Ynt: Kampanyalı Satışlarda Hurda Alım Satımı Hakkında
atma Değer Vergisi Yasası'nın 17'nci maddesinin dördüncü bendinde
(g) alt bendi hükmü gereği olarak "Külçe altın, külçe gümüş,
kıymetli taşlar (Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir
zebercet....
Katma Değer Vergisi Yasası'nın 17'nci maddesinin dördüncü bendinde (g) alt
bendi hükmü gereği olarak "Külçe altın, külçe gümüş, kıymetli taşlar
(Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir zebercet, inci, kubit,
virconia) döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senedi, tahvil
ile metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları (hurda
metalden elde edilen külçeler dahil) teslimi "Katma Değer Vergisi"nden
bağışık tutulmuştur.
Söz konusu düzenleme Katma Değer Vergisi uygulaması açısından kendisine
özgü ve birbirinden çok farklı varlıkların teslimini vergiye tabi
tutulmasına sağlamaktadır. Şöyle ki;
*Birinci grupta ziynet eşyası yapımında kullanılan ve aynı zamanda birikim
amacına yönelik olarak da satın alınabilen kıymetli madenler ve taşlar yer
almaktadır. Söz konusu kıymetli maden ve taşların işlenmesi halinde
yapılan işçilik ise Katma Değer Vergisi'ne tabidir.
*İkinci grupta döviz, para, damga pulu, değerli kâğıtlar, hisse senetleri
ve tahviller yer almaktadır.
*Üçüncü grupta ise sayılmak suretiyle belirtilmiş bulunan hurda ve atıklar
bulunmaktadır.
Hurda sözlük anlamı ile "eski maden parçası", parçalanmış, döküntü duruma
gelmiş, işe yaramıyacak derecede bozulmuş, zarar görmüş anlamına
gelmektedir. (Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük Sf:904)
Fire ise "Her türlü ticari malda, kuruma, dökülme, bozulma ve benzeri
sebeplerle eksilme, ağırlık yitirme" olarak tanımlanmaktadır. (Türk Dil
Kurumu, Türkçe Sözlük, Sf: 705) Hurda aynı zamanda bir iş yapılırken çıkan
artık parçasıdır.
Bazı malların üretimi sırasında girdi niteliğinde olan mallarda belli bir
kayıp olabilmektedir. Buna uygulamada fire denilmektedir.
Vergi Usul Yasası'nın 278'inci maddesinde yer alan düzenleme gereği olarak
"yaygın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak,
çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi
kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin
hesaplanması mutad olmayan hurdalar, döküntüler, üstüpü, deşe ve
ıskartalar emsal bedeli ile değerlendirilir.
Vergi Usul Yasası'nın yukarıda aktarmış olduğumuz hükmü hurdalara ek
olarak döküntüleri, üstüpü, deşe ve ıskartaları da "Kıymeti düşen mallar"
olarak kabul etmiş ve bunların emsal bedeli ile değerlendirilmesini
öngörmüştür.
Bu bağlamda üstüpü makineleri temizlemek için kullanılan didiklenmiş
kendir bezi olarak tanımlanabilmektedir.
Katma Değer Vergisi uygulaması açısından hurda ve atıklar kısmı istisnaya
tabidir. Buna göre sadece teslimleri Katma Değer Vergisinden bağışık
olmaktadır. Dolayısıyla; herhangi bir malın hurda hale gelmesi veya atık
mal haline dönüşmesi durumunda bu mal için yüklenilen Katma Değer
Vergisinin mükellefe iadesi mümkün değildir. Bu nedenle "İadesi
öngörülmeyen ve fakat teslimi Katma Değer Vergisine tabi olmayan bu tür
işlemlerde gerek Katma Değer Vergisi yasasının 30'uncu ve gerekse kısmi
istisna hükmünü düzenleyen 26 seri numaralı Katma Değer Vergisi genel
tebliğ ile yapılan yönlendirmeler çerçevesinde bu işlemlerle ilgili olup
da indirim konusu yapılamayan Katma Değer Vergisi gider olarak kayıtlara
intikal ettirilecektir.
Hurda ve atıkların tesliminde istisnai olarak uygulanması halinde,
bünyesinde bu tür ürünlerin oluşması söz konusu olan işletmeler için ayrı
bir sorun ortaya çıkmaktadır. Şöyleki;
Söz konusu malların hurda ve atık olmadan önce normal yıllardan satın alan
veyahut ithal edenler Katma Değer Vergisini ödemek zorunda kalmakta buna
karşılık hurda veya atık haline dönüşmesi durumunda daha önce hesaplanarak
indirilmiş bulunan veyahut da indirilmesi mümkün olan Katma Değer
Vergisinin bu defa indirilen vergiden ayrıştırılarak gider yazılması
gerekmektedir.
Bir başka anlatımla bu tür işlemlerde satılan ürünün 17-4/g bendi
gereğince istisnai olup olmadığına bakılacak ve daha sonra hurda veya fire
olduğu belirlendikten sonra maliyeti tespit edilecek ve önceki dönemlerde
ödenen Katma Değer Vergisi inidirlecek vergi içerisinden çıkartılarak
giderleştirilecektir. (Gökyokuş, Sezgin "Fireler ve Hurdaların KDV
Karşısındaki Durumu" Vergi Dünyası Nisan 2007 Sf:19)
Ancak daha önce üretim aşamasında maliyete atılıp bu aşamada fire olarak
kabul edilen ve çıkıntı niteliğinde olan malların satışında uygulanan
bağışıklık için indirim konusu yapılan Katma Değer Vergisinin
düzeltilmesine gerek bulunmamaktadır.
