Ynt: Tablo alımında amortisman ayrılır mı?
Sanat eserlerinde amortisman karmasası
Veysi Sevig - Bumin Dogrusöz
Sanat eserleri isletmenin faaliyet konusuna göre amortismana konu edilebiliyor. Yürürlükteki
mevzuata göre sanat eserlerine amortisman ayrılamıyor ancak bankanın aktifine aldıgı tablolar
amortismana tabi tutulabiliyor.
SORU: stanbul'da bir kurulusta muhasebeci olarak çalısıyorum. Sirket ortakları özellikle tablo ve
benzeri nitelikteki eserlere önem veriyorlar. Bu konuda hali hazırda 2008 yılı içerisinde satın alınmıs
bulunan 12 tablo ile tarihi nitelikte olup, piyasa degeri çok yüksek olan 6 kitap sirketimiz varlıkları
arasına girmis bulunmaktadır.
Söz konusu varlıkların amortismana tabi tutulup tutulmayacagı konusunda sirket içerisinde tereddüde
düstük. Sirketin mali islerden sorumlu grup müdürü bunlar demirbas niteligindedir, dolayısıyla
amortismana tabi tutulması gerekir diye, bu varlıkların amortismana tabi tutulmasını istiyor. Bu
konuda yeminli mali müsavirimiz de amortisman konusu olabilir diyor.
Söz konusu iktisadi varlıkları amortismana tabi tutabilir miyiz?
YANIT: Vergi Usul Yasası'nın 313. maddesi uyarınca "sletmede bir yıldan fazla kullanılan ve
yıpranmaya, asınmaya veya kıymetten düsmeye maruz bulunan gayrimenkullerle, gayrimenkul gibi
degerlenen iktisadi kıymetlerin, alet, edevat, mefrusat, demirbas ve sinema filmlerinin söz konusu
yasanın degerleme hükümlerine göre tespit edilen bedelleri üzerinden yok edilmesi" amortismanın
konusu olusturmaktadır.
Aynı yasanın 315. maddesi uyarınca da "Mükellefler amortismana tabi iktisadi kıymetlerini Maliye
Bakanlıgı'nın tespit ve ilan edecegi oranlar üzerinden itfa ederler. lan edilecek oranların tespitinde
iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınır."
Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdigi yıldan baslar. Ancak amortismana tabi malın, isletmede
ilke olarak bir yıldan fazla kullanılması gerekmektedir.
Uygulamada özellikle piyasa degeri yüksek olan antika eserlerin ve bu baglamda kıymetli tabloların
amortismana tabi tutulup tutulmayacagı hususu tartısma konusu olmaktadır.
Konuya iliskin olarak Maliye Bakanlıgı tarafından verilmis olan bazı özelgelere göre;
* Müzayede yoluyla edinilen tablonun asınmaya veya kıymetten düsmeye maruz kalması mümkün
degildir. Bu nedenle amortismana tabi tutulmasına veya ticari kazancın tespit edilmesinde gider olarak
dikkate alınmasına olanak bulunmamaktadır.
* Sirkete alınan yaglıboya tablonun demirbaslar arasına alınarak, amortisman yolu ile gider yazılması,
yapılan harcamanın isletme faaliyeti ile ilgili bir harcama olmaması nedeniyle mümkün degildir.
Buna karsın bir bankanın aktifine almıs bulundugu tabloların amortismana tabi tutulabilecegi konusu
Danıstay tarafından kabul edilmis bulunmaktadır. (Danıstay 4. Dairesi E.No:1994/ 3132, K.No:
1995/1916)
Kanımızca bir iktisadi kıymetin amortismana tabi tutulabilmesi için o iktisadi kıymetin isletmenin
faaliyet konusu ile ilgili ve isletmede de bir yıldan fazla kullanılabilir nitelikte olması gerekmektedir.
Konuyu bu baglamda degerlendirdigimizde "Yürürlükte bulunan mevzuata göre sanat eserlerine
amortisman ayrılması için gerekli olan kosullara sahip olmamaları nedeniyle amortisman konusu
yapılamayacagı ifade edilebilir." ( Bu konuda bakınız "Sanat Eserleri çin Amortisman Ayrılabilir
mi?" Boztas, Hakan Vergi Dünyası Sayı:329, sf: 88-92)
Ancak bazı hallerde sanat eserleri isletmeler için ticari faaliyetlerinin bir unsuru olabilecegi gibi,
muhafazası ve sergilenmesi açısından da isletmelerin aktifinde yer alabilir.
Dolayısıyla "sletmelerin faaliyet konularına göre sanat eserlerinin ticari kazanca etkisinin
degerlendirilerek amortsiman konusu yapılıp yapılamayacagına karar verilebilir."
Uygulamada ortaya çıkması muhtemel duraksamaları asabilmek için Maliye Bakanlıgı'nın olayın
özelligini dikkate alarak bir görüs olusturması gerekmektedir. Bu baglamda da öncelikle bu tür sanat
eserlerini aktifine dahil edenlerin durumlarına göre özelge almak suretiyle bu varlıkları amortismana
tabi tutmaları daha uygun olacaktır. (V. Sevig)
