Hurda Alım Satım Muhasebesi ?
- Konbuyu başlatan merihs12
- Başlangıç tarihi
Gelir Vergisi Kanunu Yönünden :
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinde vergiden muaf esnafa ilişkin düzenlemelere yer verilmiş, kimlerin esnaf muaflığından faydalanacakları da maddede bentler halinde sayılmıştır.
Aynı maddenin birinci fıkrasının 7 numaralı bendinde de; ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanların gelir vergisinden muaf olacakları hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin mülga ikinci fıkrasından sonra gelen üçüncü fıkrasında ise ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanların esnaf muaflığından faydalanamayacakları belirtilmiştir.
Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında vergi tevkifatı yapmak zorunda olanlar ile tevkifata tabi tutulacak ödemeler belirtilmiş, anılan fıkranın 13/b numaralı bendinde ise esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığı yapılan ödemelerden hurda alımları için (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca) % 2 oranında tevkifat uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre, hurda alımının, esnaf muaflığı kapsamında bulunan ve kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle hurda toplayanlardan yapılması halinde, bu kişilere yapılacak ödemeler üzerinden % 2 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Ancak, söz konusu mal veya hizmet alımlarının esnaf muaflığından faydalananlar dışında kalan diğer kişilerden, başka bir ifade ile kendine ait hurda eşyasını işyerinize getirerek satan nihai tüketicilerden yapılması durumunda ise gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.
Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden :
Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesinde, Türkiyede ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu; aynı Kanunun 17/4-a maddesinde, Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaflar tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaflar tarafından yapılan hurda metal teslimleri KDV Kanununun 17/4-a maddesine göre katma değer vergisinden istisnadır.
Ayrıca, gider pusulası birinci ve ikinci sınıf tüccarların vergiden muaf esnaftan aldıkları mallar için vergiden muaf esnaf tarafından verilen fatura hükmünde olduğundan, söz konusu belgenin düzenlendiği durumlarda bu belge üzerinde katma değer vergisi hesaplanmasına teknik olarak imkan bulunmamaktadır. Dolayısıyla, bu teslimlere ilişkin olarak herhangi bir şekilde katma değer vergisi hesaplanması söz konusu değildir.
Ancak, KDV Kanunun 18/1 inci maddesinde; vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanların, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, belirtecekleri işlem türleri için vergiye tabi tutulmalarını talep edebilecekleri hükmü de yer almaktadır. Buna istinaden dilekçe ile talepte bulunan mükellef istisnadan yararlanmama yolunu tercih edebilir. Burada dikkat edilmesi ve unutulmaması gereken istisnadan yararlanmak istemeyen mükellefin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinden sonra ifa edilen aynı nitelikli işlemlerin tamamı için aynı uygulamaya devam etmek zorunda olduğudur. Şu kadar ki, bu mükellefiyetin devam etmekte olan işlemlerle şümulü bulunmamaktadır.
Ayrıca, 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinde metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıklarının tesliminin KDVâden müstesna olduğu ancak istisnadan vazgeçilmesinin mümkün olduğu ve istisnadan vazgeçenlerin bu malların tesliminde, tebliğin (3.1.2.) bölümü kapsamındaki alıcılar tarafından (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacağı konuları açıklanmıştır.
İstisnadan vazgeçilmesi durumunda, aynı kanunun 28 inci maddesinin verdiği yetki ile yayımlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre hurda metal satışları (I) ve (II) sayılı listeler kapsamına dahil olmadığından %18 KDV oranına tabi olacaktır.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise, KDV Kanununun 30.maddesinin a fıkrasına göre;vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirilemeyeceğidir. Bu nedenle istisna söz konusu olarak satışı gerçekleşen mal ve hizmetlerin alış vesikalarında indirilmiş olan KDVânin ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi gerekmektedir.
Vergi Usul Kanunu Yönünden :
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu hüküm altına alınmış olup bu kayıtların anılan Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsiki zorunludur.
