Bir zamanlar araştırmıştım.(biraz uzun)
ORTAK İŞ KURMAK İSTEYENLERE TAVSİYELER
Günümüzde iş kurmak isteyenlerin daha çok mali kaynağa ve beceri beraberliğine ihtiyaçları vardır. Bilgi birikimi, beceri ve mali kaynak ihtiyaçları da gün geçtikçe de artmaktadır.
Küreselleşen dünyamızda rekabet ve başarının anahtarı bilgi, gurup çalışması, mali kaynakların yeterliliğinden geçmektedir.
Yarınki başarımızın anahtarı işletmelerin faaliyet konularıyla paralel bilgi birikimine sahip ortaklara ve bu ortakların bir araya getirdiği mali kaynaklarla mümkündür.
Demek ki ister bilgi birikimi için ister mali kaynak ihtiyacını karşılamak için olsun ortaklık kurma ihtiyacı doğar.
Ortaklık yapmak zordur ve birçok riski beraberinde getirir. Hele Bilinmeyen, denenmemiş kişilerle ortaklık daha da zor ve tehlikelidir. Ortakların birbirlerini tanımış olmaları, zorluğu ve tehlikeyi çoğu kez azaltabilse de tümüyle yok edemez. Ortaklıktan önce bildiğimiz kişi ile ortak çalışılan kişi genellikle aynı kişi olmamaktadır. Çıkar endişesi pek çok kişinin kişiliğini değiştirebilmektedir.
Korkunun ecele faydası var mıdır? Ya mali kaynakları ve/veya beceri eksiği ile iş yapmaya çalışacağız. Bu da bu günün ve yarının şartlarına göre başarının çok zor olması demek.
Bunun için;
• Ortak iş yapacağımız kişinin öz geçmişini iyi tahlil etmemiz gerekmektedir. Kişinin ya da kişilerin daha önceki ortaklıkları hk.
• Çevresinde dürüst, güvenilir sağlıklı düşünebilir vasıflara sahip midir?
• Hesap yapmasını biliyor mu? Hesap yapmasını bilmeyenlerle ortaklık yapmak çok risklidir.
• Ortak iş yapacağınız kişi ile söze dayalı ortaklık yapmayınız. İşin esasını mutlaka yazılı mukaveleye bağlayınız.
• Ortakla ya da ortaklarla işin tanımını, görev bölümünü, neyin nasıl kim tarafından yapılacağının tanımını yapınız.
• Kar veya zararın nasıl dağıtılacağını belirleyin.
• Karın bir kısmını mutlaka ihtiyat olarak işletmede tutunuz.
• Kuracağınız veya kurmuş olduğunuz işletmede, işletmenin gücünü aşmayan, ortakların ihtiyaçlarına da cevap verebilen maaş tesbit edilmesine büyük fayda vardır.
• Hesapları karşılıklı belli periyotlarda aksatmadan teyidini yapınız.
• Ortağınızın veya ortak olacağınız kişinin özel hayatında hesapsız harcamaları varmıdır?
• İşletmeyi zor duruma düşürecek zaafları veya kronik alışkanlıkları var mıdır? (Kumar, Alkol bağımlılığı vb.)
ŞİRKET TÜRLERİ
Her şirketin (Ticaret Siciline Kaydolan Adi Şirket dahil) uyacağı esaslar vardır.
• Ticaret Ünvanı alacak ve bu ünvan ile işlerini yürütecektir.
• Ticari yasal defterler ile şirket türüne göre gerekli olan defterleri ve kayıtları tutacaktır.
• Şirketin statüsünde, faaliyet alanı, sermayesi, kurucuları, temsil ve ilzam şekli başta olmak üzere, üçüncü kişileri ilgilendiren her husus belirlenecektir.
• Şirketin İlzam ve temsil düzeni belirlenecek ve buna göre yetkiler dönemsel veya tüm şirket süresi için tayin edilecektir.
• Şirket ilanları için yasal kurallara uyulacaktır.
• En az üçüncü kişileri ilgilendirecek her konuyu içeren bilgiler, usulüne göre Ticaret Siciline kaydettirilerek ilan edilecektir.
Borçlar Kanunu, Kooperatifler Kanunu ve Ticaret Kanununa göre şirket türleri,
1. Adi Şirket
2. Kollektif Şirket
3. Adi Komandit Şirket
4. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
5. Anonim Şirket
6. Limited Şirket
7. Kooperatif
1.Adi Şirket:
Kurulması kolay, dağılması kolay, işlemesi zor, ortaklarını çok sıkı kavrayan, her türlü anlaşmazlıklar için kolay üreme/gelişme ortamı olan, şirket borçlarından ortakların tamamının sınırsız sorumlu olduğu, Borçlar Kanununu hükümlerine tabi bir şirket türüdür.
• Her ortak şirketi tek başına temsil ve ilzam etme yetkisi vardır.
• Şirkette ortaya konan, sermayeden çok ortakların maddi ve manevi varlıklarıdır.
