İşverenlere Tanınan 5 Puanlık İndirim Teşvikinde Tereddüte Düşülen Hususlar

Aykay

Katkı Sunan Üye
Üyelik
16 Haz 2009
Mesajlar
399
Konum
Adana
Cengiz BÜYÜKBİRER(*)

SGK Müfettişi

İŞVERENLERE TANINAN 5 PUANLIK İNDİRİM TEŞVİKİNDE TEREDDÜTE DÜŞÜLEN HUSUSLAR



I.GİRİŞ

Dünyada olduğu kadar ülkemizde de yaşanılan ekonomik kriz çalışma yaşamına yönelik bir takım önlemleri beraberinde getirmiştir. Alınan tedbirlerin başında muaccel olmuş ancak ödenemeyen sigorta primleri ve vergi gibi borçların ?prim alacakların yeniden yapılandırılması? adı altında veya kamuoyunda ?prim affı? olarak bilinen kanunların uygulanması gelmektedir. Bu şekildeki yapılandırma çalışmaları, yasal yükümlüklerini zamanında yerine getirenlerde kırgınlığa neden olmakta, kendilerine hitap eden bir takım kolaylıkların da getirilmesi gerektiğini düşünmeye itmiştir.

Yapılan yasal düzenlemede, öncesinde de 18-29 yaş arası yeni işe girenlere, özürlü istihdam edenlere tanınan teşvike ilave olarak, 01.10.2008 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanacak olan 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 24?üncü maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81?inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (ı) bendine göre, muaccel borcu bulunmayan özel sektör işverenlerinin Kanunun 4?üncü maddesinin (a) bendi uyarınca çalıştırdıkları sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazinece karşılanacağı teşviki getirilmiştir.

Bu makalede 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun(1) 81?inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (ı) bendinde düzenlenen işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazinece karşılanacağı teşvikinin genel esasları üzerinde durulduktan sonra, teşvik konusunda uygulamada yaşanılan tereddütler karşısında yapılacak işlemler ayrıntılı olarak açıklanmıştır.



II. TEŞVİK UYGULAMASI

a) Genel Bakış :

Bilindiği üzere 26.05.2008 tarih ve 26887 sayılı Resmi Gazete?de yayımlanan 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 24?üncü maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81?inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen (ı) bendinde; "Bu kanunun 4?üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır.? hükmü getirilmiştir. Yasanın bu hükmünün 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmesi ile yükümlülerin primlerinin yasal süresi içerisinde ödenmesi teşvik edilmiştir.

Teşvike göre 2009 yılının Nisan ayında bildirilen sigortalı sayısına ilave olarak 18 Ağustostan sonra işe alınanların sigorta prim teşvikleri asgari ücret üzerinden hesaplanacak ve primler İşsizlik Fonu tarafından SGK'ya aktarılacaktır. Teşvikten yararlanacak bu kişilerin, önceki üç aylık dönemdeki kayıtlı sigortalılardan olmaması gerekmektedir. Teşvik, Aralık sonuna kadar işe girenler için uygulanacaktır. Yasal düzenlemede, Bakanlar Kurulunun lüzumu halinde süreyi 1 yıla kadar uzatabileceği belirtilmiş olup sürenin uzaması halinde 30 Haziran 2010'a kadar işe alınanlar teşvikten yararlanacak.

Her uygulamada olduğu gibi teşvikten yararlanmalarda da haksız yere yararlanmaların önüne geçilmesi için bir takım önlemler ve yaptırımlar getirilmiş, Şöyle ki, faaliyette bulunan iş yerlerinin devredilmesi, birleşmesi veya bölünmesi gibi durumlar yeni işe başlama kabul edilmeyecek, mevcut iş yerinin kapatılarak değişik bir isimle açılması ya da çalışan sigortalıların bütün olarak devredilmesi halinde bu iş yerleri teşvikten yararlanamayacaktır. Ortaklık ilişkisi bulunan şirketlerdeki istihdam kaydırılması da teşvik kapsamı dışında tutulmuş, bu şekilde asıl amaç olan ek istihdamın yaratılması ve işverenlerin prim yüklerinin azaltılmasına yönelik uygulamaların önüne geçilmiş olacaktır. Ayrıca, asıl işverenlerin kuruma olan borçlarından dolayı bu indirimden yararlanamaması nedeniyle, iş yerlerinde çalışan kendi sigortalılarını borcu bulunmayan alt işverenler üzerinden bildirildiğinin anlaşılması halinde hem asıl işveren hem de bu duruma alet olan alt işveren beş puanlık prim indirimden yararlanamayacaktır.

Teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin ek istihdam sağladıklarını belirtir dilekçe ile SGK il müdürlüklerine veya merkez müdürlüklerine başvuru yapmaları gerekmektedir. İşveren iş yerinde, beş puan indiriminden yararlanan sigortalı, özürlü sigortalı, 18-29- yaş arası sigortalı, sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalı ve vazife malullüğü aylığı alan sigortalı çalıştırması nedeniyle her birinin durumuna göre belge ve kanun türünü işaretleyerek bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya merkezlerine beş ayrı aylık prim ve hizmet belgesini e-sigorta ortamında verecektir.

b) Teşvikten Yararlanma Şartları

İşverenlerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş puanlık indirimden yararlanabilmesi aşağıda belirtilen şartların birlikte sağlanmasına bağlıdır.

1) İşverenlerin, özel sektör işvereni olması ve 5510 sayılı Kanunun 4/a kapsamında sigortalı çalıştırması,

Yasal düzenleme ile tanınan beş puanlık indirimden, 5510 sayılı Kanunun 4/a bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör iş yeri işverenleri yararlanabileceklerdir. Dolayısıyla, resmi nitelikteki ve sermayesinin %50'den fazlası devlete ait olan iş yerleri için söz konusu prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

5510 sayılı Kanunun uzun vadeli sigorta kollarına tabi bulunan 4/a bendi kapsamındaki sigortalılar teşvik kapsamında yer aldığı buna karşın, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar ile aday çırak, çırak ve öğrencilerden, harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alanlardan yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlardan, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutuklulardan, Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerlerden dolayı ise uzun vadeli sigorta kollarına tabi bulunmamaları nedeniyle beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

İsteğe bağlı sigortalılar adına tahakkuk eden malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarına ait primlerin tamamı kendilerince ödendiğinden, sigortalılar sigorta prim indiriminden faydalanamayacaktır.

2) Aylık prim ve hizmet belgesinin Kuruma yasal süresi içinde verilmesi,

Özel sektör iş yeri işverenleri, beş puanlık prim indiriminin yapılacağı aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesini yasal süresi içerisinde Kuruma vermek zorundadır. Aylık prim ve hizmet belgesinin verilme süresi, 1 ila 30 arasında ücret alan sigortalılar için aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu ayı izleyen ayın 23?üne kadar, 15 ila takip eden ayın 14?ü arasında ücret alan sigortalılar için ise belgenin ilişkin olduğu dönemi izleyen ayın 7?sidir. Burada dikkat edilecek olursa, Yasal verilme süresi ay veya dönemin sonundan itibaren 23 gün olarak belirlenmiştir. Belgenin yasal süresi dışında verilmesi halinde bu haktan yararlanma imkanı bulunmamaktadır.

Beş puanlık indirimden yararlanmak isteyen işveren mutlaka aylık prim ve hizmet belgesini verirken kanun türünü 5510 olarak seçmesi gerekmektedir. Aksi durumda, kanun türü seçilmeden belgenin Kuruma gönderilmesi durumunda işverenler bu indirimden yararlanamaz.

3) Hazinece karşılanan tutar hariç olmak üzere işveren hissesi ile sigortalı hissesine düşen sigorta primlerinin yasal süresi içinde ödenmesi,

İşveren hissesinin Hazinece karşılanan kısmı hariç tahakkuk etmiş prim borçlarının kısmen veya tamamen ödenmemesi veya yasal ödeme süresi geçtikten sonra ödenmesi halinde bu haktan yararlanılamayacaktır.

4) İşverenin, Kuruma borcunun bulunmaması veya diğer kanunlara göre yapılan tecil ve taksitlendirmelerinin devam etmesi,

İşverenin, muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunması halinde beş puanlık prim indiriminden yararlanamayacaktır.

Muaccel sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları bulunan işverenler, bahse konu borçlarının tamamını ödemeleri halinde, söz konusu sigorta prim indiriminden, yasal verilme süresi sona ermemiş ilk aylık prim ve hizmet belgesinden başlanılarak yararlanabileceklerdir.



III. TEŞVİK UYGULAMASINDA TEREDDÜTE DÜŞÜLEN HUSUSLAR

1) Kuruma borcu olmama durumunun her iş yeri için ayrı ayrı değerlendirilmesi;

İşverenlerin muaccel borçlarının bulunup bulunmadığı konusundaki değerlendirme, aynı işverenin Türkiye genelindeki tüm iş yerleri bazında değil her bir iş yeri için ayrı ayrı yapılacaktır. Örneğin, A işverenin Kadıköy Sosyal Güvenlik Merkezi kapsamındaki iş yeriyle ilgili var olan muaccel bir borç, teşvikten yararlanılacak ve borcu bulunmayan Bakırköy Sosyal Güvenlik Merkezi kapsamındaki iş yerini etkilememektedir. Bu şekildeki bir uygulama teşvikten yararlanacak işveren sayısını olumlu etkileyecektir.

