Şumulsüz Vergi İstisnaları
Vergi İstisnası, vergiye konu olan kazançların tamamının veya bir kısmının belli bir süreye kadar vergi kanunları doğrultusunda vergi dışı bırakılmasıdır.
Vergi istisnasının konulmasındaki amaçlar farklı olabilir. İstisnalar, belirli sektörlerin önünün açılması ve geliştirilmesi ya da ülkedeki sermaye birikiminin artırılmasına yönelik olarak konulmaktadır. Vergi kanunlarına istisna konulmasıyla beraber hiç bir surette ilgili faaliyetlerden vergi alınması mümkün değildir. Devlet vergi istisnası konulan faaliyetlerle ilgili olarak alacağı vergiden belli bir süre vazgeçmiştir. Böylece, vergi kanunlarına konulan istisna hükümleri ile vergi alınmayacağına dair vergi kanunlarına taahhüt konulmuştur.
Vergi kanunlarımızda, her ne kadar vergi istisnalarına yer verilmiş olsa da söz konusu bazı istisnalar üzerinden G.V.K.-Md.94 e göre stopaj vergi konulmuştur. İlgili istisna maddelerinde bu durum " ....kazanç istisnasının, bu kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şumulü yoktur. " denilerek yine de istisna kazanç unsurundan vergi alınacağı belirtilmektedir. Bu hem vergi teorisi hem de vergi hukuku açısından garip bir durumdur. Diğer bir deyişle, vergi kanunlarıyla söz konusu kazançtan vergi alınmayacağını istisna hükümleri ile garanti edilmekte ancak aynı istisnaya başka bir madde hükmü doğrultusunda kesinti yoluyla vergilendirme yapılacağı belirtilmektedir. Ancak vergi kesintisinin kazancı elde edenlere değilde ödemede yapanlara uygulanacağı belirtilmiştir.
Örneğin, G.V.K.-Md.18 deki Serbest Meslek Kazançlarında İstisna ile ilgili olarak, istisnaya tabi olan kazançlar belirtilmiştir. Devlet, mesleki kazançlardan vergi almayacağını hüküm altına almasına rağmen, kanun maddesinin son fıkrasında, söz konusu kazancı elde edenlere ödemeyi yapanlardan, yine G.V.K nın 94 ncı maddesinin ikinci fıkrasının birinci bendine göre gayrısafi tutar üzerinden kesinti suretiyle vergi alınacağı açıkça ifade etmiştir. Yani burda şu söylenmektedir. " Senden her ne kadar vergi almayacağımı söylesem de, sen bana bakma ben yine de bir şekilde bu vergiyi alacağım " demektir. Burada önemli olan vergilendirmenin kimin üzerinden yapılacağı değil, hangi kazanç unsuru üzerinden yapılacağıdır. Vergilendirilecek kazanç ise, 18 inci maddedeki istisna edilmiş olan mesleki kazançlardır.
Aynı tuhaf uygulama, G.V.K.-Mük. Md.18 deki PTT Acentalarında Kazanç istisnası ile G.V.K.-Md. 22/2. fıkrasındaki menkul sermaye iradındaki karpayları ile ilgili istisna içinde geçerlidir.
Öte yandan, vergi idaresi G.V.K. Geç. 64 üncü maddesinde de aynı uygulamaya gitmiş, sporculara ücret olarak yapılan ödemeler gelir vergisinden istisna edilmiş ancak yine G.V.K.-Md.94 e göre vergi kesintisi uygulanacağı belirtilmiştir. Ancak daha sonra söz konusu uygulama 01.07.2008 tarihi itibariyle G.V.K. Geç. 72 nci madde ile değiştirilmiş ve istisna kaldırılarak ödemelerin kesinti usulü ile vergilendirilmesi yöntemine geçilmiştir. Doğru olan da budur. Elde edilen kazançlar ya istisnadır ya da vergiye tabidir. Diğer yandan 01.07.2008 tarihi öncesi uygulamaya - bizce yanlış olan uygulama - devam edileceği kanunu maddesinde ayrıca belirtilmiştir.
Vergiden istisna edilmiş kazançlar üzerinden G.V.K. Md. 94 e göre vergi kesintisi yapılması son derece yanlış bir uygulamadır. Söz konusu vergi stopajı uygulaması ile yapılmak istenenin ne olduğu tam olarak anlaşılmamış gözükmektedir. Dolayısıyla, istisna edilen kazançlar üzerinde kesinti yoluyla alınan vergi haksız ve adaletsiz bir uygulama olarak görünmektedir. Bu aynı zamanda vergi adaletini de yaralamaktadır. Bu nedenle, söz konusu istisna düzenlemelerinden ya vergi kesintisine yönelik hükümler ya da istisnaların kaldırılması gerekmektedir.
