Ynt: Bedelsiz satışın yevmiye kaydı hk.
beyhanserin ' Alıntı:
Merhabalar,
Bedelsiz satış kayıtlarının nasıl muhasebeleştirildiği hakkında bilgi almak istiyorum.
Teşekkürler
Bedelsiz Teslimlerde Katma Değer Vergisi Uygulaması
GİRİŞ
Artan rekabet koşullarında işletmeler faaliyetlerini sürdürebilmek ve geliştirebilmek için çeşitli pazarlama stratejileri uygulamaktadırlar. İşletmeler bu amaç doğrultusunda müşterilerine promosyon ürünler , eşantiyonlar ve numune ürünler vermektedirler. Bununla birlikte gerek müşteri memnuniyetini sağlamak için gerek yasal yaptırımlardan dolayı işletmelerin garanti kapsamında bedelsiz olarak müşterilerine verdikleri ürünler bulunmaktadır.
Yazımızın konusu da işletmelerin pazarlama stratejileri içerisinde yer alan promosyon , eşantiyon ürünler vermek suretiyle yapılan teslimler ve garanti kapsamında yapılan teslimlerin Katma Değer Vergisi Karşısındaki durumu oluşturacaktır.
Katma Değer Vergisi Kanunun Teslim ve Teslim sayılan haller başlıklı 3 numaralı maddesine göre "Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun, vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi" teslim olarak sayılır , dolayısıyla katma değer vergisinin konusuna girer.
Ancak yukarıda anılan madde ile yazımızın konusunu teşkil eden noktalar arasında farklılıklar bulunmaktadır.
I - PROMOSYON ÜRÜNLERİ ;
Bir malın tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce , alıcıya veya adına hareket edenlere devri olarak tanımlanan teslim hükümleri kapsamında ticari bir işletmenin bedelsiz olarak yaptığı teslimler katma değer vergisinin konusu olmaktadır.
Ancak ; İşletmenin rakipleriyle rekabet edebilmek veya satışlarını arttırabilmek için bir ürünün yanında promosyon olarak başka bir ürünü vermesinde bedelsiz teslim söz konusu olmamaktadır.
Bu şekilde yapılan teslimlerin karşılığı olan bedel teslimi yapan için pazarlama gideri niteliğinde olmaktadır. Pazarlama gideri niteliğinde olan bu teslimlerin alımında yüklenilen katma değer vergisi de genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.
Yani bir mamulün yanında promosyon olarak başka bir mamul veren ;
a ) bu mamuller için yüklendiği " ödediği " katma değer vergisini indirim konusu yapabilecek
b ) bu mamullerin promosyon olarak verilmesi ise onun için bir pazarlama gideri niteliği taşıyacak
c ) teslim esnasında katma değer vergisi hesaplamayacaktır.
Ancak burada üzerinde durmamız gereken bir husus bulunmaktadır ;
Bilindiği üzere katma değer vergisine tabi mal ve hizmetlerde farklı oranlar uygulanmaktadır. Bu çerçevede promosyon ürünü olarak verilen malın tabi olduğu katma değer vergisi oranının , satışı yapılan ana malın tabi olduğu katma değer vergisi oranından yüksek olama ihtimali vardır. Örneğin satışı yapılan malın tabi olduğu katma değer vergisi oranı % 1 , bunun yanında promosyon olarak verilecek malın katma değer vergisi oranı % 18 olabilir. Bu durumda promosyon olarak verilecek mal için yüklenilen katma değer vergisinin satışı yapılan malın tabi olduğu orana isabet eden kısmı indirim konusu yapılacak , kalan kısmı ise gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır.
Konuyu bir örnekle açıklayıp muhasebe kayıtlarını da göstermemiz gerekirse ;
Örnek ; A gazetesi okurlarına 200 kupon karşılığı televizyon vermektedir. A gazetesi bu kampanya için tanesi 1.000 YTL + KDV den 20.000 adet televizyon almıştır.
? Promosyon olarak verilen televizyonların tabi olduğu katma değer vergisi oranı % 18 dir.
? Satışı yapılan malın " gazetenin " tabi olduğu katma değer vergisi oranı % 1 dir.
A ) Promosyon için verilecek televizyonların alışına ilişkin muhasebe kaydı ;
----------------------------- / -----------------------------------
150 Televizyon Stok Hesabı 20.000.000
191 İndirilecek KDV. 3.600.000
329 X A.Ş. 23.600.000
---------------------------- / ------------------------------------
B) Televizyonların Promosyon Olarak Verilmesi
Not : İşlem kolaylığı açısından tamamı bir kerede veriliyor kabul edilmiştir.
