Merhaba üstatlarım 50 ve üzeri personel çalıştırıldığında özelde %3 kamuda %4 engelli çalıştırma zorunlu. Personel sayısı hesaplamasında aylık muhtasar beyannamesini mi baz alıyorlar yoksa aynı anda 50 ve üzeri personel çalışmasını mı baz alıyorlar ?
Şöyle ki firmamız imalat ve inşaat üzerine iş yapan bir firma aktif personel ortalama 40 45 arasında fakat giriş çıkışlar ile birlikte muhtasar beyannamesinde bu sayı 50+ şeklinde görünüyor. Cevaplarınız için şimdiden teşekkür ederim.
Zorunlu çalıştırılacak işçi sayılarının tespitinde belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçiler esas alınmaktadır.
Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmekte ve işyerindeki tam süreli çalışan işçi sayısına ilave edilmektedir.
İşyerinde kısmi süreli olarak çalıştırılan engelli, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi bulunması halinde bunlar da çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmekte ve toplam işçi sayısından düşülmektedir.
Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmamakta, yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülmektedir.
Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, il genelindeki toplam işçi sayısına göre hesaplanmaktadır.
Niteliği itibarıyla 30 işgününden fazla devam eden işlerde aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlarda çalışan tüm işçiler kontenjan hesaplamasına dahil edilir.
İşçi sayısının tespitinden dikkate alınmayanlar
Aşağıda sayılanlar zorunlu çalıştırılacak işçi sayılarının tespiti için işyerlerindeki toplam işçi sayısının belirlenmesinde dikkate alınmamaktadır.
- 4857 sayılı İş Kanunu’nun 4 üncü maddesi gereğince istisna tutulan iş ve işyerlerinde çalıştırılan işçiler,
- 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanununun 16 ncı maddesinin dördüncü fıkrası gereğince ev tipi sosyal hizmet birimlerinde çalıştırılan işçiler,
- Yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılan işçiler,
- 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik şirketleri ile kurumların kendi ihtiyacı için kurduğu güvenlik birimlerinde güvenlik elemanı olarak çalıştırılan işçiler,
- 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre çalıştırılan işçiler hariç olmak üzere, 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalıştırılan gazeteciler,
- İşyerlerinde hâlihazırda çalıştırılan engelli, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiler,
Engelliler ile eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan kişilerin işyerlerinde tam süreli olarak çalıştırılmaları esastır. Ancak, bu kişilerin talebi halinde, işyerlerinde kısmi süreli işçi çalıştıran işverenler tarafından kısmi süreli iş sözleşmesiyle de istihdamları mümkündür.
Örnek-2: Aynı gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulmuş ve aynı il sınırları içinde faaliyet gösteren A Anonim Şirketinde 35, B Limited Şirketinde 40 işçi çalışıyorsa, her bir şirket ayrı ayrı yükümlülük sahibi olacağından, her iki şirketin de zorunlu engelli istihdam etme yükümlülüğü olmayacaktır.
Örnek-3: Aynı il sınırları içerisinde özel sektöre ait C Anonim Şirketinde ait 3 işyeri ve bu işyerlerinde 2’si engelli olmak üzere toplam 153 işçi çalışmaktadır. Söz konusu işverenin kontenjan hesaplaması yapılırken öncelikle çalışan engelliler toplam çalışan işçi sayısından düşülecek (153-2=151) ve engelli kontenjanı hesaplanırken toplam 151 işçi üzerinden hesaplama yapılacaktır. 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde belirlenen oranlara göre, işyeri 151 x % 3 = 4,53 ( yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden) = 5 engelli işçi çalıştırması gerekmektedir. Bu durumda ilgili işveren 2 engelli çalıştırdığından 3 engelli kontenjan açığı olacaktır.
Takip, Denetim ve İdari Para Cezası
4857 sayılı İş Kanunu’nun 30 uncu maddesi gereğince istihdamı zorunlu engelli kontenjanlarının takibi aylık olarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince yapılmaktadır.
Bu çerçevede, öncelikle engelli kontenjan açığı bulunan işverenlerle iletişime geçilerek alınan engelli işgücü talepleri İŞKUR internet sayfasında yayımlanmakta ve açık kalan kontenjanlar kapatılmaya çalışılmaktadır.
Kanuna göre, işverenlerin engelli işçileri meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlü olmaları nedeniyle;
- İşverenlerin aradığı şartları taşıması nedeniyle başvuru yapan ve görüşmeye gelen engellilerin işverence uygun bulunmayarak işe alınmaması veya
- Engelli kontenjan açığı için işgücü talebinde bulunmayarak yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda,
İşverenlere 4857 sayılı İş Kanununun 101 inci maddesine istinaden çalıştırmadığı
her engelli ve çalıştırmadığı her ay için Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce idari para cezası
(2023 yılı için 13.190 TL) uygulanmaktadır. Yükümlülüklerini yerine getirmeyen kamu kuruluşlarına da söz konusu para cezası uygulanmamaktadır.
