Merhaba,
VUK’nun, “Bilanço Esasında Ticari Kazancın Tespiti” başlıklı 38.maddesine göre bilanço esasına göre kazanç: “… teşebbüsdeki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müsbet farktır.”
Bu yasa maddesinin yorumuna göre, işletmelerin hesap dönemi başındaki ve sonundaki değerler arasındaki fark; olumlu bir fark ise ‘kazanç’, olumsuz bir fark ise ‘zarar’söz konusudur. Olumlu farklar işletmelerin öz sermayelerini ‘artırıcı’, olumsuz farklar ise öz sermayelerini ‘azaltıcı’ bir etki yapar.
Yine, Türk Ticaret Kanunu’nun, 324. Maddesinde işletmelerin mali durumları ile ilgili olarak şu açıklamalar yer almaktadır:
“Son yıllık bilançodan esas sermayenin yarısının karşılıksız
kaldığı anlaşılırsa, idare meclisi derhal toplanarak durumu umumi heyete bildirir.
Şirketin aciz halinde bulunduğu şüphesini uyandıran emareler mevcutsa idare
meclisi aktiflerin satış fiyatları esas olmak üzere bir ara bilançosu tanzim
eder. Esas sermayenin üçte ikisi karşılıksız kaldığı takdirde, umumi heyet bu
sermayenin tamamlanmasına veya kalan üçte bir sermaye ile iktifaya karar verme-
diği takdirde şirket feshedilmiş sayılır. Şirketin aktifleri şirket alacakları-
nın alacaklarını karşılamaya yetmediği takdirde idare meclisi bu durumu derhal
mahkemeye bildirmeye mecburdur. Mahkeme bu takdirde şirketin iflasına hükmeder.
Şu kadar ki; şirket durumunun ıslahı mümkün görülüyorsa idare meclisi veya bir
alacaklının talebi üzerine mahkeme iflas kararını tehir edebilir. Bu halde mah-
keme, envanter tanzimi veya bir yediemin tayini gibi şirket mallarının muhafazası için lüzumlu tetbirleri alır.”
Türk Tic.Kanunu’nun, yukarıdaki maddesinin içeriğine baktığımızda,
1- Son yıllık bilançoda esas sermayenin yarısının karşılıksız kaldığı görülürse, yönetim kurulu derhal toplanır ve durumu genel kurula bildirir,
2- Şirketin aciz halinde bulunduğu ibareleri mevcutsa yönetim kurulu aktiflerin satış fiyatları esas olmak üzere bir ara bilançosu tanzim eder,
3- Esas sermayenin üçte ikisi karşılıksız kaldığı takdirde, genel kurul bu sermayenin tamamlanmasına veya kalan üçte bir sermaye ile iktifaya karar vermediği takdirde şirket feshedilmiş sayılır.
4- Şirketin aktif varlıkları, şirket borçlarını karşılamadığı takdirde yönetim urulu bu durumu derhal mahkemeye bildirmeye mecburdur. Mahkeme bu takdirde şirketin iflasına hükmeder. Fakat, şirket durumunun ıslahı mümkün görülüyorsa yönetim kurulu veya bir alacaklarının talebi üzerine mahkeme iflas kararını tehir edebilir. Bu halde mahkeme, envanter tanzimi veya bir yediemin tayini gibi şirket mallarının muhafazası için luzümlü tedbirleri alır.
Şeklinde dört ayrı hüküm ortaya çıkmaktadır. Yukarıdaki Vergi Usul Kanunu hükmü de dikkate alındığında, üst üste iki yıl zarar eden şirketin öncelikle öz sermaye durumuna dikkat edilmesi ve sürekli olarak Türk Ticaret Kanunu’nun, 324. maddesi ile kıyaslama yapılmasına özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir.
Yani, iki yıl üst üste zarar etmiş olan bir firmanın münfesih sayılması, fesih sayılması olayıyla dolaylı olarak bir ilişkisi mevcuttur.
