KISMI SÜRELİ (PART-TİME) ÇALIŞANLARIN YILLIK İZİNLERİ ...
Kısmi süreli çalışma sistemi mevzuatımıza 4857 sayılı İş Kanunu ile 2003 yılında girmiştir.
Kısmi süreli (part time) çalışma yeni sayılabilecek bir düzenleme olduğundan kısmi süreli çalışma sisteminin uygulandığı işyerlerinde çeşitli karışıklıkların çıkması kaçınılmazdır. Kısmi süreli çalışanların yıllık izin durumlarına geçmeden önce kısmi süreli çalışma hakkında kısaca bilgi vermekte yarar var. Bir işçinin kısmi süreli (part time) çalışıp çalışmadığı iş sözleşmesine bakılarak anlaşılabilir.
Bir işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır. Örneğin bir işyerindeki tam süreli haftalık çalışma 45 saat ise bu işyerinde 30 saat ve daha az yapılan çalışmalar kısmi süreli çalışmalardır. Bu açıklamalar ışığında kısmi süreli işçilerin yıllık izine hak kazanma ve izni kullanma durumlarını değerlendirelim.
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Çalışma süresi;
Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört gün, n Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi gün,
On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı gün, yıllık izin verilir. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar iş sözleşmeleri devam ettiği sürece her yıl için hak ettikleri izinleri, bir sonraki yıl izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır.
4857 sayılı Kanunun 53. maddesine göre işçilerin yıllık ücretli izne hak kazanabilmeleri için bir yıllık süreyi tamamlama hükmünü kısmi süreli çalışan işçiler için iş sözleşmesi süresinin en az bir yıl devam etmesi şeklinde değerlendirmek gerekir. Kısmi süreli çalışan işçilerin çalışmadıkları günler onların çalışma yükümlülüğünde bulunmadıkları iş günleridir.
Bu nedenle haftanın belli günlerinde çalışan bir işçi işe başlamasından itibaren iş göreceği günlerde çalışmasını yerine getirmek koşulu ile bir yıllık süreyi doldurduğunda yıllık ücretli izine hak kazanır. Tam süreli çalışan işçiler için ön görülen, bir yıllık süre içerisinde çalışılmış gibi kabul edilen durumlar, kısmi süreli çalışanlar için de işçinin çalışmayı taahhüt ettiği günlere denk geliyorsa yıllık ücretli izin süresinin hesabında çalışılmış gibi kabul edilir. Kısmi süreli çalışan işçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için çalışılan gün toplamının bir yılı bulması şeklinde bir uygulama kısmi süreli çalışanlar için uygulanamaz.
Aksi halde haftanın birkaç günü çalışan işçinin yıllık ücretli izine hak kazanabilmesi için yıllarca çalışması gerekir. Böyle bir uygulama da kısmi çalışma sisteminin amacına aykırı olur. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilerin; süreksiz işlerde, niteliklerinden dolayı bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışmaları durumunda haklarında 4857 sayılı Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.
Konuyu örneklerle açıklayalım. Örnek 1: Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan Fatma Hanım'ın iş sözleşmesi 01.01.2007-01.01.2008 dönemini kapsadığını ve sözleşmesinde haftada bir gün işyerinde iki saat çalışacağına dair hüküm olduğunu varsayalım.
Fatma Hanım, işverene haftada bir gün iki saat çalışmayı taahhüt etmiştir. Bir yıl boyunca haftanın herhangi bir günü iki saat çalışmış ise Fatma Hanım, yıllık ücretli izne hak kazanacaktır. Eğer Fatma Hanım, çalışmayı taahhüt ettiği şekliyle bir hafta içinde herhangi bir gün iki saat çalışmamış ise çalışmama nedeni İş Kanunu'nda belirtilen çalışılmış gibi sayılan hallere giriyorsa yıllık ücretli izne hak kazanır.
Çalışılmış gibi sayılan hallere girmiyorsa yıllık ücretli izne hak kazanamaz, kazanabilmesi için bir yıl bitiminde bir haftalık süre içerisinde herhangi bir gün iki saat daha çalışması gerekir. Örnek 2: Bir önceki örneğimizde yer alan Fatma Hanım'a yıllık izin ücreti ne kadar ödenecektir? Fatma Hanım'ın yıllık izin süresi 14 gündür. Fatma Hanım 14 gün izin kullanacak fakat Fatma Hanım'a 14 günlük izin ücreti ödenmeyecektir. Fatma Hanım'a 4 saat izin ücreti ödenecektir.
