T
T U R K O
Ziyaretçi
Ahmet ŞERİF - [email protected]
Vefat eden sigortalıların eş, çocuk ve ana-babalarına belirli şartlarla ölüm aylığı bağlanmaktadır. SSK?lı (işçi), Bağ-kur sigortalısı veya Emekli Sandığı mensuplarının ölümü halinde yakınlarına belirli şarlarla ölüm aylığı bağlanmaktadır.
Bağ-Kurlularda ölüm aylığı şartları
04.10.2000 tarihinden önce vefat etmiş sigortalılardan 3 yıl süresi olan veya askerlik borçlanması ile bu süreyi tamamlayanların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmakta idi. Daha sonra 4.10.2000 tarihinde yürürlüğe giren 619 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile bu süre 5 yıla çıkartıldı. 619 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesinin ardından bu defa 2003 yılında çıkartılan 4956 sayılı yasa ile ölüm aylığı bağlanması için gerekli olan sigortalılık süresi tekrar 5 yıla çıkartıldı. 2000 ile 2003 yılları arasında, Anayasa Mahkemesinin kararı sonrasında, ölüm aylığı bağlanılması şartları kısa bir süre yine 3 yıl olarak uygulandı.
Tarih aralıkları ve süreler önemli
Bu gelişmeler sonrasında vefat etmiş Bağ-kur sigortalılarının hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için;
04.10.2000 öncesi vefat etmiş olanlar 3 yıl,
04.10.2000-08.08.2001 arası vefat etmiş olanlar 5 yıl,
09.08.2001-01.08.2003 arası vefat etmiş olanlar 3 yıl,
02.08.2003 -01.10.2008 arası vefat etmiş olanlar 5 yıl sigortalılık süresi gerekmektedir.
Sosyal Güvenlik Reformu olarak bilinen 5510 sayılı yasadan önce, vefat etmiş Bağ-Kur sigortalısının hak sahiplerince askerlik borçlanması yapmak istemeleri halinde vefat etmiş sigortalının vefat tarihinde Bağ-Kurlu olma şartı aranmaktaydı. SSK sigortalıları için böyle bir şart aranmazken Bağ-Kur sigortalılarının ölüm tarihinde Bağ-Kurlu olma şartları bir çok kişinin ölüm aylığından mahrum olması ile sonuçlanmaktaydı. Reform öncesinde Bağ-Kur sigortalılarının askerlik borçlanması işleminde karşılaştığı diğer bir sıkıntılı durum ise kısmi borçlanma yapamamaları idi. Örneğin 4 yıl 11 ay sigortalılık süresi olan vefat etmiş bir sigortalının hak sahibi 1 ay askerlik borçlanması ile aylığa hak kazanabileceği halde askerlik süresinin tamamını borçlanması ve ödemesi gerekiyordu.
SGK Genelgesi ile bir çok kişinin mağduriyeti giderilecek
Sosyal Güvenlik Kurumunun 11 Eylül 2009 tarihinde çıkardığı 2009/114 sayılı genelge yukarda belirtildiği şekilde aylık bağlanılamayan bir çok hak sahibine aylık bağlanılması yolunu açmıştır. Bağ-Kur?un eski uygulamasında ki ölüm tarihinde fiilen bağ-kurlu olmak şartı 5510 sayılı yasa ile düzeltildiğinden ölüm tarihinde bağ-kurlu olmayanların yakınları da askerlik borçlanması yapabileceklerdir. Hem de askerlik borçlanmasının bütün olarak yapılması uygulaması yerine kısmi borçlanma yapılabilecektir.
2009/114 sayılı genelgede; 1 Ekim 2008 tarihinden önce 1479 ve 2926 sayılı kanunların ilgili maddelerine göre, sigortalıların gerek kendilerinin gerekse ölümleri halinde hak sahiplerinin askerlik borçlanması yapabilmesi için borçlanma tarihinde veya ölüm tarihinde aktif sigortalı olma şartı arandığından, bu kanunlara göre aktif sigortalı olmamaları nedeniyle askerlik borçlanma talepleri reddedilenlerin, Kurumun 2008/111 sayılı genelgesinde belirtilen hükümler doğrultusunda gerek kendilerince gerekse hak sahiplerince yapılan taleplerinin kabul edileceği ve borçlanma işlemlerinin sonuçlandırılacağı belirtilmiştir.
Bu şekilde askerlik borçlanması yaparak ölüm aylığı talebinde bulunan hak sahiplerine sigortalının ölüm tarihinde yürürlükte bulunan kanun hükümlerine göre borcun ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren ölüm aylığı bağlanacaktır.
