N
nane
Ziyaretçi
ZİYA PERVER [email' Alıntı:[email protected][/email] 20 Eylül 2008 Zaman]Yeni Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun yürürlülük tarihi olan 1 Ekim 2008 günü yaklaşırken, bilenin de konuştuğu bilmeyenin de konuştuğu bir hal ortaya çıktı.
Konuyu tam olarak bilmeyenler yarım yamalak haberler yayınlıyor. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) uygulamaları da bunlardan biri. SGDP sorularından gına gelmeye başladı, en çok sorulan da 'Emekli aylıklarımızdan yüzde 35 kesilecekmiş doğru mu?' şeklinde. Emekliler, 3 farklı statü ile çalışabilir: Özel sektöre ait işverenin yanında işçi olarak, kendine ait işyeri açarak ya da bir şirkete ortak olarak (vergi mükellefi) ve devlette kamu görevlisi (memur-işçi) olarak. Şimdi bu üç farklı statüye göre emeklilerin çalışmasında şimdiki durum ile 1 Ekim sonrası durumu açıklayalım.
Emeklilikten sonra SSK'ya bağlı bir işyerinde çalışanlar
Şimdiki durum: 506 sayılı kanuna göre, SSK'dan, Bağ-Kur'dan ve Emekli Sandığı'ndan (veya özel banka-borsaların emekli sandıklarından) emekli olduktan sonra işe girenlerin emekli aylıklarına dokunulmaz. Ancak, emekli olarak çalıştıkları işyerlerinden aldıkları ücretleri üzerinden yüzde 30 oranında SGDP kesilir. Mesela ayda 600 YTL emekli aylığı alan emekli Harun Bey, Zaman Gazetesi'nde ayda 1.000 YTL brüt ücret ile işe başlarsa, emekli aylığına hiç dokunulmaz, ama ücretinin yüzde 30'u (300 YTL) kadar her ay SGDP ödenir. Yüzde 30 oranının dörtte biri, yani yüzde 7,5'u (75 YTL primi) çalışanın brüt ücretinden kesilir. Üstüne de yüzde 22,5'u (225 YTL primi) işveren primi eklenerek, her ay SGK'ya ödenir.
1 Ekim sonrası: 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu yürürlüğe girince, yüzde 30 olan SGDP oranına ilaveten işverenler bir de işyerinin tehlike sınıfı ve derecesine göre yüzde 1 ile yüzde 6,5 arasında değişen oranda kısa vadeli sigorta primi ödeyecek. Yani, yine emekli aylıklarına dokunulmayacak. Ama işverenin ödediği SGDP oranı artmış olacak. Örneğin, Harun Bey 1 Ekim 2008 sonrasında yine gazetedeki işine devam ederse, emekli aylığına dokunulmayacak ama işyerinden aldığı brüt ücret üzerinden (gazete işyerlerinin tehlike sınıf ve derecesine göre yüzde 1 oranında) kısa vadeli sigorta primi de ödenmeye başlanacak. Görüldüğü üzere sadece yeni dönem eski dönem ayrımında SGDP oranı yüzde 1 fark etti, bu farkı da işveren ödeyecek.
Emeklilikten sonra Bağ-Kur'lu işyeri açanlar
Şimdiki durum: Bağ-Kur'dan emekli olup da yine Bağ-Kur'lu olmasını gerektirecek ticari faaliyette bulunan emeklinin aylığından yüzde 10 SGDP kesintisi yapılmakta. Mesela, 500 YTL emekli aylığı ile Bağ-Kur'dan emekli olan bakkal Selahattin Efendi, emekli olduktan sonra yine bakkalı çalıştırmaya devam ediyorsa aylığından yüzde 10 (50 YTL) prim kesintisi yapılıyor. SSK ve Emekli Sandığı gibi diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre yaşlılık ve malullük aylığı bağlananlardan, Bağ-Kur sigortalısı olmalarını gerektirecek ticari faaliyete başlayanlar ise Bağ-Kur'luların 12. gelir basamağının yüzde 10'u oranında (70 YTL) SGDP ödemekte. Örneğin, 900 YTL aylık alan emekli polis Meryem Hanım, tuhafiye dükkanı açarsa bizzat kendisi her ay SGK'ya (Bağ-Kur'a) 70 YTL SGDP ödemek zorunda.
