factor; mal satımı veya hizmet arzı ile uğraşan işletmelerin bu satışları dolayısıyla doğmuş ya da doğacak alacaklarını devralarak tahsilini üstlenen, bu alacaklara karşılık peşin ödemelerde bulunarak finansal kolaylıklar sağlayan, aynı zamanda mali, ticari ve idari konularda işletmeye verdiği hizmetler karşılığında ücrete hak kazanan kişi ya da kuruluştur
Borçlar Kanunu’nun 162-172. Maddeleri içinde düzenlenen alacağın temlikine ait genel hükümler factoring işlemleri için de bir ölçüde geçerlidir. Uygulamalar bu hükümlere göre yürütülmekte ve bunlar yeterli sayılmaktadır
Kıymetli evrakın devri (cirosu), Türk Ticaret Kanunu’nun 559 ve devam maddeleri için düzenlenmiştir. Fakat fatura kıymetli evrak sayılmadığı için ciroya ait hükümler faturaya uygulanamaz. Bu nedenle TTK içinde factoring işlemlerine ait hükümler yer almamaktadır. Faturadan doğan hakkın devri Borçlar Kanunu içindeki “alacağın temliki” hükümlerine göre uygulanır
Kapsam olarak factoring; bir mali kuruluş (factor) ile ticari borçlular (müşteriler) ve mal satan veya hizmet arz eden bir ticari işletme arasında (satıcı) üç taraflı bir sözleşme olup, genelde rücu hakkı olmaksızın alıcının borçlularının hesap hasılalarını faktör satın alır ve bu suretle müşterilere tanınan kredileri kontrol altında tuttuğu kadar, muhasebe ve tahsilatını da yürütür.Factoring işleminin en önemli fonksiyonları
1- Kredinin onaylanması
2- Kredinin garantisi
3- Alacaklı hesapların yönetimi
4- Finansman
5- Müşteriye Kesilen Faturanın Muhasebeleştirilmesi
__________ / / ____________
120. ALICILAR xxx
120.01..... ........Firması
600. YURTİÇİ SATIŞLAR xxx
391.HESAPLANAN KDV xxx
.....nolu fatura ile satışın yapılması
Müşteriden Alacağın Factoring Şirketine Devri
__________ / / ____________
120. ALICILAR xxx
120.03. ........Factoring Firması
120. ALICILAR xxx
120.01........ Firması
Factoring Firmalarından Ön Ödeme Alınması
__________ / / ____________
102. BANKALAR xxx
123. FACTORİNG ALACAKLARI xxx
123.01.001 .......Factoring Firması
Factoring Firmasının Bankaya Ön Ödeme Tutarını Yatırması
Factoring firması Satıcı firmaya bakiye ödemesinde bulunduğun da da yukarıdaki kayıt yapılır.
Factoring Firmasının Komisyon ve Faiz Kesimi
__________ / / ____________
780.FİNANSMAN GİDERLERİ xxx
780.01. Factoring Faiz Gideri
780.02. Factoring Komisyon Gideri
123. FACTORİNG ALACAKLARI xxx
123.01.001 .......Factoring Firması
Komisyon ve Faiz Tahakkuku
Factoring firmasına kıymet evrak temlik edildiğinde ise 101 ALINAN ÇEKLER ve ALACAK SENETLERİ hesapları devreye girer ve
__________ / / ____________
120. ALICILAR xxx
120.03.001 ........Factoring Firması
101. ALINAN ÇEKLER xxx
ve/veya
121. ALACAK SENETLERİ xxx
Kıymetli evrakların factoring firmasına devri
şeklinde kayıt yapılabilir.
factoring işlemi; işletmelere risk üstlenme ve teminat, finansman, alacakların yönetimi hizmetleri sunmaktadır
Factoring alacaklarının ve factoring işlemlerinden dolayı işletmelerin katlandığı komisyon ve faizlerin muhasebeleştirilmesi sırasında Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile getirilen Tekdüzen Hesap Planı yeterlidir
yurtdışı factoring alacakları dolayısıyla ortaya çıkan lehte veya aleyhte kur farklarının muhasebeleştirilmesi sırasında kur farkının dönem içerisinde (lehte ise 601 hs. Alacak, aleyhte ise 601 hs. Borç) ya da dönem sonrasında ortaya çıkması (lehte ise 646 hs. Alacak, aleyhte ise 656 hs.Borç) durumları Gelir Tablosu’nun ilgililere bilgi vermesi açısından önem arzetmektedir.
