Sayın Nermin hn.
Aslında ben bu konuyu formda yazacaktım.Madem konu burda açıldı.Burda yazayım.Önce meslekte başarılar diler allah yolunuzu açık etsin diyorum.Konumuza gelince;
Nakliyecilik yapan firmanızın (1.sınıfmı,2 sınıfmı bilmiyorum tabi burda iş hacmide önemli bunu ayrıca konuşuruz) 180.000.-tl'ye yakın motorin ve yedekparça faturası olması bana biraz garip geldi.Yani inanması güç fakat araç sayısı fazla iş hacmide büyükse normal.Neyse Hizmet üreten bu firmanın motorin ve yedekparça alışları 280 hesap değil 150 hesap olması lazım ve kullanıldıkça burdan gidere atılması lazımdı
Diğer yönden 180 ve 280 hesapların kullanılış şekli aşağıda belirttiğim ve yazacağım şekilde olur.Bunun dışında KDV veya KAR/ZARAR düşürücü ve yükseltici şekilde bu hesaplar kullanılamaz.
Dönem sonunda dikkat edilmesi gereken hususlardan birisi de gelecek yıllara ait giderlerin tespitidir. Bilindiği gibi cari dönemde ödenmekle birlikte gelecek yıllara ait olan giderler ait olduğu yılda giderleştirilirler. Dönem sonunda envanter işlemleri içerisinde gelecek yıllara ait giderlerin gözden geçirilmesi gerekmektedir (Buna giderlerin envanteri de diyebiliriz). Vergi incelemeleri sırasında, inceleme elemanlarınca üzerinde en çok durulan hususlardan biri de, gelecek yıllara ilişkin giderlerin de, cari yıl kayıtlarına intikal ettirilip ettirilmediğinin tespitine yöneliktir. Gelecek yıllara ait olup da cari dönemde gider yazılan ödemelerin tespiti halinde, gelecek yıla ait gider kısmı inceleme elemanlarınca kabul edilmeyerek matrah farkı bulunmaktadır. Matrah farkı üzerinden yapılan ikmalen tarhiyatta, salınan vergiye ayrıca ceza da uygulanmaktadır. Gecikme faizi uygulanması da, olayın bir diğer boyutudur. Tüm bu uygulamalar kuşkusuz mükellefleri zor durumda bırakmaktadır.Bilindiği gibi peşin ödenen giderler, iktisadi faydası bir hesap dönemini aşacak kıymet ve giderler için ödenmiş her türlü giderleri ifade etmektedir. Başka bir tanıma göre, peşin ödenen giderler, cari hesap döneminde ödenmekle birlikte o döneme gider yazılamayacak olan gelecek hesap dönemlerini ilgilendiren giderlerdir.(Burası önemli) Peşin ödenen giderler iktisadi varlıkları korumak için yapılan sigortalama ve bakım onarım sözleşmesinden veya iktisadi faaliyetin yürütüldüğü işyeri için yapılan peşin kira ödemeleri ile abone ödemelerinden kaynaklanır. Bunun yanında, ödendiği anda ne kadarının gelecek aylara ait olacağı bilinmediği için tamamı gider hesabına alınan ancak, bilanço dönemleri sonu itibariyle gidere dönüşmediği belirlenen kısmı, envanter sırasında ilgili gider hesabından çıkartılan (gider reeskontu yapılan) giderleri de saymak gerekir.Muhasebe ilkelerinden "Dönemsellik ilkesi" işletmenin sınırsız kabul edilen ömrünün, dönemlere ayrılması ve her dönemin birbirinden ayrı bağımsız olarak saptanmasıdır. İşlemlerin nakit ve tahakkuk esasına göre ilgili dönemde muhasebeleştirilmesi gerekir. Gelir ve Karlar, Gider ve Zararlarla ilgili oldukları dönemde karşılaştırılarak mali tablolara ulaşılır. Donemsellik ilkesinin
yasal dayanakları VUK. ve TTK.'da yer almaktadır. Aşağıda, bunların her ikisi de açıklanmaya çalışılmıştır.