• Ortaklar sadece beyan ettikleri sermaye ile değil, tüm varlıkları ile sorumludur.
• Herhangi bir yazılı sözleşme yapmak şart değildir.
• Ortakları ayrı ayrı Gelir Vergisi yönünden vergi mükellefi olurlar.
• Genelde küçük esnaf ve emek yoğun çalışan işletmelerde halen rağbet görmektedir.
2.Kollektif Şirket:
Bir ünvan altında yazılı mukavele ile kurulan ve ortakların her birinin şirket borçlarından sınırsız olarak sorumlu Türk Ticaret Kanunu'na göre kurulan şirkettir. Adi şirkete benzer, TTK.hükümlerine tabidir. Eskiden revaçta olan şirket türü olmasına rağmen son yıllarda rağbet görmemektedir.
3.Komandit Şirket:
Ortaklarından bazılarının koydukları sermaye ile sınırlı olarak, diğerlerinin bütün varlıklarıyla şirket alacaklarına karşı sorumlu oldukları, bir Ticari Ünvan altında çalışan ve sınırsız sorumlu ortağın ismi Şirketin Adi Komandit olduğunu açıklayan şirket ünvanında da gösterilen şirkete Adi Komandit Şirket denir.
• Sınırsız sorumlu ortağa Komandite ortak, Koyduğu sermayesi ile sınırlı sorumlu olan ortağa ise Komanditer ortak denir.
• Komandite ortak mutlaka gerçek kişi olmalıdır. Komanditer ortak Gerçek veya Tüzel Kişi olabilir.
• Pek rağbet edilen şirket türü değildir.
4.Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket:
Şirket Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı şirket alacaklarına karşı bir Kollektif Şirket, diğerleri bir Anonim Şirket ortağı gibi mesul olan Şirkettir.
• Hiç rağbet görmeyen şirket türüdür.
5.Anonim Şirket:
En az beş kurucu ile oluşan sermayesi pay senetleri ile temsil edilen, eşit paylara bölünmüş, kurucunun ver ortağın sorumluluğu taahhüt ettiği sermaye payı ile sınırlı olan şirkettir. Uluslararası işbirliğinde, makbul olan şirket türüdür.
• Anonim Şirkette; bütün ortakların dahil olduğu her türlü karar alma organı genel kuruldur. Genel Kurul Yönetim Kurulunu ve Denetçileri seçer.
• Yönetim Kurulu üyeleri ile Müdürler Amme Alacakları Tahsil Üsulü Kanununa tabi borçlardan (Vergi,SSK vb) sınırsız sorumludur.
• Sermaye çoğunluğunun, bu hakkını kötüye kullanması ancak bir düzeye kadar önlenebilir.
• Kurumlar vergisine mükellefidirler.
6. Limited Şirket:
İki veya daha çok gerçek ve tüzel kişi arasında,bir ticaret ünvanı ile oluşturulan, ortakların sorumluluğu taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı olan, sermayesi belirli ortaklıktır.
• Az sermaye ile kurulabilir.
• Ortakların sorumluluğu tıpkı anonim şirketlerdeki gibi sermaye payları ile sınırlıdır.
• Birbirini az tanımakla beraber birlikte iş yapmakta yarar görenler için çok avantajlı bir ortaklık tipidir.
• Ortak sayısı elliyi geçemez.
• Ana sözleşmede aksi belirtilmemişse bütün ortaklar şirketi temsile hem yetkili hem mecburdurlar.
• Temsil yetkisi dışarıdan atanacak müdür veya müdürlere devir edilebilir.
• İmza yetkili müdür veya müdürler şirket ortağı olsun veya olmasın Amme Alacakları Tahsil Usulü Kanununa tabi borçlardan (Vergi, SSK vb) sınırsız sorumludur.
7.Kooperatif Şirketler:
Ortaklarının belirli ekonomik yararlarını ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını, karşılıklı yardım ve dayanışma ve kefalet suretiyle sağlamayı amaçlayan, gerçek ve tüzel kişilerle Dernek ve Vakıflarında ortak olabildiği, ortak sayısı ve sermayesi değişebilen bir ortaklıktır.
Kar amacına yönelik diğer şirketlerden, "az harcama, ucuza edinme, karşılıklı destek olma" düşüncelerine dayanmasıyla ciddi farlılık göstermektedir. Özellikle ülkemizde yapılanma alanında çok geniş bir yeri olduğu da bilinmektedir. Bu niteliği ile uzman ellerde, etkin denetimi ve yönlendirilmesi gereken bir konudur.
• En az yedi kurucu ortak olması gerekir.
• Kooperatif en yetkili organı Genel Kurul (ortaklar kuruludur) Genel kurul Yönetim Kurulu ile Denetçileri seçer.
• Her yıl yönetim kurulunun faaliyetlerini inceleyerek genel kurul ibra eder.