Aynı Kanunun 234 üncü maddesinde de, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulasının vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmünde olduğu bu belgenin, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edileceği, gider pusulasının işin mahiyeti, emtianın cins ve nevi ile miktar ve bedelini, iş ücretini, işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını), adreslerini ve tarihi ihtiva edeceği, iki nüsha olarak tanzim edileceği ve bir nüshasının işi yapana veya malı satana tevdi olunacağı hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla, vergi mükellefi olmayan kişilerden satmak üzere satın aldığınız hurdalar için yukarıda belirtildiği şekilde gider pusulası düzenlemeniz ve bu gider pusulasını hurda satan kişiye imzalattırılarak bir nüshasını satan kişiye vermeniz gerekmektedir.
Diğer taraftan, 225 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 1 inci fıkrasındaââ¬ÅGider pusulalarında, işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı, tutarı, toplamı, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı; işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadları (Tüzel kişilerde ünvanları) adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihine ilişkin bilgilere yer verilecektir. hükmü yer almaktadır.
Buna göre, vergi mükellefi olmayan kişilere düzenlenecek gider pusulasında 234 üncü madde uyarınca emtiayı satanın adı, soyadı ve adresinin bulunması mecburi olup, varsa vergi dairesi ve hesap numarası (T.C. Kimlik Numarası) yer alacaktır. Ayrıca, gider pusulasının hurda alımının yapıldığı anda düzenlenmesi mecburi olup, toplu olarak düzenlenmesi mümkün bulunmamaktadır.
Sonuç
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde, hurda metal satışlarının Katma Değer Vergisi kanununu karşısında 2 farklı uygulamaya tabii olduğu ortaya çıkmaktadır.Bu uygulamalar aşağıda yer almaktadır.
· KDV istisnasının uygulanması sırasında yapılması gerekenler;
İşletmelerce yapılacak hurda metal teslimleri KDV Kanununun 17/4-g maddesi uyarınca KDV den istisna olacaktır. Ancak, bu satışlarla ilgili yüklenilen verginin, Kanunun 30/a maddesi gereğince indirimi mümkün olmadığından iadesi de mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, hurda metal tesliminde bulunulan dönemlerde, bu mallarla ilgili yüklenilen ya da bu malların maliyetleri içerisinde yer alan KDVlerin, indirilecek KDV hesaplarından çıkarılarak, ilgili döneme ilişkin 1 No.lu KDV beyannamesinin "(30) İlave Edilecek KDV" satırına dahil edilmesi gerekmekte olup, bu tutarların, ilgili takvim yılı kurum kazancının tespitinde işin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.
KDV istisnası ile kesilecek faturanın 3065 sayılı kanunun 17/4g. Nolu maddesi gereği KDVden istisna edilmiştir ibaresi ile KDVsiz olarak kesilmesi uygun olacaktır.
· KDV istisnasından vazgeçilmesi durumunda yapılması gerekenler;
İşletmelerin yapacakları hurda satışları sırasında KDV istisnadan vazgeçilmesi durumunda, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunularak, belirtilecek işlem türleri için vergiye tabi tutulma talep edilebilecektir.
Bu durumda hurda metaller genel oranda (% 18) KDV ye tabi olacak ve işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV, alıcılar tarafından 9/10 oranında tevkifata tabi tutulacak şekilde düzenlenecektir.İstisnadan vazgeçen mükellefin keseceği fatura örneği aşağıda yer almaktadır.
Örnek;
KDV hariç 1.000,00 TL tutarındaki hurda satışı % 18 KDVye ve 9/10 oranında KDV tevkifatına tabidir. Bu işleme ait fatura aşağıdaki şekilde düzenlenmelidir;
Yukarıdaki örnekte gösterilen fatura üzerinde yapılan tevkifat işlemi, satıcı tarafından 1 Nolu KDV Beyannamesinin Kısmi Tevkifata Tabi İşlemler sütununda gösterilecektir. Alıcı ise tevkifat tutarını 2 Nolu KDV Beyannamesi ile beyan edecektir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinde vergiden muaf esnafa ilişkin düzenlemelere yer verilmiş, kimlerin esnaf muaflığından faydalanacakları da maddede bentler halinde sayılmıştır.
