Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazancı düzenleyen maddeleri, işverenlerin çalışanları adına ödedikleri şahıs sigorta primlerini ticari kazançlarının hesaplanmasında gider olarak kabul etmemektedir. Yanısıra, Gelir Vergisi Kanunu işveren tarafından çalışana sağlanan para veya para ile ifade edilen menfaatleri ücret olarak değerlendirmektedir. Bu nedenle, işverenler tarafından ödenen şahıs sigorta primleri, çalışan adına ücret bordrosu düzenlenmesi sureti ile ücret ödemesi olarak giderleştirilmektedir.
Burada, işverenler yasal sınırlar içerisinde kalan (07.10.2001 öncesi başlangıçlı poliçeler için bağlı bulunulan sosyal güvenlik kurumuna ödenen çalışan hissesi, 07.10.2001 sonrası başlangıçlı poliçeler için brüt ücretin % 5’ i.) ödemelerde herhangi bir ek maliyete katlanmaksızın ödenen şahıs sigorta primlerini ücret gideri olarak giderleştirmektedir. Ancak, belirtilen sınırları aşan prim ödemelerinde aşan kısım net ücret ödemesi olarak kabul edileceğinden gelir vergisi ve damga vergisi yönünden brütleştirilerek bordroya ilave edilecek ve işveren ek maliyete katlanacaktır.
Örnek : 1,000-YTL. brüt ücreti olan ve % 25’ lik vergi diliminde bulunan bir çalışanı için 120-YTL. şahıs sigorta primi ödeyen bir işveren bu ödemeyi aşağıdaki gibi giderleştirecektir:
Brüt Ücret : 1,000
Brüt Ücretin %5’ i : 50
Çalışan Adına Ödenen Prim : 120
Brütleştirilecek Kısım : 70
Brütleştirilmiş Tutar : 94.09
İşverene Toplam Maliyet : 144.09
İşveren çalışan adına 120-YTL. prim ödemesine rağmen gelir vergisi kanununun ilgili maddelerine istinaden doğrudan gider yazamayacağından bordro ile ilişkilendirmek zorunda kalmıştır. Bu uygulamada, prim ödemesi sigorta şirketine değil de sanki çalışana ücret ödemesi yapıyormuş gibi kabul edilerek işlem yapılmaktadır. Çalışanın kendisi adına 120-YTL. prim ödemesi yaptığını düşünürsek pirimin ödendiği ayda elde ettiği brüt ücretin %5’ i kadarını (50-YTL.) gelir vergisi matrahından indirmektedir. Geri kalan 70-YTL. işveren tarafından yapılmış net ücret ödemesi olarak kabul edildiğinden (Gelir Vergisi ve Damga Vergisi kesilmiş haliyle) aşağıdaki gibi bordro düzenlenmiştir.(Çalışanın %25’lik vergi diliminde olduğu varsayılmıştır.)
Brüt Ücret : 94.09
Gelir Vergisi : 23.52
Damga Vergisi : 0.57
Net Ödenen : 70
Bu bordroda yer alan gelir vergisi ve damga vergisi işveren tarafından bağlı bulunulan vergi dairesine ödenecek , geriye kalan 70-YTL ise çalışana yapılan bir ödeme olmayıp %5’lik sınırı oluşturan 50-YTL ile birlikte sigorta şirketine ödenecektir. Böylece ödenen 120-YTL.’lik primin işverene maliyeti 144.09-YTL. olmaktadır. Söz konusu uygulamanın birden fazla çalışan adına gerçekleşmesi halinde her çalışan için ayrı hesaplama yapılacağından ödenen şahıs sigorta priminin maliyeti değişebilecektir.
