Ynt: Verilen Sipariş Avanslarında D.V.
ALINTIDIR:
TDHP.?NDA YER ALAN ?VERİLEN AVANS? HESAPLARININ GELİR VE DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU VE İŞLEYİŞİ HAKKINDA GENEL BİLGİLENDİRME
I- GENEL TANIMLAMA:
Avans kavramı; henüz satılmamış olan bir mal veya henüz ifa edilmemiş bir taahhüt ya da yapılmamış bir hizmetle ilgili olan, bu itibarla henüz hak edilmiş bir istihkak niteliği kazanmamış bulunan, ileride doğacak bir alacağa mahsuben peşin yapılmış ödeme olarak tanımlanabilir. Tekdüzen Muhasebe Sistemimizde avanslar özelliğine göre ayrı ayrı yer almıştır. Verilen avansların muhasebe sistemindeki yeri, muhasebeleştirilmesi Vergi Kanunları karşısındaki durumları aşağıda açıklanmıştır.
II- TDHP.NDA YER ALAN VERİLEN AVANS HESAPLARI
Tekdüzen Hesap Planında verilen avanslar aşağıdaki şekilde yer almıştır:
159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
179- TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR
195- İŞ AVANSLARI
196- PERSONEL AVANSLARI
259- VERİLEN AVANSLAR
269- VERİLEN AVANSLAR
279- VERİLEN AVANSLAR
159-VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI:
A-TANIMI VE İŞLEYİŞİ:
Verilen sipariş avansları 15-STOKLAR hesap grubunda yer almaktadır.
?Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.? Bu hesaba kayıt yapılabilmesi için avans ödeneğinin 150-157 hesap grubunda yer alan stok alımlarıyla ilgili olması şarttır. Yapılan avans ödemeleri bu hesaba BORÇ ilgili hesaba alacak , malın teslimi ile bu hesaba ALACAK ilgili hesaba borç kaydedilir.
B-(159 HESABIN) GELİR VE DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU:
1- Gelir Vergisi Karşısındaki durum: Gelir Vergisi Kanunumuzda gerçek usulde gelir vergisine tabi olan işletmelere verilen sipariş avansları için stopaj kesintisi söz konusu değildir.
2- Damga Vergisi Karşısındaki durum: %0.6 oranında Damga Vergisine tabi tutulur.
C-(159 HESABIN) İŞLEYİŞİ :
ÖRNEK: (X) satıcısına alınacak ticari mal için 500 milyon TL sipariş avansı makbuz karşılığı verilmiştir. Sipariş edilen mal 30 gün sonra teslim edilmiş ve fatura düzenlenmiştir. Faturada mal bedeli 1.000.000.000.-TL + KDV olarak gösterilmiştir.(X) firmasına sipariş avansı düşüldükten sonra kalan miktar banka hesabından ödenmiştir.
a-Verilen Sip.avansının muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
500.000.000.-
159.00.01 Satıcı (X)
100 KASA 497.000.000.-
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 3.000.000.-
360.00.03 Damga Vergisi (0.006)
Satıcı (X) e verilen sipariş avansının yevmiye kaydı.
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
b- Alınan malın muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
153 TİCARİ MALLAR 1.000.000.000.-
191 İNDİRİLECEK KDV 180.000.000.-
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 500.000.000.-
102 BANKALAR 680.000.000.-
.....Tarih ve .......no.lu satıcı (X) faturasının muhasebe kaydı.
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
179-TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR
A-TANIMI VE İŞLEYİŞİ:
Bu hesap Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetlerinde bulunan işletmeler tarafından taahhüt konusu inşaat ve onarım işinin bir kısmının ya da tamamının taşeronlara yaptırılması durumunda taşeronlara verilen avansların proje bazında izlenmesi için kullanılır. 17- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ Hesap Grubunda yer alır. Yapılan avans ödemeleri bu hesaba BORÇ ilgili hesaba alacak , taşeronun yaptığı iş faturayla belgelendiğinde ise ile bu hesaba ALACAK ilgili hesaba borç kaydedilir.
B-HESABIN DETAYLANDIRILMASI
179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR
179.01.(.............)Taahhüt İşi Taşeron Avansları
179.01.001 (A).İnşaat Ltd.Şti
179.01.002 (B) İnşaat
179.02 (............)Taahhüt İşi Taşeron Avansları
179-02.001.(X) İnşaat Ltd.Şti.
179.02.002 (Y) İnşaat
C-(179 HESABIN) GELİR VE DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU:
1-Gelir Vergisi Kanunumuza göre (GVK 94/3) Taşerona yaptırılan iş yıllara yaygın bir iş ise, yani başladığı yıl bitmeyip gelecek yıla sirayet ediyorsa ödemede bulunan müteahhit firmanın yapacağı her ödemeden stopaj kesintisi yapması gerekir. (% 5). Ancak aynı yıl içinde başlayıp biten işler için stopaj kesintisi yapılmayacaktır.