Aynı maddenin birinci fıkrasının 7 numaralı bendinde de; ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanların gelir vergisinden muaf olacakları hükme bağlanmıştır.
Aynı maddenin mülga ikinci fıkrasından sonra gelen üçüncü fıkrasında ise ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanların esnaf muaflığından faydalanamayacakları belirtilmiştir.
Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında vergi tevkifatı yapmak zorunda olanlar ile tevkifata tabi tutulacak ödemeler belirtilmiş, anılan fıkranın 13/b numaralı bendinde ise esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığı yapılan ödemelerden hurda alımları için (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca) % 2 oranında tevkifat uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Buna göre, hurda alımının, esnaf muaflığı kapsamında bulunan ve kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle hurda toplayanlardan yapılması halinde, bu kişilere yapılacak ödemeler üzerinden % 2 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Ancak, söz konusu mal veya hizmet alımlarının esnaf muaflığından faydalananlar dışında kalan diğer kişilerden, başka bir ifade ile kendine ait hurda eşyasını işyerinize getirerek satan nihai tüketicilerden yapılması durumunda ise gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır.
Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden :
Katma Değer Vergisi Kanununun 1/1 inci maddesinde, Türkiyede ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisine tabi olduğu; aynı Kanunun 17/4-a maddesinde, Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaflar tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin katma değer vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
Buna göre, Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf esnaflar tarafından yapılan hurda metal teslimleri KDV Kanununun 17/4-a maddesine göre katma değer vergisinden istisnadır.
Ayrıca, gider pusulası birinci ve ikinci sınıf tüccarların vergiden muaf esnaftan aldıkları mallar için vergiden muaf esnaf tarafından verilen fatura hükmünde olduğundan, söz konusu belgenin düzenlendiği durumlarda bu belge üzerinde katma değer vergisi hesaplanmasına teknik olarak imkan bulunmamaktadır. Dolayısıyla, bu teslimlere ilişkin olarak herhangi bir şekilde katma değer vergisi hesaplanması söz konusu değildir.
Ancak, KDV Kanunun 18/1 inci maddesinde; vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanların, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, belirtecekleri işlem türleri için vergiye tabi tutulmalarını talep edebilecekleri hükmü de yer almaktadır. Buna istinaden dilekçe ile talepte bulunan mükellef istisnadan yararlanmama yolunu tercih edebilir. Burada dikkat edilmesi ve unutulmaması gereken istisnadan yararlanmak istemeyen mükellefin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinden sonra ifa edilen aynı nitelikli işlemlerin tamamı için aynı uygulamaya devam etmek zorunda olduğudur. Şu kadar ki, bu mükellefiyetin devam etmekte olan işlemlerle şümulü bulunmamaktadır.
Ayrıca, 117 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinde metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıklarının tesliminin KDVâden müstesna olduğu ancak istisnadan vazgeçilmesinin mümkün olduğu ve istisnadan vazgeçenlerin bu malların tesliminde, tebliğin (3.1.2.) bölümü kapsamındaki alıcılar tarafından (9/10) oranında KDV tevkifatı uygulanacağı konuları açıklanmıştır.
İstisnadan vazgeçilmesi durumunda, aynı kanunun 28 inci maddesinin verdiği yetki ile yayımlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre hurda metal satışları (I) ve (II) sayılı listeler kapsamına dahil olmadığından %18 KDV oranına tabi olacaktır.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise, KDV Kanununun 30.maddesinin a fıkrasına göre;vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirilemeyeceğidir. Bu nedenle istisna söz konusu olarak satışı gerçekleşen mal ve hizmetlerin alış vesikalarında indirilmiş olan KDVânin ilave edilecek KDV olarak beyan edilmesi gerekmektedir.
Vergi Usul Kanunu Yönünden :
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu hüküm altına alınmış olup bu kayıtların anılan Kanunun 229 ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsiki zorunludur.
Aynı Kanunun 234 üncü maddesinde de, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulasının vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmünde olduğu bu belgenin, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edileceği, gider pusulasının işin mahiyeti, emtianın cins ve nevi ile miktar ve bedelini, iş ücretini, işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını), adreslerini ve tarihi ihtiva edeceği, iki nüsha olarak tanzim edileceği ve bir nüshasının işi yapana veya malı satana tevdi olunacağı hükme bağlanmıştır.