2) Sigortasız işçi çalıştırılması halinde beş puanlık indirimin uygulanmaması;

5510 sayılı Kanunun 81?inci maddesinin birinci fıkrasında, (ı) bendinde ??.Bu Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir yıl süreyle bu fıkrayla sağlanan destek unsurlarından yararlanamaz?..? denilmek suretiyle, tescilsiz işçi çalıştırıldığı tespit edilen işverenler, denetim elemanlarınca düzenlenen tutanak tarihi, kurum ve kuruluşlardan alınan yazıların Kuruma intikal tarihi ve mahkemenin kesinleşmiş karar tarihini izleyen aybaşından itibaren bir yıllık süre için beş puanlık işveren hissesi sigorta primi indiriminden yararlanamayacaklardır.

3) Hazinece karşılanan 5 puanlık prim tutarlarının mali açıdan durumu,

Hazinece karşılanan prim tutarları, işverenin işçilik maliyet giderlerini oluşturmadığı, işverenin kasasından çıkan bir ödeme niteliği taşımadığından gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

4) Ar-Ge faaliyetlerinde görevli personele, bu faaliyetlerin dışındaki çalışmaları için ödenen ücretlerdeki teşvik durumu,

5746 sayılı Kanun gereği, Araştırma-Geliştirme faaliyetlerinde görevli çalışanlara ödenen ücretler için sigorta primi işveren payında Hazine desteği uygulanmaktadır. Ayrıca, Ar-Ge teşvikinden yararlanan işverenler SGK'ya bildirge verirken, Ar-Ge kapsamındaki ödemeler için 5746 sayılı Kanun, aynı çalışana yapılan diğer ödemeler için 5510 sayılı Kanunu seçerek aynı çalışan için iki ayrı kanunun teşvikinden yararlanabilecektir.

5) Diğer teşvik unsurlarından haksız yere yararlanan işverenlerin durumu,

İşverenin aynı iş yerinde çalışan sigortalıların bazıları için farklı kanunlarda öngörülen teşviklerden, diğerleri için de 5510 sayılı Kanunun 81?inci maddesinin (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmaktadır. Ancak, hak etmediği halde bir teşvik paketini suiistimal eden işverenler sadece suiistimal ettikleri teşvikler geri alınırken diğer teşviklerden yararlanmaya devam edebilecektir.

6) Alt işverenin borcu halinde asıl işverenin teşvik karşısındaki durumu,

5 puanlık prim indiriminden yararlanmak isteyen asıl işverenlerin aylık prim ve hizmet belgelerini 5510 sayılı Kanun numarasını seçerek Kuruma gönderebilmeleri için, gerek kendisinden gerekse de kendisinden iş alan alt işverenlerden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması gerekmektedir. Alt işverenler açısından baktığımızda, alt işverenler(taşeron) yalnızca kendi çalıştırmış oldukları sigortalılara ilişkin borçlardan sorumlu tutulacaktır. Dolayısıyla, asıl işverenin veya diğer bir alt işverenin Kuruma var olan muaccel borcu, borcu bulunmayan alt işverenin söz konusu indirimden yararlanmasına engel teşkil etmemektedir.(2)

7) Yapılandırılmış olan prim borçlarının yapılandırmasının bozulması durumu,

5 puanlık prim indiriminden yararlanabilmek için işverenlerin SGK'ya prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması ya da borçları varsa da yapılandırılmış, tecil veya taksitlendirilmiş olması gerekiyor. Ancak işverenlerin, SGK'ya olan borçları yapılandırıldığı, tecil ya da taksitlendirildiği halde, bu borcu ödemekte aksamalar yaşanırsa, bu süre zarfında 5 puanlık prim indirimi uygulanmayacak. Fakat işverenler, bu borçlarına dair yeniden tecil ya da taksitlendirme yaptırırlarsa, 5 puanlık indirimden yararlanmaya başlayacaklar.

8) Sermayesinin %50'den fazlası devlete ait olan iş yerleri, prim indiriminden yararlanabilecek mi?

Yasal düzenlemede açıkça da belirtildiği üzere, 5 puanlık prim indirimi sadece özel sektör işverenleri için getirildiğinden, sermayesinin %50'den fazlası devlete ait olan iş yerlerinin bu indirimden yararlanması mümkün değildir.