2009/114 sayılı genelge ile yapılan düzenleme sonrasında çok sayıda mağduriyet giderilmiş olacaktır. Okurlar söz konusu genelgeye SGK?nun internet sitesinden de ulaşabilirler. Örneğin, SSK?lılarda 5 yıl sigortalılık 900 prim günü ile ölüm aylığı bağlandığı halde, 2005 yılında vefat eden, vefat tarihi itibarıyla 4 yıl 11 ay Bağ-Kur sigortası olan, ölüm tarihinde de fiilen Bağ-Kur?lu olmayan kişinin hak sahiplerine de aylık bağlanma imkanı getirilmiştir. Bu anlamda yerinde bir düzenleme olup, vefat eden Bağ-Kur sigortalılarının yakınlarını rahatlatacak bir adım atılmıştır.
Genelgede konu örneklerle açıklanmış
Genelgeye konulan örneklerle konu tartışmaya yer vermeyecek şekilde net bir şekilde ortaya konulmuştur.
Genelgede yer alan örneğe göre;
Bağ-Kur sigortalılık başlangıcı :1/1/1996,
Bağ-Kur sigortalılık bitişi : 31/12/1997,
Hizmet süresi : 2 yıl,
Ölüm tarihi : 1/6/1999 olan bir sigortalının hak sahipleri tarafından 22/6/2009 tarihinde askerlik borçlanması talep edilmesi ve 1/7/2009 tarihinde çıkan borcun ödenmesi durumunda hak sahiplerine 1/8/2009 tarihi itibarıyla aylık bağlanacaktır.
Hak sahiplerinin askerlik borçlanma talep tarihinin 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra olması ve Kanunda borçlanma için ölüm tarihinde aktif sigortalılık şartı aranmaması nedenleriyle hak sahiplerine borçlanma yaptırılacak ve ölüm aylığı bağlanmasında sigortalının ölüm tarihinde yürürlükte bulunan mevzuat gereği 3 yıllık hizmet süresi koşulu borçlanma ile yerine geldiğinden, ölüm aylığı borçlanma bedelinin ödendiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlatılacaktır.
Elinde 3 yıla ait tarım tevkifat makbuzu olan hak sahipleri
ölüm aylığına hak kazanır
1994 yılı Nisan ayı sonrasına ilişkin elinde tevkifat makbuzu bulunan vefat etmiş sigortalının hak sahipleri bu haktan yararlanabilir. Söz konusu tevkifat makbuzlarında bulunan kesintilerin Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarına intikal etmiş olması kaydıyla, örneğin elinde 1995 yılı Nisan ayına ait bir tevkifat makbuzu, 1996 ve 1997 yıllarına ait birer makbuz olan hak sahibi 1995 yılından Mayıs ve sonrası 8 ay, 1996 yılından 12 ay, 1997 yılından da 12 ay olmak üzere toplam 32 ay ( 2 yıl 8 ay) sigortalılık süresi kazanacaktır.
Bu hak sahipleri öz konusu makbuzları Sosyal Güvenlik Kurumuna ibraz etmek, 4 ay da askerlik borçlanması yaparak prim ve askerlik borçlanması sonrası çıkacak borçları ödemek kaydıyla 3 yıl sigortalılık süresini tamamlayacak ve bu şartlarla ölüm aylığına hak kazanacaktır.
Soru - Cevap:
Soru: Eşim Yaşar Say 13.04.1993 günü vefat etti. 01.07.1991?den vefat ettiği 13.04.1993 tarihine kadar 642 gün tarım bağ-kuru ve bu günlere ait 606 lira prim borcu var. Eşimden dolayı ölüm aylığı alabilir miyim? Seher Say, İverönü Köyü, Erbaa,Tokat,
Cevap: Eşinizin vefat ettiği 1993 yılında Bağ-Kur?da ölüm aylığı bağlanabilmesi için üç yıl (1.080 gün) prim ödeme gün sayısı gerekmektedir. 1080 günü tamamlamak için eksik kalan (1080-642=)438 gün için 15 ay askerlik borçlanması yapabilirsiniz. Belirttiğiniz 606 lira prim borcu ile askerlik borçlanması başvurusu sonrasında çıkacak (222 X 15 =) 3.330 lira borcu ödemeniz ve aylık başvurunda bulunmanız halinde bu borçları ödediğiniz ayı takip eden aydan itibaren eşinizden dolayı ölüm aylığı almaya hak kazanacaksınız.