Ynt: Tem.2008 Vergi Mevzuatı Amort.Sorusu
2.6.1995 tarihinde yayımlanan 4108 sayılı kanunla kıst amortisman uygulamasına farklı bir boyut getirilmiş olup,
Kıst amortisman uygulamasının getiriliş amacı, amortisman müessesesinin kötüye kullanımını önlemektir. Buradan kıst amortisman kapsamına tüm aktif kıymetler alınmış, kötüye kullanıma konu olmayan sabit kıymetler açısından sakıncalar doğurmuştur. Örneğin yatırım süresi uzun olan yatımların aktife alındığı yılda kıst amortisman uygulaması gibi.
Son uygulamaya gelince; kanunun 6. maddesi ile , kıst amortisman uygulamasının kapsamı sınırlandırılmış. V.U.K. nun 320. maddesinin 2. fırkası faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir şeklinde değiştirilmiştir.
Bu hükme göre, kıst amortisman uygulaması yalnızca, işletmelerin aktifinde kayıtlı binek otomobillerine münhasır olup, bunlar dışında kalan amortismana tabi diğer kıymetler için aktife alındıkları yılda tam amortisman ayrılacaktır. Faaliyetleri kısmen ya da tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya sair şekillerde işletmesi olan mükelleflerin bu amaçla kullandıkları binek otomobillerine kıst amortisman uygulanmayacaktır.
Binek otomobillerine ilişkin olarak aktife alındıkları yılda tam amortisman ayrılabilmesi için;
- İşletmenin faaliyet konulan arasında binek otomobillerin kiralanması veya sair şekillerde işletilmesi
- Binek otomobilinin esas itibariyle bu amaca tahsis edilmiş olması şartlan aranacaktır.
Söz konusu madde hükmü 1.1.1994 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1995 yılının Mart ve Nisan aylarında mükellefler bilançolarını düzenlemişler gelir veya kurumlar vergisi matrahlarını beyan ederek, ilk taksitlerini ödemişlerdir. Amir madde hükmü gereğince, 1994 yılında kıst amortismana tabi tutulan kıymet amortismanlarının yıllık amortisman tutarlarına irca ettirilmesi gerekli olmaktadır. Bu tamamlama işlemi beyan edilen 94 yılı kazançlarına ilişkin olarak dönem matrahını etkileyeceğinden, tahakkuk eden vergilerde düzeltme yapılması zorunluluğunu doğurmuştur.
94 yılına ait tahakkuk eden vergilerde amortisman farklarına ilişkin yapılacak işlemlerinde mükelleflere aşağıdaki seçimlik hakları tanınmıştır:
1- Amortisman farklarını 1995 yılında gider kaydetmek suretiyle. 2- Amortisman farklarını 1994 yılına ilişkin ticari karından indirmek suretiyle düzenleyecekleri 94 yılına ait düzeltme beyannamelerini vererek matrahtan indirim yapabileceklerdir.
1 - Amortisman farklarının 1995 yılı giderlerine dahil edilmesi halinde yapılması gereken işlemler:
Mükellefler, 1994 yılında işletmelerinde kıst amortismana tabi tuttukları iktisadi kıymet amortisman farkları için 1995 yılda gider olarak kaydetmek suretiyle matrahtan indirim konusu yapabileceklerdir. Gider kaydetme şeklinde seçim yapan işletmeler herhangi bir düzeltme beyannamesi vermeyecek ancak bu hususu en geç 31.12.1995 tarihine kadar bağlı bulundukları vergi dairesine bir dilekçe ile bildireceklerdir.
Seçimlik hakkını bu şekilde kullanan mükellefleri 1994 yılında gider kaydetmek suretiyle vergi matrahından indiremedikleri kıst amortisman farkını 1995 yılı muhasebe kayıtlarında aşağıda belirtilen şekilde yapmaları gerekecektir
