Gelir Vergisi Kesintisi Nasıl Hesaplanır?
Gelir vergisi kesintisini anlatmadan evvel, her ne kadar sadeliğe ve pratikliğe özen göstersek de, değinmeden geçemeyeceğimiz kavramlar var. Bunlardan ilki matrah… Matrah en yalın haliyle hesaplamanın yapılacağı, baz alınacağı rakamdır.
Gelir vergisi matrahı; brüt ücretten SGK kesintisinin düşülmesinden sonra kalan rakamdır. Bu kalan rakam üzerinden hesaplama yapacağız.
Örnek vermek gerekirse 2.000,00*TL brüt ücret alan bir işçinin gelir vergisi matrahını şöyle buluyoruz;
2.000,00*TL x 0,15 = 300,00*TL
2.000,00*TL – 300,00*TL = 1.700,00*TL Gelir vergisi matrahı
İkinci kavram da kümülatif gelir vergisi matrahı… Kümülatif; “katlanarak, toplanarak gelen” anlamındadır diyebiliriz.
Bir önceki paragrafta bahsettiğim matrahı bulma işlemini her ay için yapıyorsunuz fakat Ocak’ta bulduğunuz rakamın üzerine Şubat’ta 2. ayınkini ekliyorsunuz. Bu ikisinin üzerine Mart’ta 3. bulduğunuzu ekliyorsunuz ve bu şekilde sene sonuna kadar gidiyor. Yani Ocak, Şubat, Mart aylarının gelir vergisi matrahlarını toplarsanız Mart ayı kümülatif gelir vergisi matrahını bulmuş olursunuz. Ocak’tan Haziran’a kadar gelir vergisi matrahlarını toplarsanız Haziran ayının kümülatif gelir vergisi matrahını bulursunuz.
Yine örnek vermek gerekirse Ocak ayında 1.000,00*TL, Şubat ve Mart ayında 1.500,00*TL brüt ödeme alan bir işçinin
Mart ayı kümülatif gelir vergisi matrahını şöyle buluyoruz;
1.000,00*TL x 0,15 = 150,00*TL Sigorta kesintisi
1.000,00*TL – 150,00*TL = 850,00*TL Gelir vergisi matrahı
850,00*TL Ocak ayı kümülatif gelir vergisi matrahı (öncesinde başka ay olmadığı için)
1.500,00*TL x 0,15 = 225,00*TL Sigorta kesintisi
1.500,00*TL – 225,00*TL = 1.275,00*TL Gelir vergisi matrahı
850,00*TL + 1.275,00*TL = 2.125,00*TL Şubat ayı kümülatif gelir vergisi matrahı
1.500,00*TL x 0,15 = 225,00*TL
1.500,00*TL – 225,00*TL = 1.275,00*TL Gelir vergisi matrahı
850,00*TL + 1.275,00*TL + 1.275,00*TL= 3.400,00*TL Mart ayı kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelelim gelir vergisinin nasıl hesaplandığına;
Gelir vergisinin basamakları olduğunu duymuşsunuzdur. Gelir vergisi işçi kazandıkça artan bir yapısı vardır. Ne kadar çok kazanırsanız o kadar çok vergi ödersiniz.
Basamaklar da 2012 yılı için şu şekilde;
10.000*TL’ye kadar %15
25.000*TL’nin 10.000*TL’si için 1.500*TL, fazlası %20
88.000*TL’nin 25.000 *TL’si için 4.500*TL, fazlası %27
88.000*TL’den fazlasının 88.000* TL’si için 21.510*TL, fazlası %35
Bu basamaklar kabaca şu anlama geliyor, kümülatif gelir vergi matrahınız bu basamaklardan hangisine isabet ediyorsa o orandan vergilendirileceksiniz.
Şimdi daha iyi kavramanız adına şöyle bir örnek verelim,
Aylık brüt 5.000,00*TL alan bir personel Ocak, Şubat ve Mart ayları için ne kadar gelir vergisi öder?
Ocak ayı için hesaplayalım
Önce sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Bu Ocak ayı olduğundan geçmiş aydan gelen kümülatif gelir vergisi matrahımız sıfır.
4.250,00*TL Ocak ayından gelen kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz. Basamaklarımıza bakalım. 4.250,00*TL 10.000,00*TL’nin altında olduğundan oran %15
4.250,00*TL x 0,15 = 637,50*TL gelir vergisi
Şubat ayı için hesaplayalım
Yine sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Ocak ayından gelen kümülatif rakama Şubat ayından gelen gelir vergisi matrahını ekliyoruz;
4.250,00*TL + 4.250,00*TL = 8.500,00*TL Şubat ayı kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz. Basamaklarımıza bakalım. 8.500,00*TL de 10.000,00*TL’nin altında olduğundan oran yine %15
Demek ki bu ay ki 4.250,00*TL gelir vergisi matrahında da %15 oranını kullanmalıyız.
