Bilindiği üzere, 21.01.1983 tarih ve 2791 sayılı Kanunun 4 ncü maddesiyle, 04.01.1961 tarih ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesine eklenen fıkra ile defter tutma maktu hadlerinin her birini ayrı ayrı üç katına kadar artırmak hususunda Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Nitekim, Bakanlar Kurulu bu yetkisini kullanarak, 21.01.1983 tarih ve 8/5946 sayılı kararıyla söz konusu hadleri bir kat artırmış ve 149 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde eski ve yeni defter tutma hadleri ile I nci ve II nci sınıf tüccarların hangi defterleri tutacakları belirtilmiştir.
Ancak, defter tutma hadlerinin artırılmış olması nedeniyle, işletme esasına göre defter tutmak isteyen mükelleflerin tereddütlerini gidermek amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.
Bakanlar Kurulu Kararıyla değiştirilmezden önceki hadlere göre defter tasdik ettirip kullanmaya başlamış olan mükellefler, usul hukukunda mevcut olan lehteki hükümlerin uygulanması kuralı karşısında, diledikleri takdirde aşağıda belirtildiği gibi hareket edebileceklerdir.
.
1982 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutan fakat, değiştirilmezden önceki hadleri aşması nedeniyle bilanço esasına göre defter tasdik ettirip kullanmaya başlamış bulunan bir mükellef, yeni hadleri aşmadığı takdirde dilerse işletme esasına göre defter tutabilecektir.
1982 yılında işletme hesabı esasına göre defter tutan fakat, değiştirilmezden önceki hadleri aşması nedeniyle bilanço esasına göre defter tutması gereken, ancak buna rağmen işletme hesabı esasına göre defter tasdik ettirerek kullanmaya başlamış bulunan bir mükellef, yeni hadleri aşmadığı takdirde işletme esasında defter tutmaya devam edecektir.
1982 yılında bilanço esasına göre defter tutan ve 1983 yılında da ayni defteri tasdik ettirip kullanmaya başlamış bulunan bir mükellef, yeni hadlerin içinde kaldığı takdirde dilerse işletme esasına göre defter tutabilecektir.
Defter tutma hadlerinin tayininde Vergi Usul Kanununun sınıf değiştirme ile ilgili 179 ve 180 nci maddelerinin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Örneğin, 1982 yılında işletme esasına göre defter tutan ve satın aldığı mal bedeli; 180 inci maddede belirtilmiş olan % 20 oranı da dikkate alınarak 14.400.000 liralık haddi aşmamış olan bir mükellef, dilerse 1983 yılında işletme esasına göre defter tutmaya devam edebilecektir.
Keza, 1982 yılında bilanço esasına göre defter tutan ve satın aldığı mal bedeli, 179 ncu maddede belirtilmiş olan % 20 oranı da dikkate alınarak 9.600.000 liralık haddin altına düşmüş olan bir mükellef de, dilerse 1983 yılında işletme esasına göre defter tutabilecektir.
Yeni defter tutma hadleri 1983 yılı başından itibaren geçerli olduğundan :
Bilanço esasına göre defter tutmakta iken yükseltilen hadler nedeniyle 1983 yılında işletme esasına göre defter tutmak isteyen mükellefler, Bakanlar Kurulu Kararı 22 Ocak 1983 tarihinde yürürlüğe konulduğu için ve Vergi Usul Kanununun 221 nci maddesinin 3 numaralı bendi hükmüne göre, sınıf değiştirme imkanı da bu tarihte doğduğundan dolayı, yeni tutacakları defterleri en geç 22 Şubat 1983 tarihine kadar tasdik ettirmek mecburiyetindedirler.
Bunun dışında, 1982 yılında işletme esasına göre defter tutmakta iken, eski hadleri aştığı için 1983 yılında bilanço esasına göre defter tutmaya başlamış olan mükellefler, yükseltilmiş olan hadleri aşmadıkları için tekrar işletme esasına göre defter tutmak istedikleri takdirde, keza Vergi Usul Kanununun 221 nci maddesinin 4 numaralı bendi hükmü gereğince bu defterlerini kullanmaya başlamadan önce tasdik ettirmek durumundadırlar.
Ancak, işletme esasına göre defter tutmak hakkını elde etmiş olan mükellefler, bu imkan 22 Ocak 1983 tarihinde doğmuş olduğu için, her halükarda 22 Şubat 1983 tarihine kadar tercihlerini yaparak yeni defterlerini tasdik ettireceklerdir. Bu tarihten sonra sınıf değişikliği mümkün olmayacaktır.
Mükellefler, 1983 yılı için tasdik ettirip kullanmaya başladıkları bilanço esasındaki defterlerinin yerine, işletme esasına göre defter tutmaya karar verdikleri zaman tutmakta oldukları defterleri usulü dairesinde kapatıp işlemlerini yeni defterlerine kaydedebileceklerdir.
İşletme hesabına göre defter tasdik ettirenlerin, 1983 yılında bu usulü tercih ettikleri kabul edilecektir. İşletme esasına göre 22 Şubat 1983 tarihine kadar tasdik ettirilecek defterler kullanılmaya başlandıktan sonra, bilanço esasına göre tasdik ettirilmiş defterler kullanılmayacaktır.
Bu itibarla, mükellefler ya tutmaktan vazgeçtikleri defterlerindeki kayıtlarını yeni defterlerine aktarabilecekler veya eski defterlerini kapattıkları tarihten sonraki işlemlerini, yeni defterlerine kaydetmeye başlayacaklardır.
Yalnız, her iki halde de Vergi Usul Kanununun 253 üncü maddesi hükmü gereğince tutulan bütün defterlerin, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılından başlayarak beş yıl süre ile muhafaza edilmeleri mecburidir.
Tebliğ olunur.