1 Ekim sonrası: Hangi kurumdan emekli olursa olsun, emekli aylığı almakta iken kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlayanlar veya sürdürenler için yeni dönemde emekli aylıklarının yüzde 15'i oranında SGDP kesilecek. Ancak yüzde 15 rakamına birden yükselmeyecek. 2008'de yüzde 12, 2009'da yüzde 13 olarak, 2010'da yüzde 14 ve 2011'de de yüzde 15 olarak uygulanacak. 500 YTL'lik emekli aylığı ile bakkal işleten Selahattin Bey'in halen yüzde 10 (50 YTL) olan kesintisi, 2011'de 75 YTL'ye çıkacak. Polis emeklisi Meryem Hanım'ın emekli aylığından ise 2008 yılında 108, 2009'da 117, 2010'da 126, 2011 yılında ise 135 YTL prim kesintisi yapılacak.
Emeklilikten sonra kamu kurumlarında işe başlayanlar
Geçerli uygulamaya göre, nereden emekli olursa olsun bir kişi, ister işçi ister memur olarak kamuda işe başlarsa 5335 sayılı kanunun 35. maddesi gereğince emekli aylığı alamaz. Bu durum 1 Ekim 2008 günü ve sonrasında da değişmeyecek. Yani, bir emekli kamuda veya kamuya ait bir ortaklıkta işe başlarsa emekli aylığını kaybeder.
Emekli olduktan sonra yurtdışında işe girenler
Türkiye'de emekli olanların yurtdışında işe girmesi konusunda haksız bir uygulama başlayacak. Kanunun 30. maddesine göre; "... yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir..." hükmü getirilmiştir. Buna göre emekli bir vatandaşı, mesela Malezya'da işe başlarsa SGK bu durumu öğrendiği an emekli aylığını kesecek. Bu kişinin işi bırakıp yurda dönmesi ve müracaatı halinde emekli aylığı tekrar başlayacak.
--------------------------------------------------------------------------------
Ekim 2008'den sonra işe girenlere emeklilikte çalışmak yasak
1 Ekim'den sonra emeklilerin SGDP'li olarak çalışmasının yasaklandığı iddia ediliyor. Bu yanlış bir bilgi. Doğru olan kısmı şu: 1 Ekim 2008 gününden sonra ilk defa sigortalı olacakların emekliliğinde SSK'lı olarak SGDP kesintisi ödeyip çalışma imkanı kaldırılıyor. Dikkat edin, bu çocuklarımız ve torunlarımız için geçerli bir uygulama. 1 Ekim'den sonra ilk defa sigortalı olan birisi ileride 65 yaşına gelince şimdiki adıyla SSK'lı olarak SGDP ödeyip çalışamayacak. Mesela, halen 20 yaşında olan (1988 doğumlu) kızımız, 1 Ekim 2008 gününden sonra ilk defa işe girip, 65 yaşını tamamlayacağı 2053 yılında emekli olduktan sonra hem emekli aylığını alıp hem de bir işveren yanında işçi olarak çalışamayacak. Emekli olduktan sonra işe girerse emekli aylığı kesilecek. Normal çalışanlar gibi değerlendirilecek. Fakat, işveren veya şirket ortağı olarak SGDP ödeyip çalışabilecek.
--------------------------------------------------------------------------------
Yurtdışı borçlanmasıyla emekli olanlara ceza
Özellikle Bulgaristan göçmenlerini uyarmak istiyorum: Bulgaristan'da geçen çalışma sürelerinizin tamamını borçlanarak emekli olabiliyorsunuz ama borçlanmayla emekli olanlara SGDP ödeyerek çalışma yasaklanıyor. Mesela, Almanya veya Bulgaristan çalışmalarını SSK'ya veya Bağ-Kur'a borçlanıp kesin dönüş yaparak emekli olan birisi işe girerse ya da işyeri açarsa emekli aylığı kesilecek. Öte yandan, yurtdışı borçlanması ile emekli olanlar, tekrar yurtdışında yabancı ülke mevzuatına tabi çalışırlarsa, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alırlarsa veya Türkiye'de sigortalı çalışmaya başlarlarsa aylıkları kesilecek.