2- Damga Vergisi Karşısındaki durum: Verilen tüm taşeron avansları %0.6 oranında Damga Vergisine tabi tutulur.
D-(179 HESABIN) İŞLEYİŞİ :
ÖRNEK: (X) taşeronuna (iş yıllara saridir.)yapılan taahhüde dayalı sözleşme gereği iş için 500 milyon TL sipariş avansı makbuz karşılığı verilmiştir. Taşeron (X) sözleşme tarihinden 90 gün sonra hakediş yapmış 1.000.000.000.- + KDV fatura düzenlemiştir. Sözleşmeden doğan Damga vergisi ve karar pulu taşeron tarafından karşılanmaktadır. Kalan bedel henüz ödenmemiştir.
a- Verilen Avansın Muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLARI
500.000.000.
179.00.01 Taşeron (X)
100 KASA
469.500.000.
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
30.500.000.
360.00.01 Gelir Vergisi (%5) 25.000.000.
360.00.02 Fon Payı (%5x%10)
2.500.000.
360.00.03 Damga Vergisi(0.006) 3.000.000.
Verilen sipariş avansının yevmiye kaydı.
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
b-Yapılan Hizmet bedelinin muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
740-HİZ.ÜRETİM MALİYETİ
1.000.000.000.
191 İNDİRİLECEK KDV 180.000.000.
179 TAŞERONLARA VER.AVANSLAR 500.000.000.
327 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 652.500.000.
327.00.001 Taşeron (X)
652.500.000.
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 27.500.000.
360.00.01 Gelir Vergisi (%5) 25.000.000.
360.00.02 Fon Payı (%5 x %10) 2.500.000.
.....Tarih ve .......no.lu Taşeron faturasının muhasebe kaydı.
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
195- İŞ AVANSLARI
A-TANIMI VE İŞLEYİŞİ:
Bu hesap işletme adına mal veya hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri yapacak personel ve personel dışındaki kimselere verilen iş avanslarının izlendiği hesaptır. Yapılan avans ödemeleri bu hesaba BORÇ ilgili hesaba alacak , Avans alanın ibraz ettiği harcama veya ödeme belgelerine dayanılarak bu hesaba ALACAK ilgili hesaba borç kaydedilir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi iş avansı belli bir süre için verilir. Avansın alan üzerinde sürekli kalması iş avansı tanımına aykırı düşer. (En geç ay sonunda kapatılması uygun olur) Bu avans işletme adına mal veya hizmet alımında kullanılacak nitelikte olduğundan işletme personeli veya işletme ile yakın ilişkileri olan, tanınan kişilere yapılabilir. Makbuz mukabili yapılacak olan avans ödemelerinin harcama ile ilgili belgeler karşılığında kapatılması gerekmektedir. Avans alan kişinin işletmenin parası olarak aldığı bu avansı başka amaçlarla kullanmada tasarruf hakkı yoktur.
B-HESABIN DETAYLANDIRILMASI
195 İŞ AVANSLARI
195.01. Personele verilen İş avansları
195.02 Diğer Kişilere verilen iş avansları
şeklinde bölümlenebilir.
C-(195 HESABIN) GELİR VE DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU:
1-Verilen iş avanslarının dahili bir işlem olması nedeniyle Gelir Vergisine tabi değildir.
2- Damga Vergisi Karşısındaki durum: Verilen avans kuruluşun dahili işlemleri ile ilgili ise Damga Vergisine tabi tutulmaz.
D-(195 HESABIN) İŞLEYİŞİ :
ÖRNEK: İşletme adına alımı gerçekleştirilecek kırtasiye malzemesi için satınalma memuruna 60.000.000.-TL iş avansı verilmiştir. Memur 50.000.000.-TL +KDV harcama gerçekleştirmiş üzerindeki avans bakiyesini iade etmiştir.
a- Verilen Avansın Muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
195 İŞ AVANSLARI
60.000.000.-
195.01 Personele verilen iş avansları
100 KASA
60.000.000.-
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
b-Verilen iş avansının kapanış muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
100- KASA 1.000.000.-
770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 50.000.000.-
770.01 Kırtasiye ve Basılı kağıt giderleri
191 İNDİRİLECEK KDV 9.000.000.-
195- İŞ AVANSLARI
60.000.000.-
Personele verilen iş avansları
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
196-PERSONEL AVANSLARI
A-TANIMI VE İŞLEYİŞİ:
Personel ve İşçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben ödenen avansların izlendiği hesaptır. Bu hesaba yolluk avansları ile personelin hakettiği, ancak işleminin yapılması günü gelmemiş ücretlerine karşılık yapılan ödemeler kaydedilir. Buna karşılık personelin gelecek aylarda doğacak istihkaklarından kesilmek suretiyle geri alınmak üzere borç verilen paralar bu hesaba kaydedilmez bu tür ödemeler ?135 PERSONELDEN ALACAKLAR? hesabında izlenir. Yapılan avans ödemeleri bu hesaba BORÇ ilgili hesaba alacak , Avans alanın ibraz ettiği harcama veya ücret tahakkukuna dayanılarak bu hesaba ALACAK ilgili hesaba borç kaydedilir.