VERGÎ USUL KANUNU'NDA DONEMSELLİKVergi Usul Kanunu'nun 174. maddesinde defterlerin tutulacağı hesap dönemi "takvim yıh" olarak hüküm altına alınmıştır. Ancak; takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için, bunların müracaatı üzerine Maliye Bakanlığı 12'şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilmektedir. Buna paralel olarak dönemsellikle değerleme arasındaki ilişkiyi şöyle kurabiliriz.Peşin ödenen giderler ile peşin tahsil edilen gelirler geçici aktif ve pasif hesaplarda gösterilmek suretiyle değerlenir (VUK. Md. 283 ve 287). Değerlemeden maksat sonraki dönemlere ilişkin olupta cari dönemde ödenen giderler veya tahsil edilen gelirlerin, sonraki dönemlere aktif ve pasif hesaplar aracılığı ile muhasebe kayıtlarına alınan değerleriyle taşınmasıdır.
TÜRK TİCARET KANUNU AÇISINDAN DONEMSELLİKTürk Ticaret Kanunu'nun 72. maddesinde, iş yılının altı aydan az on iki aydan çok olmayacağı belirtilmiş olup Tacirlerin, işletmenin iktisadi ve mali durumu, borç ve alacak ilişkileri ile elde edilen neticeleri her iş yılı itibariyle tespit etmek bakımından defter tutmaya mecbur oldukları hüküm altına alınmıştır.Yukarıdaki genel bilgiler verildikten sonra, muhasebe ilkeleri ve yasal hükümler çerçevesinde "Gelecek Aylara ve Gelecek Yıllara Ait Giderler"aşağıda açıklanmaya çalışılmıştır.
II GELECEK AYLARA VE GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE BU GİDERLERİN TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNDEKİ YERİAGELECEK AYLARA VE GELECEK YILLARA AİT GİDERLERYazımızın "Genel Açıklama" başlıklı bölümünde belirtildiği gibi, ileriye dönük peşin ödenen örneğin işyeri kirası gibi giderler, iktisadi kıymetlerin korunması veya iktisadi faaliyetin yürütülmesi için gerekli olan kiralamalar da karşımıza çıkmaktadır.İşletmenin, aktifinde bulunan taşıtlara Trafik veya Kasko sigortası yaptırması, yine aktifinde bulunan fotokopi makinası için yıllık bakımonarım sözleşmesi yapması ve ödemede bulunması veya işyerinin paket sigorta kapsamında sigorta ettirilmesi, iktisadi varlıkların korunması için katlanılan giderlerdir. Koruma gelecek aylara ve gelecek yıllara sirayet edebilir. İktisadi varlıkları koruma dışında, iktisadi faaliyetin yürütülmesi için zorunlu olan kiralamalarda da gelecek aylara ve yıllara ait giderler karşımıza çıkmaktadır.B GELECEK AYLARA VE GELECEK YILLARA AİT GİDERLERİN TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİNDEKİ YERİ1Gelecek Aylara Ait Giderler:
Peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken gelecek dönemlere ilişkin giderlerin kaydedildiği ve Tekdüzen Muhasebe Sisteminde "DÖNEN DEĞERLER" grubunda 180 No.lu hesapta izlenir.
Gelecek dönemden amaç, ödemenin yapıldığı ayı izleyen aydan, 31 Aralık tarihine kadar olan dönemdir. Ödemesi yapılan giderin niteliğine göre aşağıdaki şekilde bölümlenebilir.