Ramazan AKTAŞ
Vergi Denetmeni
Vergi İstisnası, vergiye konu olan kazançların tamamının veya bir kısmının belli bir süreye kadar vergi kanunları doğrultusunda vergi dışı bırakılmasıdır.
Vergi istisnasının konulmasındaki amaçlar farklı olabilir. İstisnalar, belirli sektörlerin önünün açılması ve geliştirilmesi ya da ülkedeki sermaye birikiminin artırılmasına yönelik olarak konulmaktadır. Vergi kanunlarına istisna konulmasıyla beraber hiç bir surette ilgili faaliyetlerden vergi alınması mümkün değildir. Devlet vergi istisnası konulan faaliyetlerle ilgili olarak alacağı vergiden belli bir süre vazgeçmiştir. Böylece, vergi kanunlarına konulan istisna hükümleri ile vergi alınmayacağına dair vergi kanunlarına taahhüt konulmuştur.
Vergi kanunlarımızda, her ne kadar vergi istisnalarına yer verilmiş olsa da söz konusu bazı istisnalar üzerinden G.V.K.-Md.94 e göre stopaj vergi konulmuştur. İlgili istisna maddelerinde bu durum " ....kazanç istisnasının, bu kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şumulü yoktur. " denilerek yine de istisna kazanç unsurundan vergi alınacağı belirtilmektedir. Bu hem vergi teorisi hem de vergi hukuku açısından garip bir durumdur. Diğer bir deyişle, vergi kanunlarıyla söz konusu kazançtan vergi alınmayacağını istisna hükümleri ile garanti edilmekte ancak aynı istisnaya başka bir madde hükmü doğrultusunda kesinti yoluyla vergilendirme yapılacağı belirtilmektedir. Ancak vergi kesintisinin kazancı elde edenlere değilde ödemede yapanlara uygulanacağı belirtilmiştir.
Örneğin, G.V.K.-Md.18 deki Serbest Meslek Kazançlarında İstisna ile ilgili olarak, istisnaya tabi olan kazançlar belirtilmiştir. Devlet, mesleki kazançlardan vergi almayacağını hüküm altına almasına rağmen, kanun maddesinin son fıkrasında, söz konusu kazancı elde edenlere ödemeyi yapanlardan, yine G.V.K nın 94 ncı maddesinin ikinci fıkrasının birinci bendine göre gayrısafi tutar üzerinden kesinti suretiyle vergi alınacağı açıkça ifade etmiştir. Yani burda şu söylenmektedir. " Senden her ne kadar vergi almayacağımı söylesem de, sen bana bakma ben yine de bir şekilde bu vergiyi alacağım " demektir. Burada önemli olan vergilendirmenin kimin üzerinden yapılacağı değil, hangi kazanç unsuru üzerinden yapılacağıdır. Vergilendirilecek kazanç ise, 18 inci maddedeki istisna edilmiş olan mesleki kazançlardır.
Aynı tuhaf uygulama, G.V.K.-Mük. Md.18 deki PTT Acentalarında Kazanç istisnası ile G.V.K.-Md. 22/2. fıkrasındaki menkul sermaye iradındaki karpayları ile ilgili istisna içinde geçerlidir.
Öte yandan, vergi idaresi G.V.K. Geç. 64 üncü maddesinde de aynı uygulamaya gitmiş, sporculara ücret olarak yapılan ödemeler gelir vergisinden istisna edilmiş ancak yine G.V.K.-Md.94 e göre vergi kesintisi uygulanacağı belirtilmiştir. Ancak daha sonra söz konusu uygulama 01.07.2008 tarihi itibariyle G.V.K. Geç. 72 nci madde ile değiştirilmiş ve istisna kaldırılarak ödemelerin kesinti usulü ile vergilendirilmesi yöntemine geçilmiştir. Doğru olan da budur. Elde edilen kazançlar ya istisnadır ya da vergiye tabidir. Diğer yandan 01.07.2008 tarihi öncesi uygulamaya - bizce yanlış olan uygulama - devam edileceği kanunu maddesinde ayrıca belirtilmiştir.
Vergiden istisna edilmiş kazançlar üzerinden G.V.K. Md. 94 e göre vergi kesintisi yapılması son derece yanlış bir uygulamadır. Söz konusu vergi stopajı uygulaması ile yapılmak istenenin ne olduğu tam olarak anlaşılmamış gözükmektedir. Dolayısıyla, istisna edilen kazançlar üzerinde kesinti yoluyla alınan vergi haksız ve adaletsiz bir uygulama olarak görünmektedir. Bu aynı zamanda vergi adaletini de yaralamaktadır. Bu nedenle, söz konusu istisna düzenlemelerinden ya vergi kesintisine yönelik hükümler ya da istisnaların kaldırılması gerekmektedir.
Ramazan AKTAŞ
Vergi Denetmeni