V.U.K.’nun 313. ve 269. maddeleri birlikte değerlendirildiğinde amortismana tabi iktisadi kıymetleri şu şekilde detaylı olarak sayılabilir:
- gayrimenkuller
- gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı
- tesisat ve makineler
- gemiler ve diğer taşıtlar
- gayrimaddi haklar
- alet, edevat, mefruşat
- demirbaş eşya
- sinema filmleri
2.2- Amortisman Yöntemleri
Vergi Usul Kanunu’nda açıklanmış amortisman yöntemleri, normal amortisman yöntemi ve azalan bakiyeler usulüyle (hızlandırılmış) amortisman yöntemi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
5024 sayılı Kanunla [3] Vergi Usul Kanununun 315. ve mükerrer 315. maddeleri değiştirilmiştir. V.U.K.’nun 315. maddesinde Normal Amortismanlar, mükerrer 315. maddesinde ise Azalan Bakiyeler Usulü ile Amortismanlar düzenlenmiştir. V.U.K.’nun 315. maddesinde Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin (A.T.İ.K.) amortisman oranlarının, faydalı ömürleri de dikkate alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığı’nca belirleneceği açıklanmıştır. Bu hükme istinaden Maliye Bakanlığı 333 ve 339 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerini [4] yayımlayarak yeni dönemde uygulanacak amortisman oranlarını açıklamış bulunmaktadır.
V.U.K. 315. maddesine göre normal amortisman yönteminde ayrılacak amortisman tutarı, A.T.İ.K.’in ilgili genel tebliğlerde tespit edilen faydalı ömrü ve normal amortisman oranı dikkate alınmak suretiyle her yıl eşit tutarlarda olacaktır.
Azalan bakiyeler usulüne göre (hızlandırılmış) amortisman yönteminde ; her yıl üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunacak ve enflasyon düzeltmesi yapılan dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tabi iktisadi kıymetin düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanlarının toplamının taşınmış değerleri indirilmek suretiyle tespit edilecektir. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanacak ve de bu sürenin son yılına devreden bakiye değerin, o yıl içinde tamamen yok edilmesi gerekecektir. Bu usulde uygulanacak amortisman oranı normal amortisman oranının iki katıdır.
5228 sayılı kanunun [5] 59. maddesi ile V.U.K.’nun mükerrer 315/2. maddesi düzenlenmiş ve azalan bakiyeler usulünde amortisman oranının % 50’yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki katı olacağı düzenlenmiştir.
2.3- Amortisman Yöntemini Seçim Serbestliği
V.U.K.’nun 320. maddesine göre mükellefler, iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük teşkil eden kıymetler için normal veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman yöntemlerinden yalnız birisini uygulayabilirler ve A.T.İ.K.’lerine uygulayacakları amortisman yöntemini diledikleri şekilde belirleme hakkına sahiptirler.
Ancak, bir iktisadi kıymet için normal amortisman yöntemine göre amortisman ayrılmasına başlandıktan sonra bu yöntemden dönülemez. Dolayısıyla bu cümlenin karşıt anlamı da, azalan bakiyeler yönteminden normal amortisman yöntemine geçilebileceğidir.
Sonuç olarak Normal Amortisman yöntemini seçtiyseniz oran %20 olacak ve 5 yıl içinde itfa edebileceksiniz.
Şöyle ki:
1.yıl için 598*%20= 119,6
2. 119,6
3. 119,6
4. 119,6
5. 119,6
..............
598 ytl