B-HESABIN DETAYLANDIRILMASI
196 PERSONEL AVANSLARI
196.01.Ücret avansları
196.02 Yolluk avansları
C-(196 HESABIN) GELİR VE DAMGA VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU:
1-Personele faiz karşılığı olmaksızın verilen borç paraların daha sonraki ücretlerinden mahsup edilmek üzere verilmiş avans niteliğinde olması halinde, Gelir Vergisi Kanunu 94. Madde uyarınca tevkifata tabi tutulur. Ancak içinde bulunulan ayda hakettiği ücretinden avans alıyorsa kesinti uygulanmaz.
2- Damga Vergisi Karşısındaki durum: İçinde bulunulan aya ait avans ödemesi yapılıyorsa Damga Vergisi kesilmez, ancak ileriki aylara mahsuben avans verilirse % 0.6 Damga Vergisi kesintisi yapılır.
3- Yolluk Avansları işle ilgili bir seyahati gerektiren durumlar nedeniyle yapılan bir işlem olduğu için Yönetim Kurulu, başkan, müdür ve hizmet erbabına verilen avanslar damga vergisine ve Gelir Vergisi kesintisine tabi tutulmaz.
D-(196 HESABIN) İŞLEYİŞİ :
ÖRNEK: Hizmet üretimi yapan bir işletmede Personel (A) ya Kasım ayı ücretinden mahsup edilmek üzere 15 Kasım günü 30.000.000.-TL ücret avansı verilmiştir.
a- Verilen Avansın Muhasebe kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
196 PERSONEL AVANSLARI 30.000.000.-
196.01 Ücret avansları
100 KASA 30.000.000.-
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
b-Verilen Ücret avansının kapanış kaydı
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
740-HİZMET ÜRETİM MALİYETLERİ 330.000.000.-
740.05 Personel Brüt Ücretleri
740.07 SSK İşv.payları
740.08 İşs.Sig İşv.payları
335- PERSONELE BORÇLAR 196.000.000.-
196- İŞ AVANSLARI 30.000.000.-
360- ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 39.500.000.-
360.1 Gelir V.
360.2 D.V
361- ÖDENECEK SOS.GÜV.KESİNTİLERİ 64.500.000.-
361.1 Öd.SSK Pr.
362.1 Öd.İşs.Sig.Pr.
Ücret tahakkuku (Hesaplardaki rakamlar örnek olarak verilmiştir.)
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
c- Verilen avans yolluk avansı ise kapanış. yevmiye kaydı.
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
770- GENEL YÖN.GİDERLERİ 30.000.000.-
196-PERSONEL AVANSLARI 30.000.000.-
(İlgili avansa ait harcama belgeleri ekinde)
(KDV varsa indirim konusu yapılabilir.)
------------------------------------------------ / --------------------------------------------------
Yukarıda açıklanan avans hesapları görüldüğü üzere AKTİF karakterli hesaplardır. Bu hesapların dışında yine aktifte yer alan 25, 26 ,27 no.lu gruplar çerçevesindeki varlıkların edinilmesinde yapılan avans ödemelerinin izlendiği avans hesapları ile ilgili açıklamalar ise kısaca şöyledir.
259- VERİLEN AVANSLAR HESABI
Yurt içinden veya yurt dışından, Demirbaş, makine tesisat v.b gibi Sabit Kıymet alımı ile ilgili verilen siparişlerde yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır bu hesabın borç bakiyesi teslim alınmamış maddi duran varlıklar için yapılmış ödemeleri gösterir. İşleyişi 159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI? nda anlatıldığı gibidir.
269- VERİLEN AVANSLAR HESABI
Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak yurtiçi ve yurtdışındaki kişi ve kuruluşlara yapılan avans niteliğindeki ödemelerin izlendiği hesaptır. Maddi olmayan duran varlıkların edinilmesi için avans verildiğinde bu hesaba BORÇ ilgili hesaba ALACAK kaydedilir. Maddi Olmayan Duran Varlık işletmeye fatura v.b belgelere istinaden intikal ettiğinde İlgili hesaba BORÇ 269 hesaba alacak kaydedilerek hesap kapatılır.
279- VERİLEN AVANSLAR
Özel tükenmeye tabi varlıklar için yapılan avans ödemelerinin takip edildiği hesaptır. İşleyişi yine diğer avans hesaplarında olduğu gibidir.
Not: Bu çalışmanın hazırlanmasında yaklaşım yayınlarının dergileri ve TDMS (Ahmet Demir) adlı kitabından yararlanılmıştır.
.
Yasemin ÜNSÜR
S.M.MALİ MÜŞAVİR