1. DÖNEN VARLIKLAR
18. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER
180.1Gelecek Aylara Ait Kira Giderleri
180.2Gelecek Aylara Ait Sigortalama Giderleri
180.3Gelecek Aylara Ait BakımOnanın Giderleri
180.4Gelecek Aylara Ait Abone Giderleri
180.10 Gelecek Aylara Ait Diğer Giderler
Hesap dönemi sonunda, Gelecek Yıllara Ait Giderler hesabında kayıtlı olmakla beraber zamanın geçmesiyle gelecek aya ait gidere dönüşenler 280 No.lu hesaptan 180 No.lu hesaba nakledilir.
2 Gelecek Yıllara Ait Giderler
Tekdüzen Muhasebe Sisteminde DURAN VARLIKLAR grubunda, "280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER" hesabında izlenir. Bu hesap, peşin ödenen ve cari yıl içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi gereken, gelecek yıllara ait giderleri izlemek için kullanılır. Gelecek yıldan amaç, içinde bulunulan yılı izleyen yıl veya yıllardır.Ödemesi yapılan giderin niteliğine göre aşağıdaki şekilde bölümlenebilir.
2. DURAN VARLIKLAR
28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKUKIARl
280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER
280.01 Gelecek Yıllara Ait Kira Giderleri
280.2Gelecek Yıllara Ait Sigortalama Giderleri
280.3Gelecek Yıllara Ait BakımOnanm Giderleri
280.4Gelecek Yıllara Ait Abone Giderleri
280.10 Gelecek Yıllara Ait Diğer Giderler
III GELECEK AYLARA VE GELECEK YILLARA AİT GİDERLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİAGELECEK AYLARA AİT GİDERLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİAşağıda, sigortalama, bakımonarım ve kira ödemelerine ilişkin örnekler ve muhasebe kayıtlarına yer verilmiştir.ÖRNEK l : SiGORTA POLİÇE BEDELLERİ(X) işletmesi aktifinde kayıtlı bulunan kamyonu l. 11.1996 tarihinden 31.10.1997 tarihine kadar olan dönem için (bir yıllık) kasko sigorta yaptırmıştır. Kasko tutarı SO.OOO.OOO.TL'dir. Burada. Örnekte hem gelecek ayları hem de gelecek yılları ilgilendiren bir durum sözkonusudur. Muhasebe kaydı yapılırken poliçe tutarı olan 80.000.000.TL. toplam sigorta süresine bölünerek bir günlük sigorta gideri hesap edilir (80.000.000/365 gün =219.178)1.11.199630.11.1996 dönemine ait 30 günlük tutar olan (219.178x30 gün) 6.575.340.TL. 1.11.1996 tarihinde giderleştirilir. 1.12.1996 31.12.1996 dönemine ait 31 günlük sigorta gideri tutarı olan (219.178x31) 6.794.518.TL. 180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER olarak aktifleştirilir. l. l. 1997 31.10.1997 dönemine ait 365(30+31) 304 günlük toplam 80.000.000(6.575.340 +6.794.518)= 66.630.142 lira kasko sigorta tutarı 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER olarak aktifleştirilir.
1) Poliçe Tutarının Muhasebe Kaydı
----------------- 1.11.1996---------------
770 GENEL YÖNETİM GİD. 6575340
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 6.794.518.
180.02 Gelecek Aylara Ait
Sigorta Giderleri
280 GEL. YILLARA AİT GİD. 66 630.142.
280.02 Gelecek Yıllara
Ait Sigorta Giderleri
100 KASA 80.000.000.
Kasko poliçenin muhasebe kaydı.
----------------- / ----------------
2) Aralık 96 ayma ait Gelecek Aylara Ait Giderin 770 hesaba aktarılması
----------------- 1.12.1996---------------
770 GENEL YÖNETİM GİD. 6.794 518
.. sigortalama giderleri
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 6794518
180.02 Gelecek Aylara
Ait Sigorta Giderleri
Aralık/96 ayına ait sigorta giderinin genel yönetim giderleri hesabına devri.