Öncelikle KDV oranları arasındaki farktan dolayı yüklenilen KDV den indirimi mümkün olmayan , gider veya maliyet unsuru olara dikkate alınacak tutar bulunur .
3.600.000 * ( 1 / 18 ) = 200.000 ( indirimi mümkün olan tutar )
3.600.000 - 200.000 = 3.400.000 ( gider veya maliyet unsuru olan tutar )
--------------------------- / ------------------------------------
760 Pazarlama Satış Dağıtım Gideri 20.000.000
150 Televizyon Stok Hesabı 20.000.000
--------------------------- / --------------------------------------
760 Pazarlama Satış Dağıtım gideri 3.400.000
191 İndirilecek KDV 3.400.000
--------------------------- / ----------------------------------------
Promosyon ürünlerinin verilmesi farklı şekillerde ortaya çıkabilecektir. Bunlardan bir tanesi de ana faaliyet konumuza esas teşkil eden ürünün yanında yine bu üründen verilmesi olabilir. Örneğin ; 10 adet ürün alan kişilere 1 adet ürün bedelsiz olarak verilebilir. Bu durum da 1 adet ürüne tekabül eden maliyet tutarı iskonto olarak değerlendirilecek olup katma değer vergisi hesaplaması söz konu olmayacaktır.
Örnek : A İçecek Ltd. Şti. 10 adet içecek alan müşterilerine 1 adet içeceği bedelsiz olarak vermektedir. 1 Adet içeceğin satış fiyatı 1 YTL + KDV dir.
A LTD. ŞTİ. Bu işlem için satış faturasını şu şekilde kesecektir.
Adet Fiyat Toplam
11 1 11
BÜRÜT TUTAR 11
İSKONTO 1
ARA TOPLAM 10
KDV 1,8
GENEL TOPLAM 11,8
Yapılacak Muhasebe Kaydı da şu şekilde olacaktır ;
----------------------------- / -----------------------------
120 X 11,80
611 Satış Iskontoları 1,00
600 Yurt içi Satışlar 11,00
391 Hesaplanan KDV 1,80
------------------------- / ---------------------------------
II - EŞANTİYON VE NUMUNE MALLAR VERİLMESİ
İşletmeler bir pazarlama taktiği olarak var olan ve/veya hedef müşterilerine eşantiyonlar verebilirler. Uygulamada özellikle yılbaşı bayram vb. günlerde takvim ajanda gibi ürünler verilmektedir. Bu ürünler işletmenin bir pazarlama faaliyeti olarak değerlendirilecek olup katma değer vergisi hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır. Firmalar hali hazırda satışını yaptıkları ürünleri de eşantiyon olarak verebilirler. Bu tip teslimlerde de katma değer vergisi hesaplanması söz konusu değildir. Sigara firmalarının zaman zaman eğlence yerlerinde tanıtım amacıyla dağıttıkları sigaralar konuya ilişkin örnek niteliğindedir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus yukarıda sayılan ürünlerin dağıtılmasının yapılan işle orantılı ve ticari teamüle uygun olmasıdır.
III - GARANTİ KAPSAMINDA YAPILAN TESLİMLER
İşletmeler gerek yasal zorunluluklarından dolayı gerekse müşteri memnuniyetini sağlamaya yönelik olarak satmış oldukları mamulleri veya bunların eklentilerini satış garantisi kapsamında yenileyebilirler. Bu tip teslimlerde bedelsiz teslim olarak kabul edilip katma değer vergisi hesaplanması söz konusu değildir. Örneğin bir televizyon satıcısı televizyona ait uzaktan kumandanın bozuk çıkması halinde müşterisine yeni bir kumanda verebilir. Satıcının verdiği uzaktan kumandanın teslimi esnasında katma değer vergisi söz konusu olmayacaktır .
SONUÇ :
Her ne kadar 3065 sayılı Katma değer Vergisi Kanunun Teslim ve Teslim Sayılan haller maddelerine göre bir malın tasarruf hakkının bir alıcıya veya alıcı adına hereket edene verilmesi katma değer vergisine tabi olsa da yukarıda izah edilen şekilde yapılan teslimler işletmenin pazarlama taktiği olarak nitelendirilir ve katma değer vergisine tabi değildir.
Ozan USLU
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Saygılar FERHAT
