27- Bilgisayar Yazılımlarının Amortismanı
Bilgisayar yazılımları iki kısımdan meydana gelmektedir. Bunlardan birincisi işletim sistemi diğeri ise uygulama programlarıdır. İşletim sistemi, bilgisayarı bilgisayar yapan esas kısımdır. Ancak, uygulama programı olmadan işletim sistemi ile hiçbir şey yapmak mümkün olmaz. Uygulama programları paket program olarak kopyalar şeklinde veya özel amaçlı programlar şeklinde hazırlanmakta ve pazarlanmaktadır.
Tekdüzen Muhasebe Sistemine göre, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve işletmenin belli bir şekilde yararlandığı veya yararlanmayı beklediği belli koşullar altında hukuken himaye gören haklar “26-Maddi Olmayan Duran Varlıklar” hesap grubunda “265-Yazılımlar” hesabında izlenir.
Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yararlanma süreleri içerisinde, yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda, beş yıllık sürede eşit taksitlerle itfa edilirler.
Gayrimaddi haklar, gayrimenkuller gibi maliyet bedeli ile değerlenir. (VUK Md.269) İşletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan iktisadi kıymetlerden değeri belli tutarı aşanların amortismana tabi tutulmaları zorunludur. (VUK Md. 313)
Bilgisayar yazılımlarının çoğunlukla bir yıldan fazla kullanma ömürlerinin olduğu ve yıpranma ve aşınmaya maruz kalması nedeniyle değer düşüklüğüne uğradığı bilinmektedir. Bu varlıklarda yıpranma ve aşınma kullanmadan ziyade hızlı teknolojik yeniliklerden kaynaklanmaktadır.
Bu programlarının ekonomik ömrünün bir yıldan fazla olduğu gözönüne alınırsa (hızlı teknolojik değişikliklerde bu süre kısa olabilmektedir) amortisman yoluyla gider yazılması gerektiği anlaşılmaktadır. 333 no’lu Tebliğde bilgisayar yazılımları için faydalı ömür süresi 3 yıl olarak tespit edilmiştir.
Gayrimaddi iktisadi kıymetler (imtiyaz, telif, patent, lisans v.b.) için Tebliğde öngörülen faydalı ömür süresi 15 yıldır.