Bu itibarla, vergi mükellefi olmayan kişilerden satmak üzere satın aldığınız hurdalar için yukarıda belirtildiği şekilde gider pusulası düzenlemeniz ve bu gider pusulasını hurda satan kişiye imzalattırılarak bir nüshasını satan kişiye vermeniz gerekmektedir.
Diğer taraftan, 225 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 1 inci fıkrasındaââ¬ÅGider pusulalarında, işin mahiyeti, cinsi, adedi, fiyatı, tutarı, toplamı, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı; işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadları (Tüzel kişilerde ünvanları) adresleri, varsa vergi dairesi ve hesap numarası, seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihine ilişkin bilgilere yer verilecektir. hükmü yer almaktadır.
Buna göre, vergi mükellefi olmayan kişilere düzenlenecek gider pusulasında 234 üncü madde uyarınca emtiayı satanın adı, soyadı ve adresinin bulunması mecburi olup, varsa vergi dairesi ve hesap numarası (T.C. Kimlik Numarası) yer alacaktır. Ayrıca, gider pusulasının hurda alımının yapıldığı anda düzenlenmesi mecburi olup, toplu olarak düzenlenmesi mümkün bulunmamaktadır.
Sonuç
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde, hurda metal satışlarının Katma Değer Vergisi kanununu karşısında 2 farklı uygulamaya tabii olduğu ortaya çıkmaktadır.Bu uygulamalar aşağıda yer almaktadır.
· KDV istisnasının uygulanması sırasında yapılması gerekenler;
İşletmelerce yapılacak hurda metal teslimleri KDV Kanununun 17/4-g maddesi uyarınca KDV den istisna olacaktır. Ancak, bu satışlarla ilgili yüklenilen verginin, Kanunun 30/a maddesi gereğince indirimi mümkün olmadığından iadesi de mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, hurda metal tesliminde bulunulan dönemlerde, bu mallarla ilgili yüklenilen ya da bu malların maliyetleri içerisinde yer alan KDVlerin, indirilecek KDV hesaplarından çıkarılarak, ilgili döneme ilişkin 1 No.lu KDV beyannamesinin "(30) İlave Edilecek KDV" satırına dahil edilmesi gerekmekte olup, bu tutarların, ilgili takvim yılı kurum kazancının tespitinde işin mahiyetine göre gider ya da maliyet unsuru olarak dikkate alınması mümkün bulunmaktadır.
KDV istisnası ile kesilecek faturanın 3065 sayılı kanunun 17/4g. Nolu maddesi gereği KDVden istisna edilmiştir ibaresi ile KDVsiz olarak kesilmesi uygun olacaktır.
· KDV istisnasından vazgeçilmesi durumunda yapılması gerekenler;
İşletmelerin yapacakları hurda satışları sırasında KDV istisnadan vazgeçilmesi durumunda, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunularak, belirtilecek işlem türleri için vergiye tabi tutulma talep edilebilecektir.
Bu durumda hurda metaller genel oranda (% 18) KDV ye tabi olacak ve işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV, alıcılar tarafından 9/10 oranında tevkifata tabi tutulacak şekilde düzenlenecektir.İstisnadan vazgeçen mükellefin keseceği fatura örneği aşağıda yer almaktadır.
Örnek;
KDV hariç 1.000,00 TL tutarındaki hurda satışı % 18 KDVye ve 9/10 oranında KDV tevkifatına tabidir. Bu işleme ait fatura aşağıdaki şekilde düzenlenmelidir;
| Malın Cinsi | Miktar | Birim Fiyat | Tutar |
| HURDA METAL | 1000 KG | 1,00 TL | 1.000,00 TL |
| KDV %18 | 180,00 TL | ||
| ARA TOPLAM | 1.180,00 TL | ||
| TEVKİF EDİLEN KDV 9/10 | 162,00 TL | ||
| ÖDENECEK OLAN TUTAR | 1.018,00 TL |
Son düzenleme: