Ynt: Kira Stopajı
Tekrar merhaba,
Stopaj dönemi farklı, gelir elde etme dönemi farklıdır. Dönemselliği ilgili olduğu müesseseyle değerlendirmek gerekir. Stopaj dönemi ile gelirin elde edilmesi döneminin farklı olması dönemselliğe aykırı bir durum değildir.
Bir de bu konuda forumda araştırma yaparken inanılmaz derecede yanlış bir makaleyle karşılaşyım. Ya bu makale çok yanlış ya ben çok yanlış şeyler biliyorum. Birimizin düzelmesi lazım. Hesaben ödeme banka ptt hesabından ödemeyle karıştırılmış. Böyle bir şey olabilir mi?! Tamamen yanlış bir mantık bence.
Buna katılıyor musunuz?
ÖDENMEYEN KİRALAR İÇİN BOŞ YERE STOPAJ ÖDEMEYİN
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu?nun ?Vergi Tevkifatı? başlıklı 94. maddesinde; ?Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar? denilmek suretiyle, tevkifat yapacaklar sayılmış olup, maddenin alt bendinde de hangi hallerde ve hangi oranda tevkifat yapılacağı bentler halinde sıralanmıştır. Kira ile ilgi bent ise şu şekildedir;
94./5. a) 70'inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden, %20
Aynı Kanun?un 96.maddesinde, ?Vergi tevkifatı, 94.madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder? hükmü yer almıştır.
Öte yandan, söz konusu Kanunun 73.maddesinde kiraya verilen mal ve hakların kira bedellerinin emsal kira bedelinden düşük olamayacağı, bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedelinin, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir edilmiş kirası, bu suretle takdir edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu?na göre belirlenen vergi değerinin % 5?i olacağı belirtilmiştir ki; Madde metni aynen şu şekildedir.
193 sy.GVK md.73 (Emsal Kira Bedeli Esası) Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu'na göre belirlenen vergi değerinin % 5'idir.
Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve haklarının maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanunu'nun servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10'udur.
Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
1. Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması;
2. (3239 sayılı Kanunun 56'ncı maddesiyle değişen bent) Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul, füru ve kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.);
3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi.
4. (3239 sayılı Kanunun 56'ncı maddesiyle eklenen bent) Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda. Biz burada özellikle vergi mükelleflerinin ödemedikleri halde ödenmiş gibi gösterip haksız yere ödenen vergi tevkifatını(stopaj) ele alacağız.
Yukarıdaki pragraflarda anlaşıldığı üzere işyeri kiraları stopaja tabidir. Ödenen kira bedeli üzerinden % 20 stopaj hesaplanıp muhtasar beyanname ile beyan edilerek ödenir.
Ancak gözden kaçırılan bir husus var ki bir çok vergi mükellefi ? bugüne kadar boş yere stopaj ödemişiz? diyecekler. G.V.K?nun 96.maddesinde geçen nakden veya hesaben yapılan ödeme , kiranın fiili olarak ödenmesi veya ödenecek olması anlamına gelir. Eğer mükellefin fiilen ödediği bir kira yok ise mükellef bu kiranın stopajını ödememelidir.
(ilk önce ödeyenlerle dalga geçiyor. sonra stopaj için fiilen ödeme ve ödenecek olma(burada da hesaben ödemeyi kastediyor galiba) sonuçta ise fiilen ödenmediği zaman stopaj yapılmaz diyor. O zaman hesaben ödeme niye konmul kanuna ? Hesaben ödeme gerçekten banka hesabından ödememi ?)
Zira 01.11.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan 268 Nolu G.V.K genel tebliğine göre işyeri kiralarının tutarı ne olursa olsun kiraya verenler ile kiracıların kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerinin banka veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Dolayısıyla gerçekte kira ödemeyen bir vergi mükellefi fiili olarak kira ödemediği halde bunu nasıl belgeleyecek.(
nakden ödemesine gerek yok, stopaj için belgelemeye de gerek yok. Yaptığı gider içinse kira sözleşmesi tevsik edici vesika) Yoksa her ay olayı kitabına uydurup kendi kendine havale mi yapacak. Peki ya ödeyeceği stopaj ne olacak ?
Konuya bir örnek verecek olursak ;
ABC Ltd.Şti. nin işyeri mülkiyeti Şirket ortaklarından Ahmet Bey?e aittir. İşyerinin Emsal Kira Bedeline esas tutarı ( Emlak Vergi Değerinin % 5 i ?GVK md.73) 500.000,00 YTL olsun. Yıllık emsal kira bedeli ise ( 500.000,00x5%) 25.000,00 ytl , Aylık emsal kira bedeli ise ( 25.000,00/12) 2.083,33 ytl olacak.
ABC ltd.şti. bu bedel üzerinden her ay muhtasar beyannamede (2.083,33x20%) 416,66 ytl stopaj ödeyecek. Buda yıllık (416,66x12) 4.999,92 YTL stopaj demek oluyor.
Şirket bu stopajları bu şekilde ödemeyip Ahmet bey?in Yıllık Gelir Vergisi beyannamesinde Emsal Kira bedeli olarak Beyan ederse toplam vergi yükü ne kadar olacaktı.
Yıllık Emsal Kira Bedeli (Gayr-i Safi tutar) = 25.000,00 YTL
% 25 götürü gider indirimi = 6.250,00 YTL
Safi Tutar = 18.750,00 YTL
Hesaplanan Gelir Vergisi = 3.360,00 YTL
Görüldüğü üzere muhtasar beyannamede kira olarak gösterildiğinde 5.000,00 ytl, Yıllık Gelir Vergisi beyannamesinde Emsal Kira Olarak Gösterildiğinde ise 3.360,00 YTL vergi ödeniyor.
Ayrıca Ahmet bey kendisine ait ödediği Bağ-kur Primlerinin tamamını eşine ait bireysel sigorta primlerinden bir kısmını çocuklarına ait eğitim harcamalarından bir kısmını da Gayr-i safi Tutardan düşebilecektir. Aylık 250,00 YTL Bağ-kur primi ödediğini varsayarsak Ahmet Bey?in Ödeyeceği Gelir Vergisi şu şekilde olacaktır.
Yıllık Emsal Kira Bedeli (Gayr-i Safi tutar) = 25.000,00 YTL
% 25 götürü gider indirimi = 6.250,00 YTL
Bağ-kur primleri (250,00x12) = 3.000,00 YTL
Safi İrat = 15.750,00 YTL
Hesaplanan Gelir Vergisi = 1.980,00 YTL
Dikkat edilecek olursa ABC ltd.şti. Yıllık Olarak ödeyeceği toplam stopaj tutarı olan 5.000,00 YTL yi Ahmet Bey?in Yıllık Beyannamesinde 1.980,00 YTL olarak ödeyecektir. Dolayısıyla (5.000,00-1.980,00) 3.020,00 YTL gibi bir vergi yükünden kurtulacaktır.
Yapılan bu hesap Vergi Değeri 500.000,00 YTL olan işyerleri için geçerliydi. Bu tutar düştükçe Ödenecek Gelir Vergisi tutarı da düşecektir.
Sonuç olarak anlatmaya Çalıştığımız ; İşyeri fiili olarak nakden veya hesaben kira ödemiyorsa her ay bu vergiyi Muhtasar Beyannamede beyan edip ödemesi yersizdir. Zira stopaj olarak ödenen bu vergi tamamen kanuni dayanaktan yoksundur.