----------------- / ----------------
3) 31.12.1996 tarihi itibariyle 280 hesapta bulunan ancak, zamanın geçmesi nedeniyle gelecek aylara ait gidere dönüşen kısmın muhasebe kaydı
--------------- 31.12.1996---------------
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 66.630.142.
180.02 Gelecek Aylara
Ait Sigorta Giderleri
280 GEL. YILLA. AİT GİD. 66630142
280.02 Gelecek Yıllara
Ait Sigorta Giderleri
1.1.199730.10.1997 dönemine ait kasko sigorta tutarının 180 hesaba devri.
----------------- / ----------------
ÖRNEK 2PEŞİN KİRA ÖDEMELERi
(Y) işletmesi 1.10.1996 tarihinde brüt 331.035.000. TL. tutarındaki l yıllık kirayı peşin ödemiştir. Kiranın başlangıç tarihi l. 10.1996'dır. Kira merkez büroya ait olup genel yönetim gideridir.
1) Peşin ödeme yapıldığında muhasebe kaydı
----------------- 1.10.1996---------------
770 GENEL YÖNETİM GİD. T.586.250.
(331.035.000/12 ayı
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 55.r2.500.
180.01 Gelecek Aylara Ait
Kira Giderleri
(331.035.000/12x2)
280 GEL. YILLARA AİT GİD. 248.2~6.250.
280.02 Gelecek Yıllara
Ait Kira Giderleri
(331.035.000 2".586.250 + 55.172.500)
100 KASA 240.000.000.
360 ÖD. VERGİ VE FONLAR 91. 035 000
360.1Gelir Vergisi 82.759.000.
360.2Fon Payı 8.2"6.000.
Peşin ödenen bir yıllık kiranın yevmiye kavdı
______________/______________________
2) "180 Gelecek Aylara Ait Giderler
Hesabına KasımAralık'96 aylarına ait kira giderleri kaydedilmiştir. Bu hesap Örnek1'de olduğu gibi giderin ait olduğu ayda "770 Genel Yönetim Giderleri" hesabına aktarılarak kapatılır.
3) 31/1211996 tarihi itibariyle 280 No.lu hesapta bulunan ancak, zamanın geçmesi nedeniyle gelecek aylara ait gidere dönüşen kısmın muhasebe kaydı. 31.12.1996
____________________/____________________
180 GÜL. AYLARA AİT GİD. 248.2~6.250
180.01 Gelecek Avlara
Ait Kira Giderleri
280 GEL. YILLARA AİT GİD. 248.2~6.250
280.01 Gelecek Yıllara
Ait Kira Giderleri
01.01.199730.09.199[SUP]7[/SUP] dönemine ait kira tutarının 180 No.lu hesaba devri
_________________/______________________
ÖRNEK 3: BAKIM ONARIM GiDERLERi(Z) işletmesi aktifte kayıtlı bulunan bilgisayar sistemi için servis işletmesi (A) firmasıyla yıllık bakım anlaşması yapmıştır. Bakım dönemi 01.06.1996
31.05.1997 dönemini kapsamaktadır. Servis işletmesi sözleşme gereği bir yıllık bakım faturasını 10.06.1996 tarihinde düzenleyerek (Z) işletmesine göndermiştir. Yıllık bakım ücreti 120.000.000 TL +KDV'dir.120.000.000 TL bakım ücreti bir yıllık (12 aylık ) olduğuna göre bir aya ait bakım ücreti 120.000.000 / 12 = 10.000.000 TL'dir. Bilgisayar merkez büroda kullanılmakta olup bakım ücreti genel yönetim gideridir./) Faturanın düzenlendiği tarihteki muhasebe kaydı
----------------- 10.6.1996---------------
770 GENEL YÖNETİM GİD. 10.000.000
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 60.000.000
180.03 Gelecek Aylara Ait BakımOnanmGid. (120.000.000/12X6)
280 GEL. YILLARA AİT GİD. 50.000000
280.03 Gelecek Yıllara
Ait Giderler
191 İNDİRİLECEK KDV 18.000.000
100 KASA 138.000.000
Bilgisayar sisteminin yıllık bakım ücreti olup yevmiye
kaydı
___________ / _________
2) "180 Gelecek Aylara Ait Giderler"
Temmuz ayından Aralık ayı dahil her ay ilgili gider hesabına devredilerek kapatılır. Benzer muhasebe kaydına ÖRNEK l'de yer verildiğinden burada tekrar edilmemiştir.