HANGİ ŞİRKET TÜRÜNÜ SEÇELİM
Öncelikle Genç girişimcilere tavsiyem;
Eğer iş tanımını yaparak, faaliyetlerinde başarılı olacaklarına
inanıyorlarsa fakat yeterince iş yönetme tecrübeleri yoksa, mali kaynakları da yeterli değilse sınırsız sorumluluk olmasına rağmen adi şirket ile başlamaları daha uygun olur kanaatindeyim.
Edindiğim tecrübelerden hareketle diğer şirketlerden herhangi birini kurarak işe başlamaları halinde kuruluş işlemlerinin maliyeti daha yüksektir. Ayrıca kuruluştan sonraki maliyetleri de daha yüksek olmaktadır. Kısıtlı sermaye ile işe başlayan girişimciler başta yüksek maliyetler altında ezilmektedirler. Kısıtlı Sermayelerinin önemli bir bölümünü şirketin kuruluş ve idamesi için harcadıklarından kazanç dönüşümü sağlayamadan maliyetler altında ezilmektedirler.
Herhangi bir başarısızlık neticesi işin tasfiyesi daha masraflı ve zaman gerektirmesi daha fazla mağdur olmalarına neden olmaktadır. Adi şirketin tasfiyesinin masrafsız ve kısa oluşu fazla karışık usul ve esaslara tabi olmaması kolaylık sağlamaktadır. ilk adi şirket olarak işe başlamaları, amaçlarını gerçekleştirerek belli bir satış/gelir hacmine ulaşmaları ve kar elde ettikten belli süre sonunda Limited veya Anonim şirkete firmalarını tasfiye ederek, birleşme yoluyla tür değiştirmelerinde fayda olduğu kanaatindeyim.
Yapılacak işin türü, gerektirdiği mali olanak ve yetenek şirketin türünü etkiler. Bazı ekonomik faaliyetler için yasaların koyduğu zorunluluklar vardır.
Mali aracı kuruluş, Menkul Kıymetler Yatırım Ortaklıkları, Sigortacılık, Bankacılık için Anonim Şirket Kurulmalıdır. Umumi Mağaza İşletmeciliği ancak Anonim Şirketlerce yapılabilir.
İşin gerektirdiği mali imkan çok ciddi sermaye gerektirdiğinde alışılan şirket şekli Anonim Şirkettir. istisnaen Limited Şirket olabilir.
Şirketler genel ayrımda şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri olarak iki gurupta incelenmektedir.
Sermaye Şirketleri olan Anonim ve Limited Şirketler, riski ya da belirsizliği yüksek olan ve büyük mali imkanlar isteyen girişimleri karşılamak üzere gelişmiştir.
Müteşebbisin bir dükkanda, basit bir atölyede yapabildiği ve üretimini olduğu gibi, pazarlamasını da iyi bildiği işlerin ise şahıs şirketi olarak kurulmasında sakınca yoktur.
Anonim ve Limited Şirketlerin kanun tarafından daha kolay denetlenebilir zannedilmesi birçok halde ona itibarlı konum vermektedir.
Büyük sayıda çalışanı olan girişimlerin; Anonim veya Limited Şirket yapısında olması, kaliteli personel tedarikine olanak vermektedir. Çünkü; bu şirketlerin yapısında çalışanın kaderini bir tek sermayedarın keyfıne bırakmamak gibi görüntü vardır. Yönetim daha profesyonel hale gelmesine organları vasıtası ile zemin hazırlamaktadır.
Ayrıca; Anonim veya Limited Şirkette ortak olmanın riskleri Kollektif veya Komandit Şirket ortaklığı riskinden çok azdır. Anonim Şirket ortağı koyduğu sermayeyi unutabilirse hiçbir dertle karşılaşmaz iken diğerlerinde derdin sınırları (Komanditer ortak hariç) yoktur.
Özetle; çok iyi bilinen işte yakın ilgi içinde olarak, güvenilirliği kesin ortakla Adi-Kollektif ve Komandit Şirkette Komandite ortak olunabilir. Sermayeyi unutmak ve onu ciddi olarak denetlemeyi de duşünmemek kaydıyla Komandit şirkette Komanditer ortak olunmalıdır. Gerçek denetim mümkün olan bir işte, bilinmeyen kişilerle ortaklık söz konusu ise Limited veya Anonim Ortaklık kurulmalıdır.
Her ne kadar T.Ticaret Hukukunda Kollektif, Komandit şirket tanımları olsa da, geçmiş yıla kadar Maliye'nin Hayat Standardı Esasına göre aldığı vergiler nedeni ile Şahıs Şirketleri piyasadan silinmiştir. Bu gün kurulması ve kapatılması kolay olduğundan Adi Şirket ile Sermaye Şirketlerinden ise Limited Şirket, Anonim Şirket arasında tercih yapılmaktadır.
YÖNETİCİLER; Hangi şirkete yönetici olacağınıza ve neye imza attığınıza dikkat edin. Yönettiğiniz şirkette TTK'na göre Basiretli bir işadamı gibi davranın.