Kısmi süreli çalışma sistemi mevzuatımıza 4857 sayılı İş Kanunu ile 2003 yılında girmiştir.
Kısmi süreli (part time) çalışma yeni sayılabilecek bir düzenleme olduğundan kısmi süreli çalışma sisteminin uygulandığı işyerlerinde çeşitli karışıklıkların çıkması kaçınılmazdır. Kısmi süreli çalışanların yıllık izin durumlarına geçmeden önce kısmi süreli çalışma hakkında kısaca bilgi vermekte yarar var. Bir işçinin kısmi süreli (part time) çalışıp çalışmadığı iş sözleşmesine bakılarak anlaşılabilir.
Bir işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır. Örneğin bir işyerindeki tam süreli haftalık çalışma 45 saat ise bu işyerinde 30 saat ve daha az yapılan çalışmalar kısmi süreli çalışmalardır. Bu açıklamalar ışığında kısmi süreli işçilerin yıllık izine hak kazanma ve izni kullanma durumlarını değerlendirelim.
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Çalışma süresi;
Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört gün, n Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi gün,
On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı gün, yıllık izin verilir. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar iş sözleşmeleri devam ettiği sürece her yıl için hak ettikleri izinleri, bir sonraki yıl izin süresi içine isabet eden kısmi süreli iş günlerinde çalışmayarak kullanır.
4857 sayılı Kanunun 53. maddesine göre işçilerin yıllık ücretli izne hak kazanabilmeleri için bir yıllık süreyi tamamlama hükmünü kısmi süreli çalışan işçiler için iş sözleşmesi süresinin en az bir yıl devam etmesi şeklinde değerlendirmek gerekir. Kısmi süreli çalışan işçilerin çalışmadıkları günler onların çalışma yükümlülüğünde bulunmadıkları iş günleridir.
Bu nedenle haftanın belli günlerinde çalışan bir işçi işe başlamasından itibaren iş göreceği günlerde çalışmasını yerine getirmek koşulu ile bir yıllık süreyi doldurduğunda yıllık ücretli izine hak kazanır. Tam süreli çalışan işçiler için ön görülen, bir yıllık süre içerisinde çalışılmış gibi kabul edilen durumlar, kısmi süreli çalışanlar için de işçinin çalışmayı taahhüt ettiği günlere denk geliyorsa yıllık ücretli izin süresinin hesabında çalışılmış gibi kabul edilir. Kısmi süreli çalışan işçinin yıllık izne hak kazanabilmesi için çalışılan gün toplamının bir yılı bulması şeklinde bir uygulama kısmi süreli çalışanlar için uygulanamaz.
Aksi halde haftanın birkaç günü çalışan işçinin yıllık ücretli izine hak kazanabilmesi için yıllarca çalışması gerekir. Böyle bir uygulama da kısmi çalışma sisteminin amacına aykırı olur. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilerin; süreksiz işlerde, niteliklerinden dolayı bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışmaları durumunda haklarında 4857 sayılı Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.
Konuyu örneklerle açıklayalım. Örnek 1: Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan Fatma Hanım'ın iş sözleşmesi 01.01.2007-01.01.2008 dönemini kapsadığını ve sözleşmesinde haftada bir gün işyerinde iki saat çalışacağına dair hüküm olduğunu varsayalım.
Fatma Hanım, işverene haftada bir gün iki saat çalışmayı taahhüt etmiştir. Bir yıl boyunca haftanın herhangi bir günü iki saat çalışmış ise Fatma Hanım, yıllık ücretli izne hak kazanacaktır. Eğer Fatma Hanım, çalışmayı taahhüt ettiği şekliyle bir hafta içinde herhangi bir gün iki saat çalışmamış ise çalışmama nedeni İş Kanunu'nda belirtilen çalışılmış gibi sayılan hallere giriyorsa yıllık ücretli izne hak kazanır.
Çalışılmış gibi sayılan hallere girmiyorsa yıllık ücretli izne hak kazanamaz, kazanabilmesi için bir yıl bitiminde bir haftalık süre içerisinde herhangi bir gün iki saat daha çalışması gerekir. Örnek 2: Bir önceki örneğimizde yer alan Fatma Hanım'a yıllık izin ücreti ne kadar ödenecektir? Fatma Hanım'ın yıllık izin süresi 14 gündür. Fatma Hanım 14 gün izin kullanacak fakat Fatma Hanım'a 14 günlük izin ücreti ödenmeyecektir. Fatma Hanım'a 4 saat izin ücreti ödenecektir.