9) İşverenlerin afete uğraması halinde beş puanlık indirimin uygulanması;

5510 sayılı Kanunun 91?inci maddesi ile, aylık prim ve hizmet belgelerinin afetin meydana geldiği ayı takip eden üç ay içerisinde sosyal güvenlik müdürlüklerine veya merkezlerine verilebileceği, afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçlarının ise olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıla kadar ertelenebileceği belirtilmiştir. Böylece, afet nedeniyle zor durumda olan işverenler için belgelerin verilme süresi ve doğan prim borçlarının ödenmesi hususunda kolaylık sağlanmıştır. Bu şekilde, afet nedeniyle sigorta prim borcu ertelenen işverenler, prim borçlarını erteleme süresi içerisinde ödemeleri halinde malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları işveren hissesi sigorta priminin beş puanlık kısmı Hazinece karşılanacaktır.



IV-SONUÇ

Dünya genelinde oluşan kriz ortamı tüm ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de çalışma yaşamına ilişkin özellikle de istihdama dönük birtakım önlemlerin alınmasını zorunlu hale getirmiştir. Genel olarak ekonomik krizin etkilerine baktığımızda ilk etkisinin, hizmet akdine tabi çalışan sigortalıların işsiz kalması veya ücretlerinin önemli ölçüde düşürülmesi şeklinde ortaya çıktığını görmekteyiz. İşsiz kalanların tekrar çalışma hayatına kazandırılması, sıkıntıda bulunan iş yerlerinin maliyetlerinin azaltılması amacıyla ülkemizde resmi kurumlarca yürütülen vergi indirimleri, bürokrasinin en aza indirilmesi uygulamalarının yanında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işverenlerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranının işveren hissesine ait kısmından beş puanlık indirimine yönelik teşvik uygulamasına getirilmiştir.

Özel nitelikteki iş yerlerince 4/a kapsamındaki sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinin işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine tarafından karşılanacağına dair teşvik uygulaması 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren uygulanacak, işverenlere, asgari ücretle çalıştırdıkları işçilerin her biri için, 1 Ekim 2008-31 Aralık 2008 tarihleri arasında sağlanan avantaj ilk bakışta küçük bir avantaj gibi görünse de işçi sayısının fazla olduğu iş yerlerinin maliyetini önemli ölçüde düşürmenin yanında Sosyal Güvenlik Kurumuna yasal yükümlülüklerini yerine getiren işverenler ödüllendirilmiş olacaktır. Ayrıca teşvik Bakanlar Kurulu tarafından süresinin 1 yıla kadar uzatıldığı düşünüldüğünde teşvikten 30 Haziran 2010'a kadar işe alınanlar yararlanacağından kriz ortamında işverenlere büyük fayda sağlayacaktır.



(*) Adli Yargı ilk derece mahkemeleri bilirkişisi,

(1) 16/06/2006 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete?de yayınlanmıştır.

(3) MESS İşveren Gazetesi, Aralık 2008,
 
Ynt: İşverenlere Tanınan 5 Puanlık İndirim Teşvikinde Tereddüte Düşülen Hususlar

İhaleli inşaat işinde %5 lik sgk prim kalkmadan önce biz yararlanmıştık. SGK Asgari işçilik hesabı yaparken hesaplanan primi mi dikkate alıyor? ödenen primi mi?
hesaplanan primizi 70.000 lira
%5lik sgk teşviki 5.000 lira
sgk ya ödenen net prim 65.000 lira
 
Ynt: İşverenlere Tanınan 5 Puanlık İndirim Teşvikinde Tereddüte Düşülen Hususlar

Asgari işçilik tutarları, bildirilmesi gereken PEK göre hesaplanır. Önemli olan bildirilmesi gereken Prime esas kazancın bildirilmiş olmasıdır.
 
Ynt: İşverenlere Tanınan 5 Puanlık İndirim Teşvikinde Tereddüte Düşülen Hususlar

öncelikle merhaba,

benim sormak istedim soru şu,

Ben x firması olarak güvenlik hizmet alımı için y firması ile birim fiyat üzerinden hizmet alım sözleşmesi imzalıyorum. örneğin bir kişi için 2.000 TL diyelim.

ay sonunda y firmasının hakedişlerinden y firması alt işverenim olduğu için % 5 lik 5510 sayılı kanundan doğan indirimden faydalandığını tespit edersem bu indirimleri hakedişten düşebilir miyim?
 
Ynt: İşverenlere Tanınan 5 Puanlık İndirim Teşvikinde Tereddüte Düşülen Hususlar

Merhaba benim sorumda biraz farklı olacaktı.
Denetim elemanları firmayı incelemeye geldi ve çalışanların maaşlarını eksik bildirdiğimiz tespit edildi ve ssk buna ceza kesti diyelim.. Bu durumda %5 indirim allmaya devam ediyormuyum.Etmiyorsam nekadar süre. 1yıl mı yasaklanıyorum?
Cevaplarınız için teşekkürler
 
Üst