
2024 yılı Mart ayına geldiğimizde Aralık 2023’den Mart 2024’e taşıma katsayısının 1,15268 olduğunu varsayalım.
• İlk yöntemde oluşan 570 + 590 + 580 toplamı olan (-) 193.436.732,50 TL düzeltmeye konu olacaktır.
• İkinci yöntemde ise zaten 580 hesabın bakiyesi (-) 193.436.732,50 TL düzeltmeye konu olmuştur.
• Mart 2024’te ilk yöntemde yer alan 570, 590 ve 580 hesapların 31.12.2023 bakiyeleri 1,15268 taşıma katsayısı ile düzeltilecektir. Netleştiğinde bakiyelerin toplamı (-) 222.970.652,82 TL olacak, 698 hesaba alacak kaydedilen “net” düzeltme farkı 29.533.920,32 TL 648- ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI hesabı ile gelir tablosuna yansıyacaktır.
• İkinci yöntemde 580 hesabın borç bakiyesinin aynı taşıma katsayısı ile düzeltilmesi neticesinde yine 698 hesaba alacak kaydedilen ve sonrasında 648 hesap ile gelir tablosuna yansıyacak tutar 29.533.920,32 TL olacaktır.
Netice itibariyle, 31.12.2023 geçiş bilançosunda 570, 580, 590, 591 hesapların kapatılıp kapatılmamasının neticeye herhangi bir etkisi olmayacaktır.
31.12.2003 bilançosunun düzeltilmesine dair işlemlerin yapıldığı dönemde yayınlanmış bir yazıda da aşağıdaki şekilde bizimle aynı yaklaşım ve görüşe yer verilmiştir:3
“Geçiş dönemi bilançosundaki geçmiş yıllar kâr veya zararlarının sıfırlanması veya bilançonun denkliğini sağlayacak şekilde düzeltilmiş bilançoda gösterilmesi arasında sonuç itibariyle bir fark bulunmamaktadır. Örneğin, 31.12.2003 tarihli düzeltilmemiş bilançoda “Dönem Net Karı” 40 milyar TL, enflasyon düzeltme işlemi sonucunda hesaplanan enflasyon düzeltme zararı ise 25 milyar TL olsun. Düzeltme işlemi sırasında
Dönem Net Kârı (Düzeltme işlemi 2004 yılı içinde yapıldığı için bilançoda geçmiş yıllar karı olarak görülecektir.) 698 numaralı hesaba devredilip sıfırlama yapılmadığı taktirde düzeltilmiş bilançoda, geçmiş yıllar karı bilançoda denkliği sağlayacak şekilde (40-25=) 15 milyar TL olarak gösterilecektir. Düzeltme sırasında sıfırlama işlemi yapıldığı taktirde 698 numaralı Enflasyon Düzeltme hesabı 15 milyar TL borç bakiyesi verecek ve düzeltilmiş bilançoda geçmiş yıllar karı 15 milyar lira olarak yer alacaktır. Mükelleflerin hangi yöntem uygulanırsa uygulansın 31.12.2003 tarihli düzeltilmiş bilançodaki geçmiş yıllar karları içindeki enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kar kısmını alt hesaplarda izlemelerinde yarar vardır.”
Diğer taraftan güncel tarihli bir yazıda da aynı görüşe yer verildiği görülmektedir:
“Öte yandan, söz konusu kârlar (dönem kârı veya geçmiş yıl kârları) 698-Enflasyon Fark Hesabına atılmaksızın, doğrudan doğruya, enflasyona göre düzeltilmiş bilançoda mukayyet bedelleri ile de yer alabilir. Bunun sonucu, bilançonun denkliği gereği, enflasyon geçmiş yıllar zararları veya kârları hesabı, söz konusu kârlar kadar farklı olacaktır.”
KAYNAKLAR :
VUK 165 SIRKULER
SAKIP SEKER YMM
FERHAT FAHRAN YMM
GURAY OGREDIK