4.250,00*TL x 0,15 = 637,50*TL gelir vergisi
Mart ayı için hesaplayalım
Yine sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Şubat ayından gelen kümülatif rakama Mart ayından gelen gelir vergisi matrahını ekliyoruz;
8.500,00*TL + 4.250,00*TL = 12.750,00*TL Mart kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz. Basamaklarımıza bakalım. 12.750,00*TL ikinci basamağa ulaştı.
2. basamağa ulaştı diye %20 ile işlem yaparsak hata yapmış oluruz.
Basamakları bir sürahi gibi düşünün. Biri dolmadan diğerine geçemezsiniz.
Şubat ayında kümülatif 8.500,00*TL idi. Yani basamağın dolmasına 1.500,00*TL daha var.
Bu da şu anlama geliyor;
4.250,00*TL’nin 1.500,00*TL’si ilk basamağa ait olacak, yani %15,
4.250,00*TL’nin 2.750,00*TL’si ikinci basamağa ait olacak, yani %20,
1.500,00*TL x 0,15 = 225,00*TL
2.750,00*TL x 0,20 = 550,00*TL
225,00 + 550,00 = 775,00*TL Mart ayı gelir vergisi
Nisan ayı için hesaplayalım
Yine sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Mart ayından gelen kümülatif rakama Nisan ayından gelen gelir vergisi matrahını ekliyoruz;
12.750,00*TL + 4.250,00*TL = 17.000,00*TL Nisan kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz.
Öncelikle Mart ayında 2. basamağı geçmiştik. Yani artık Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı diğer basamağa varana kadar
(25.000*TL) %20’den hesaplamaya devam edeceğim.
4.250,00*TL x 0,20 = 850,*TL gelir vergisi
Mayıs ayı için hesaplayalım
Yine sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Nisan ayından gelen kümülatif rakama Mayıs ayından gelen gelir vergisi matrahını ekliyoruz;
17.000,00*TL + 4.250,00*TL = 21.250,00*TL Mayıs kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz.
Hala 25.000 sınırı geçilmedi. %20’ye devam…
4.250,00*TL x 0,20 = 850,*TL gelir vergisi
Haziran ayı için hesaplayalım
Yine sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Mayıs ayından gelen kümülatif rakama Haziran ayından gelen gelir vergisi matrahını ekliyoruz;
21.250,00*TL + 4.250,00*TL = 25.500,00*TL Haziran kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz.
500*TL’lik kısım 25.000 sınırımızı geçti.
Bu ay ki gelirimiz 4.250’idi. Bunun 500’ü 3. dilime kalıyor ise 3.750’si 2. dilimde kalıyor demektir.
3.750,00 x %20 = 750,00
500,00 x %27 = 135,00
750,00 + 135,00 = 885,00 TL Haziran ayı gelir vergisi
Temmuz ayı için hesaplayalım
Yine sigortayı düşüp gelir vergisi matrahını bulmalıyız;
5.000,00*TL x 0,15 = 750,00*TL sigorta kesintisi
Sonra sigortayı düşüyoruz;
5.000,00*TL – 750,00*TL = 4.250,00*TL gelir vergisi matrahı
Haziran ayından gelen kümülatif rakama Temmuz ayından gelen gelir vergisi matrahını ekliyoruz;
25.500,00*TL + 4.250,00*TL = 29.750,00*TL Temmuz kümülatif gelir vergisi matrahı
Şimdi gelir vergisini hesaplayabiliriz.
Haziran ayında 3. dilime geçmiştik. Demek ki artık %27 oranı ile ilerleyeceğiz. 4. basamak 88.000,00*TL. Yani KGVM
88.000,00 TL olana kadar %27’ye devam.
4.250,00 x %27 = 1.147,50 TL Temmuz ayı gelir vergisi
Şayet son dilimi de görebilseydik Şubat ve Haziran aylarında yaptığımız ayrımı yine yapacaktık. Fakat 5.000,00*TL brüt ücretli biri bu kadar kazanç sağlayamayacağı aşikar ve Aralık ayına kadar gitmeye gerek yok. Aralık ayı dahil bundan sonrası hep Temmuz ile aynı gidecek.
Son olarak dikkat edilecek nokta, Aralık ayı bitip yeni senenin Ocak’ını hesaplayacağımızda Kümülatif Gelir Vergisi Matrahı sıfırlanacak ve 1. gelir vergisi kesinti basamağından yeniden başlanacaktır.
(ALINTI)