3) "280 Gelecek Yıllara Ait Giderler"
31 Aralık tarihinde envanter işlemleri olarak ve zamanın geçmesi nedeniyle 180 No.lu hesaba devredilerek kapatılır. Benzer muhasebe kaydına ÖRNEK l ve ÖRNEK 2'de yer verildiğinden burada tekrar edilmemiştir.
B GELECEK YILLARA AİT GİDERLERİN MUHASEBE KAYDIGelecek yıllara ait giderler, gelecek aylara ait giderler de olduğu gibi muhasebeleştirilir. Farkı, bir yıldan daha uzun süreli peşin ödenen gider olmasıdır. Hesap dönemi sonunda zamanı bir yılın altına düşenler, "180 Gelecek Aylara Ait Giderler" hesabına devredilir.ÖRNEK'. (Y) İşletmesi 5 yıllığına satış mağazası işyerini kiralamıştır. 5 yıllık kira tutan olan net l .800.000.000TL peşin olarak ödenmiştir. Kira başlangıcı 01.08.1996 tarihidir. Net tutarı 1.800.000.000 TL olan kiranın brüt tutarı 1.800.000.000 /<!(0.25+0.025))=2.482.758.000TL'dir.
1) Peşin ödemede muhasebe kaydı
----------------- 1.8.1996---------------
760 PAZARLAMA SATIŞ VE
DAĞITIM GİDERLERİ 4l.3~9.000
f 2.482.~58.000 A 12x5) = 60 Av
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 165.516.000
180.01 Gelecek Avlara Ait Kıra Giderleri (41.3~9.000x lavı
280 GEL. YILLARA AİT GİD. 1.903.452.000
280.01 Gelecek Yıllara .Ait Giderler (2.482.~58.000(41.3~9.000+l65.5l6.000.n (55 aylık kira tu tan)
100 KASA 1,800.000.000
360 ÖDENECEK VERGİ
VE FONLAR 682.~58.000
360.1Gelir Vergisi 620.689.000
360.2Fon Payı 62.069.000
Satış işyerine ait 5 yıllık kira ödemesi olup yevmiye kaydı
_____________________/_____________________________
2) 1996 yılı sonunda gidere dönüşme süresi bir yılın altına düşen harcamanın dönen varlıklara aktarılmasına ait muhasebe kaydı. (1996 sonunda
41.379.000 x 12 = 496.548.000 TL 280 hesaptan 180 No.lu hesaba aktarılacaktır. Aynı işlem 1997, 1998,1999 ve 2000 yılları sonunda tekrarlanacaktır)
---------------- 31.12.1996--------------
180 GEL. AYLARA AİT GİD. 496.548.000
180.01 Gelecek Aylara Ait
Kira Giderleri
280 GEL YILLARA AİT GİD. 496.5i8.000
280.01 Gelecek Yıllara
Ait Kira Giderleri
1997 yılına ait olup gidere dönüşme süresi bir yılın
altında olan kira ödemelerinin 180 hesaba aktarılması
----------------- / ---------------
SONUÇ
Yukarıda açıklandığı üzere hesap dönemi dışına taşan iktisadi varlıkları koruma, bakımonarım veya kira ödemelerinin ait oldukları dönemde giderleştirilmesi muhasebe ilkeleri ve vergilendirme prensipleri gereğidir.
Kaynak :
Şükrü KIZILOT, Vergi Usul Kanunu ve Uygulaması,
Akdoğan,Sevilengül Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması
Hayrettin Erdem